حوزه/ حجت الاسلام والمسلمین سید عطاءاله ارکیان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»در تهران، با اشاره به جایگاه عید قربان در اسلام و فلسفه قربانی کردن، گفت: راز "قربانی" کردن، در تقرب به خدای متعال و بریدن گلوی طمع است و درس ایثار و از خود گذشتگی است.
متن این گفتگو در ادامه می آید:
*فلسفه وجودي عيد سعيد قربان در اسلام را چه می دانید؟
روز عید قربان از اعیاد مهمّ اسلامى است. این روز یادآور اخلاص و بندگى حضرت ابراهیم(علیه السلام) در برابر پروردگار خویش است. شب عید قربان، جزء چهار شبی است که احیاء و شب زنده داری در آن مستحب است. در شب عید قربان، درهای آسمان باز است و برای این شب اعمال عبادی مهمی ذکر شده است. و احساس بنده اینست که در این روز، انسان از درون شاد است و یک حالت خاصی به انسان دست می دهد و این همان رحمت عامه پروردگار است که در این روز شامل حال همگان می شود. و در رابطه با فلسفه وجودی روز عید قربان می توان این طور بیان کرد که چون انسان موجودی است اجتماعی، لذا از اینکه کار نیکی در جامعه تبلیغ و اشاعه می شود استقبال کرده و خود نیز به انسان ها دستور می دهد که کارهای نیک را کمک کنید و اشاعه کنید «و تعاونوا علی البرّ و التقوی». در مقابل به شدت با کسانی که در صدد ترویج فحشا و بدیها در جامعه اند، برخورد می کند و به نظر می آید عید قربان از همین دست باشد. عیدی است که در آن بندگی خدا اظهار عمومی شده و همگان با گرامی داشت این روز، در صدد اشاعه فرهنگ عمومی بندگی هستند. این برنامه عمومی، در رشد معنوی جامعه و حفظ جامعه از کم همتی بسیار مفید است
*لطفا درباره مفهوم "قرباني کردن" مختصراً توضیح دهید
منظور از "قربانی"، نمادی از قربانیِ نفس و پیروزی فطرت انسانی بر غریزه حیوانی اوست. عید قربان یا عید اضحی، روزی است که مومنان، ابراهیم وار تعلقات نفسانی خود را قربانی می کنند تا از قفس تن رها شده و در اوج ها مأمن گزینند.
از نظر معنای لغوی «قربانی» از لفظ «قربان» مأخوذ است. هر آن چیزی که وسیله تقرب و نزدیکی الله تعالی باشد آن را «قربانی» می گویند، آن چیز خواه ذبح حیوان باشد یا دیگر صدقات. به این خاطر در حدیثی می فرمایند «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِی».
"قربانی" کردن مسلماً ریشه تاریخی دارد. در تمامی ادیان قدیم نظیر دین کلیمی و مسیحی، و حتی ادیان زمینی این نوع از مسلک عبادی بوده است. ذبح قربانی جهت تقرب پروردگار از زمان ابو البشر حضرت آدم(علیه السلام) شروع شد. وقتی که دو فرزندش هابیل، «قوچی» و قابیل «مقداری گندم» را به عنوان قربانی به بارگاه خداوندی تقدیم نمودند. به دستور و روال آن زمان آتشی از آسمان آمده، و قربانی هابیل سوخت، که این علامت قبولیت بود و قربانی قابیل به حال خود باقی ماند. اما سرّ این که مسلمین این مراسم را با شور و شوق خاصی گرامی می دارند، همان داستان معروف حضرت ابراهیم(ع) است که از امتحان الهی سرافراز بیرون آمد و در راه دوست، غریزه را پامال کرد و نفس را با تیغ بندگی کشت. به خاطر بزرگی ابراهیم است که نه تنها مسلمانان، و نه تنها ادیان سامی، که برخی ادیان زمینی نظیر براهمه، خود را به ایشان منسوب می دانند. مسلمانان به تأسی از آن حضرت این حرکت نمادین را تکرار می کنند و سالانه با نمایش این حرکت، جهاد اکبر و مبارزه با نفس را به نمایش می گذارند.
*بریدن گلوی طمع
راز "قربانی" کردن، در تقرب به خدای متعال و بریدن گلوی طمع است و درس ایثار و از خود گذشتگی است. از جمله آموزه های اسلام برای تکامل و رشد انسان ها، ایثار از جان و مال در راه خداوند یگانه می باشد. به این معنا که انسان، همه دارایی ها و امکاناتش را امانتی الهی بداند که باید در طریق بندگی هزینه کند. قربانی کردن نیز نمادی از قطع دلبستگی و وابستگی ها و جلوه ای از ایثار مال و جان در راه محبوب واقعی و رضای خداوند متعال می باشد. البته آنچه که از قربانی کردن و رسیدن به مقام قرب الهی به وسیله ذبح گوسفند، لحاظ شده است قطع علقه های روحی و مالی است که باعث تقوای قلب و طهارت نفس می گردد.
و لذا خداوند متعال اصل قربانی کردن را از شعائر الله دانسته و آن را نشانه ی بزرگداشت و سپاس گزاری مؤمنان بر نعمت هدایت معرفی کرده و قربانی کننده را در گروه و خیل محسنین و نیکوکاران داخل کرده است. در قرآن کریم آمده است: «وقتی شما قربانی می کنید آنچه که متعلق به خدا است، تقوای شماست نه گوشت و پوست قربانی» بنابراین در قربانی کردن هر چند ظاهر کار سر بریدن است اما واقعیت قضیه نهایت تسلیم، سرسپردگی، عشق و علاقه بنده به مولای خود است.
*به چه دلیل روزه گرفتن در عید قربان حرام اعلام شده است؟
به نظر می رسد که خدای متعال برای برقراری تعادل میان دنیا و آخرت، عیدی را گذاشته که انسان ها با التذاذ از طیبات و حلال های الهی از زندگی دنیوی به صورت عمومی و یک جا بهره مند گردند. نفس، مثل طفلی است که نباید بیش از حد رنجاند و الا از انجام تکالیف سرباز می زند و روح را در رسیدن به مقامات کمک نخواهد کرد. حضرت علی (ع) می فرمایند « إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً ... » نفس و قلب آدمی اقبال و ادباری دارد و زمانی که ادبار دارد، تنها به واجبات اکتفا کنید و بیش از حد و ظرفیت بر دل ها و نفس خود تحمیل نکنید که از عبادت برنجد.
انتهای پیام
