خبرگزاری «حوزه»/  مردم در سراسر جهان همواره در عطش يافتن حقيقت هستند و باید منابع مورد نیاز در اختیار آنها قرار گیرد و در این میان آموزش زبان های خارجی برای روحانیون از اهمیت ویژه ای برخوردار است، همچنین علاوه بر زبان آموزی، آشنایی با فرهنگ ملل و شيوه‌هاي صحيحِ ارتباط با مردم ساير کشورها، از نکات مهم در تبلیغ بین المللی می باشد، به همین منظور خبرنگار خبرگزاری «حوزه»در تهران در گفتگو با حجت ‌الاسلام ایمان نیکجه فراهانی، نویسنده، محقّق و مدرّس زبان انگلیسی، این مسئله را مورد بررسی قرار داده است.

 به‌عنوان اولین سؤال، بفرمایید زبان‌آموزی در دین اسلام چه جایگاهی دارد؟

در پاسخ به این سؤال، شما را ارجاع می دهم به احادیث و روایات بسیاری که از حضرات معصومین(علیهم السلام) در این باب در کتب متعدد وارد شده است. این که این بزرگواران برخی از اطرافیان و پیروان خود را به فراگیری زبان مردمان دیگر بلاد، برای هدف ابلاغ معارف پاک اسلام به مردمان محروم آن بلاد توصیه مؤکّد می فرمودند و خود آن بزرگواران نیز با توجه به روایات وارده با علم لدنّی و الهی به زبان تمامی مردم واقف بودند و با هرشخصی که برای مناظره یا کسب تکلیف به محضرشان مشرف می شد، با همان زبان تکلم می فرمودند. با توجه به این تعابیر شاید بتوان گفت که جایگاه زبان آموزی در اسلام علاوه بر جایگاه تبلیغی، جایگاه شأنی نیز دارد، زیرا سبب افزایش شأن مبلغ مسلمان و به تبع آن شأن مسلمین در نگاه مردمان سایر بلاد می گردد.

اهمیت و جایگاه آموزش و فراگیری زبان های خارجی در حوزه‌های علمیه را چگونه ارزیابی می کنید؟

آموزش زبان های خارجی و بالاخص زبان های بین المللی مانند انگلیسی، باید در حوزه های علمیه نسبت به سایر ارگان های آموزشی مانند دانشگاه، در اولویت قرار گیرد. زیرا در حوزه علمیه، چیزی تدریس و تعلیم داده می شود که بسیار حیاتی تر از چیزی است که فی المثل در دانشکده ها تدریس می شود و آن «دین»  به معنای واقعی کلمه است؛ و دین تنها مطلبی است که باید به گوش همه مردم برسد، و آن تکلیفی است بر ذمه حوزه ها، زیرا آنها پرچم داران این امر مهم اند.

  همان طور که می دانید تسلط به زبان‌های خارجی، مهم‌ترین ابزار رساندن پیام اهل‌بیت(ع) به جهان است. به نظر جنابعالی اعزام مبلغ همراه مترجم به کشورهای خارجی چه کاستی‌هایی ممکن است داشته باشد؟

بنده در پاسخ به چند مورد از مشکلات این کار اشاره می کنم:

الف) بودجه: حضور و همراهی یک مترجم با هر مبلغ، مستلزم در نظر گرفتن بودجه جداگانه سنگینی است، مخصوصاً در این زمان! زیرا که تبلیغات سوء دشمنان بیش از پیش شده و دیگر مثل گذشته نمی توان به یک یا دو مبلغ بسنده کرد، لذا بنده بسیار بعید می دانم که حوزه علمیه در طول زمان بتواند از عهده هزینه های سنگین آن بر بیاید.

ب) زمان: وجود مترجم همراه یک مبلغ که وظیفه اش ابلاغ مسائل دینی به مردم در هر زمانی است، بس دشوار است. زیرا می شود که گاهی مترجم بر اثر اتفاقاتی که برایش می افتد، توانایی همراهی مبلغ را پیدا نکند، که در این صورت امر تبلیغ یا باید کلاً تعطیل شود یا موقتاً به تأخیر بیافتد تا مترجم دیگری پیدا شود، یا اینکه به جای یک مترجم چند مترجم همراه هر مبلغ باشند، که در این صورت مشکل بیشتری پیش خواهد آمد.

ج) ارتباط: آنچه در امر تبلیغ پر واضح می باشد این است که مبلّغ موظف به پاسخ گویی به تمامی مسایل دینی و احکامی مردم است، مِن جمله بانوان. شاید حضور یک مترجم غریبه سبب شود که بانوان نتوانند آنگونه که شایسته است سؤالات مربوط به خود را مطرح کنند، و حتی ممکن است در برخی از موارد مسایل آنگونه که باید مطرح نشوند، و درنتیجه سؤال کننده دچار کج فهمی شده، و حکم شرعی را به درستی اجرا نکند، و اگر هم گفته شود که با هر مبلغ یک مترجم خانم نیز همراه باشد، همان مشکلاتی پیش خواهد آمده که به آن ها اشاره شد. لذا بهتر آنست که برای جلوگیری از این مشکلات مبلغ خود مسلط به زبان باشد.

