به گزارش خبرگزاری حوزه "نشست ویژه فقه سیاست خارجی" با محوریت بررسی معادلات سیاست خارجی، بازدارندگی، جنگ ارادهها و الزامات فقهی تصمیمسازی در این حوزه برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین صفدری در این نشست با تأکید بر ماهیت سیاست خارجی، آن را عرصه تصادم ارادهها، منافع و مصالح کشورها دانست و بر ضرورت نگاه عمیق، محاسبهگر و مبتنی بر خرد در این میدان تأکید کرد.
وی در ابتدای سخنان خود گفت: سیاست خارجی قلمرویی برای تعامل یا تقابل است؛ و با استناد به آیات 60 و 61 سوره انفال، هم دیپلماسی و گفتوگو و هم آمادگی برای تقابل و بازدارندگی از لوازم این عرصه است. درحالیکه تهدیدها همواره آشکار نیستند و نبود احساس تهدید، به معنای نبود تهدید واقعی نیست. با تفکیک دو سطح از مواجهه با سیاست خارجی، گفت: یک سطح، اطلاعیابی و توصیف تحولات جاری جهان است و سطح دوم، تصمیمسازی، تصمیمگیری و قانونگذاری برای مواجهه با این تحولات است. تمرکز اصلی این جلسه بر سطح دوم و بر فراهمسازی زمینههای تصمیمسازی فقهی و عقلانی است.
حجت الاسلام و المسلمین صفدی افزود: سیاست خارجی عرصه تزاحم منافع است و که برخلاف حوزه معنویت که رشد یک فرد مانع رشد دیگری نمیشود، در عالم ماده و سیاست، رشد و منافع یک بازیگر میتواند مزاحم دیگری باشد. از این رو سیاست خارجی صحنه تصادم ارادههاست و در چنین فضایی اراده یک کشور بهتنهایی تعیینکننده نیست، بلکه اراده دیگران نیز بر تصمیمات و سرنوشت کشورها اثر میگذارد.
وی در ادامه به نمونههایی از تحولات جهانی از جمله رفتار آمریکا و ناتو در جنگ اوکراین اشاره کرد و گفت: اروپا سالها امنیت خود را به قدرت نظامی آمریکا گره زده است، اما در جنگ اوکراین حمایت قاطع و مؤثر از سوی آمریکا و ناتو مشاهده نشد و این موضوع نشان داد که حتی در روابط همپیمانی نیز اراده طرف مقابل میتواند تغییر کند و معادلات را دگرگون سازد.
استاد حوزه با اشاره به مفهوم بازدارندگی، دیپلماسی را مؤثرترین ابزار ایجاد بازدارندگی دانست و افزود: بازدارندگی به معنای تأثیرگذاری بر ادراک، فهم و محاسبات طرف مقابل است؛ بهگونهای که جرأت تهاجم از او سلب شود. لذا قدرت نظامی لازم است، اما بازدارندگی ثمره دیپلماسی قوی و اثرگذار است.
حجت الاسلام و المسلمین صفدری با تأکید بر اهمیت مدیریت ادراکات، به نقش نمایش توانمندیها، مانورها و رفتارهای حسابشده در سیاست خارجی اشاره کرد و گفت: در برخی موارد لازم است بخشی از توان به نمایش گذاشته شود و در برخی موارد، پنهانسازی ظرفیتها عقلانیتر است.
وی همچنین با تاکید بر تجربههایی از جنگهای اخیر گفت: در بسیاری از موارد تغییر موازنه نه صرفاً با اقدام نظامی، بلکه با اثرگذاری روانی و ادراکی بر طرف مقابل صورت میگیرد و سیاست خارجی نوعی بازی پیچیده شطرنج است که در آن، فهم ذهن و محاسبات طرف مقابل نقش تعیینکننده دارد.
استاد حوزه با اشاره به رفتار برخی رهبران جهانی از جمله ترامپ، گفت: بخشی از مواضع و تهدیدهای مطرحشده، بیشتر مصرف داخلی دارد و هدف آن تأثیرگذاری بر افکار عمومی داخل کشورهاست و البته تشخیص نمایشی بودن یا واقعی بودن این تهدیدها، از الزامات تصمیمگیری درست در سیاست خارجی است.
حجت الاسلام و المسلمین صفدری سیاست خارجی را حرکت بر لبه دیوار لغزنده توصیف کرد و افزود: در بسیاری از مواقع تصمیمگیران نه میان بهشت و جهنم، بلکه میان دو مسیر پرهزینه قرار دارند و باید کمهزینهترین و درستترین مسیر را انتخاب کنند و به همین خاطر تصمیمگیریهای کلان مبتنی بر رصد دقیق، تجربه و محاسبه است.
وی در ادامه با اشاره به تأثیر موضوع هوش مصنوعی و بر سیاست خارجی و امنیت جهانی و مزایای آن در سرعتبخشی به تحلیلها و تصمیمسازیها، گفت: باید هشدار داد که اتکای صرف به محاسبات ماشینی و حذف عناصر انسانی مانند احساس، احتیاط، خوف، شجاعت و ملاحظه میتواند به خطاهای راهبردی و فاجعهبار بهویژه در شرایط جنگ و استفاده از سلاحهای خودکار و نیمهخودکار منجر شود.
استاد حوزه تأکید کرد: عقل محاسبهگر انسانی، برخلاف سیستمهای ماشینی، توان تعلیق تصمیم، مشورت و بازنگری دارد و حذف این ویژگیها میتواند پیامدهای غیرقابل جبرانی به همراه داشته باشد.
حجت الاسلام و المسلمین صفدری بر ضرورت تولید قدرت بهعنوان راهحل اصلی در سیاست خارجی تأکید کرد و گفت: قدرت، محدود به سلاح نظامی نیست و شامل توانمندیهای علمی، فناورانه، اقتصادی، روانی و حتی هوش مصنوعی است و بدون تولید قدرت، بازدارندگی شکل نمیگیرد و هزینههای کشور در مواجهه با تصادمها افزایش مییابد.
وی با اشاره به جنگ تحمیلی و تجربههای تاریخی، خاطرنشان کرد: ابتکارات مردمی، ظرفیتهای درونزا و تولید قدرت بومی، عامل اصلی عبور کشور از بحرانها بوده است. لذا در عرصه سیاست خارجی، صرف خواندن سطور کافی نیست و دیپلمات و تصمیمساز باید ما بین سطور را نیز درک کند.
نظر شما