به گزارش سرویس علمی- فرهنگی مرکز خبرحوزه، مرحوم آخوند خراسانی، یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های دینی و سیاسی سده اخیر تاریخ ایران و اسلام می‌باشد و احاطه ایشان بر دانش‌های اسلامی به ویژه فقه و اصول، از وی مدرّسی پرآوازه ساخت تا جایی که درس آخوند، میعادگاه شمار بسیاری از بزرگان حوزه‌های علمیه گردید.

گفت‌وگوی کنگره‌نامه آخوند خراسانی با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مبلغی در خصوص، اهداف و برنامه‌های کنگره از عناوین درج‌شده در این نشریه است.

وی در این گفت‌وگو ضمن معرفی اجمالی شخصیت آخوند خراسانی و کتاب «کفایة الاصول» ایشان، ویژگی‌های این شخصیت را بر شمرده است که این ویژگی‌ها شامل:«درسنامه‌ای کردن علم اصول«، «وارد کردن بخش نقادی علم اصول به مرحله مترقی‌تر و تکامل‌تر»، «اندیشه «فلسفه محور» ایشان در علم اصول»، «نگاه‌های اجتماعی و معطوف به جامعه و احتیاط زدایی افراطی از خاستگاه اصول» می‌باشد.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مبلغی در  ادامه این گفتگو، آرای اصولی مرحوم آخوند را در دو جایگاه شامل «دیدگاه‌های روی صحنه ایشان در علم اصول» و «پیش فرض‌های ذهنی پشت صحنه ایشان» را مورد بررسی قرار داده است.

وی در ادامه به بینش سیاسی اجتماعی آخوند پرداخته و عنوان می‌کند: مرحوم آخوند،‌در تأسیس مدارس و انتشار روزنامه‌ها هم بسی فعال بود. با پیشنهاد تشکیل هیئت نظارت بر مطبوعات سعی در جلوگیری از آزادی غیرمعقول روزنامه‌ها دارد. زمانی که سیدعبدالله مجتهد بهبهانی شهید شد، آخوند خراسانی، با بصیرت تمام، حسن تقی‌زاده را از عوامل مهم ایجاد بحران در ایران دانسته، او را تفسیق سیاسی نموده و از ایران اخراج کرد و به وکلای مجلس و شاه جدید و نایبش، توصیه‌های زیادی را القا نمود. با هجوم روس علیه ایران تمام تلاش خود را در سال 1329 ق به کار گرفت و با صدور فتوای جهاد توسط وی ایران از نابودی حتمی نجات یافت.

وی درباره دفاع آخوند از مشروطه افزوده است: در دو سال و نیم مشروطه دوم،‌باز مشاهده می‌کنیم که آخوند خراسانی به تمام قامت از مشروطه دفاع می‌کند و سعی در رفع مفاسد مشروطه اول دارد. در زمینه عملی‌کردن اصل دوم متمم قانون اساسی که ناظر به حضور چند فقیه جامع‌الشرایط مطلع از اوضاع زمانه برای نظارت بر مصوبات مجلس در عدم مخالفت با شرع مقدس شیعه است. بالاخره تلاش آخوند خراسانی و مرحوم مازندرانی به ثمر نشست و این اصل از اقلیم نظر به وادی عمل رسید.

در بخش دیگر کنگره‌نامه، آیت‌الله بجنوردی، در گفت و گویی درباره شخصیت‌ آخوند خراسانی، مقایسه‌ای بین نظرات ایشان و نظرات شیخ انصاری و میرزای قمی، ارائه داده است.

وی در این موضوع، به مباحث عقلی آخوند در کفایه اشاره کرده  و اضافه می‌کند مرحوم آخوند، در اکثر مواقع نظرات شیخ انصاری را نقد کرده و خیلی از آنها را رد می‌کند، مثلا شیخ انصاری می‌گوید:« اوفوا بالعقود»، عموم ازمانی و عموم احوالی دارد، در حالی که مرحوم آخوند ضابطه ارائه می‌کند و می‌گوید «عموم»، کارش احوالی و ازمانی نیست «عموم» کارش تکثیر فرد است و همیشه، افرادی است ولی اطلاق کارش، احوالی و زمانی است.

آیت‌الله بجنوردی در پاسخ به سوالی درباره شخصیت اخلاقی آخوند،  عنوان می‌کند که مرحوم آخوند سماحت و بزرگواری عجیبی داشته و با مخالفان خود با کمال بزرگواری برخورد می‌نمود ایشان حتی با ضد مشروطه، مثل شاگردان خودش رفتار می‌کرد.

«گفت وگو با حضرت آیت‌الله میرزا عبدالرضا کفایی خراسانی، نوه مرحوم آخوند» قسمت دیگر این نشریه را تشکیل داده است.

وی در بیان شخصیت علمی مرحوم آخوند معتقد است، ایشان متن کفایه را به صورت ایجاز در لفظ و اشباع در معنا تدوین کرده است. مرحوم آخوند خراسانی معتقد بود که طلبه باید از نظر فکری دارای ورزیدگی شود و بتواند معنا را از لفظ بیرون کشیده و استخراج کند تا وقتی به روایات رجوع کرده در مسیر استنباط حکم بتواند بدایع و ریزه‌کاری‌های کلام معصوم‌(ع) را دریابد .

دیگر عناوین کنگره‌نامه شامل«نشست خبری کنگره آخوند خراسانی»، «سیری در زندگانی علمی و سیاسی آخوند خراسانی‌(ره)» و «آشنایی با شاگردان آخوند خراسانی» می‌باشد.

نخستین شماره کنگره‌نامه آخوند خراسانی، از سوی دبیرخانه کنگره بزرگداشت آخوند خراسانی در 68 صفحه تهیه و تدوین شده است.

علاقمندان جهت کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانند به نشانی: قم، خیابان معلم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دبیرخانه کنگره مراجعه کنگره مراجعه نمایند و یا با تلفن 7832985-0251 تماس بگیرند.

خاطرنشان می‌شود، کنگره بزرگداشت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی (ره)، 20 آذر 1390 همزمان با یکصدمین سال رحلت آن عالم فرزانه، از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در قم برگزار می‌شود.