*نهضت یادگیری زبان خارجی در حوزه های علمیه به چه صورتی باید شکل بگیرد؟

یادگیری زبان های خارجی در حوزه علمیه باید کمی متفاوت با آنچه که در بیرون از حوزه آموزش داده می شود، باشد. منظورم این است که باید سعی شود مطالبی در اختیار طلاب قرار گیرد که بیشتر جنبه دینی و مذهبی داشته باشند. فی المثل بیشتر درباره عقاید و احکام دینی و نیز آداب و رسوم مردم منطقه باشد. زیرا یک مبلغ در حین تبلیغ با این قبیل مسائل درگیر است، و اینکه می گویم «بیشتر» به خاطر اینست که یک مبلغ در مقام تبلیغ باید حداقل به بخش مهمی از آداب و رسوم مردمی که به سوی آنها اعزام می شود اعم از صحیح و ناصحیح واقف باشد تا بتواند خوب و بد کار را به درستی از هم تمییز داده و امر تبلیغ را عالمانه پیش ببرد. لذا باید اهمّ موضوعاتِ حاشیه ای را نیز درس به درس و سطح به سطح آموزش ببینند.

به نظر بنده اگر در حوزه علمیه هیئتی از اساتید زبان تشکیل شود و با همکاری یکدیگر، کتاب و کتاب هایی را مخصوص به حوزه و اهداف تبلیغی آن، تألیف نمایند، خیلی بهتر از این است که به کتبی تکیه گردد که چندان ارتباطی با حوزه و رسالت مهم آن ندارند.

با شرایط فعلی و نظام کنونی حوزه، طلاب باید از چه سطح و پایه‌ای وارد فرایند یادگیری زبان شوند؟

به نظر بنده، یادگیری زبان، برای هرفردی هرچه زودتر اتفاق بیافتد، خیلی بهتر است، زیرا به نظر روانشناسان هرچه انسان خالی الذهن تر باشد بهتر می تواند یک زبان بیگانه را فرا بگیرد، اما در مورد حوزه علمیه باید گفت، چون هدف از آموزش زبان در حوزه همان طور که گفته شد تبلیغ است و تبلیغ نیز امری است که یک طلبه از بدو ورودش به حوزه با آن سر و کار دارد و شاید بتوان گفت که هدف اصلی از تشکیل نظام حوزه همین هدف است. لذا بهتر است همزمان با فراگیری علوم اصلی حوزه، زبان نیز آموزش داده شود تا طلاب پله پله در کنار دروس اصلی خود یاد بگیرند که چگونه می توان این مطالب مهم و حیاتی را به زبان دیگری، برای مردم محروم بازگو کرد.

به نظر جنابعالی چه برنامه هایی باید در نظام آموزشی حوزه گنجانده شود تا نگاه طلاب در فقه، اصول، فلسفه و مسائل مربوط به دین، یک نگاه بین المللی گردد؟

آنچه که در این امر مهم می تواند تأثیر گذار باشد این است که باید مدیران محترم مدارس علمیه با دعوت های پی در پی از اشخاص مختلفی که سال ها در عرصه بین المللی عهده دار رسالت تبلیغی بوده اند، طلاب را با هدف مهم خود که چیزی جز امر مقدس تبلیغ نیست، آشنا کنند. زیرا به مرور زمان و در اثر مشاغل مختلف، هدف اصلی و رسالت نهایی به دست فراموشی سپرده می شود. لذا شایسته است حوزه علمیه، همواره طلاب را به طرق مختلفی مانند راهی که ذکر شد، نسبت به مسئولیت بسیار مهم خود آگاه و آگاه تر کنند تا بینش و نگرش آنان نسبت به دروس خود، نگرشی جهانی و بین المللی گردد.

نهضت ترجمه و نیز تألیف حوزویان به زبان های دیگر چگونه می تواند شکل بگیرد؟

با توجه به نکاتی که درباره اهمیت ویژه ی زبان آموزی در حوزه علمیه گفته شد، طلاب محترم باید این نگرش را داشته باشند که مردم جهان حقیقتاً نیازمند معارف نابی هستند که این بزرگواران در حوزه تعلیم می بینند. لذا شایسته است برای تحقق بخشی به رسالت مهمی که بر ذمه دارند، سعی کنند پس از رسیدن به سطح خوبی از زبانی که می آموزند، کتاب هایی و یا حداقل مقالاتی در قالب زبانی که فراگرفته اند، داشته باشند و آن ها را در شبکه های ارتباط جمعی و یا به طرق دیگری به دست محرومان برسانند.

ناگفته نماند که این امر مهم مستلزم همکاری های دلسوزانه مسئولین محترم مدارس است، و بدون کمک آنها تحقق بخشیدن به آن مطلوب، بسیار دشوار و غیر قابل تحمل خواهد بود.

گفتگو: مهدی زارعی شبخانه