حجت الاسلام والمسلمین سید حسین میرمعزی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» به ارائه گزارشی از فعالیت ها و برنامه های معاونت پژوهش حوزه های علمیه پرداخت و گفت: از مهرماه سال گذشته از سوی آیت الله اعرافی و اعضای محترم شورای عالی حوزه های علمیه به عنوان معاون پژوهش، انتخاب شده و در خدمت حوزه های علمیه هستم .

معاون پژوهش حوزه های علمیه ابراز داشت: یکی از تدبیرهای آیت الله اعرافی پس از قبول مدیریت حوزه های علمیه، حضور خدمت رهبر انقلاب و مراجع عظام تقلید و دریافت نقطه نظرات این بزرگان بوده است که منشوری را تحت عنوان تحول در حوزه های علمیه، تدوین و به معاونت ها ابلاغ نمود.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی خاطرنشان ساخت: بر اساس این منشور، تمام معاونت ها موظف به حرکت در راستای آن و ارائه طرح های تحولی برای معاونت خود شده اند تا بتوان شاهد رشد و پیشرفت در حوزه های علمیه بود.

وی تصریح کرد: معاونت پژوهش نیز برنامه های خود را در این راستا آغاز کرد؛ اما از همان اوائل، درگیر فعالیت در همایش کتاب سال حوزه و جشنواره علامه حلی(ره) به عنوان دو برنامه بزرگ ملی بوده ایم که وقت بسیاری از مجموعه معاونت را به خود اختصاص داد؛ اما بحمدالله در عین حال با همکاری دوستان و کارشناسان معاونت، طرح های تحولی تا اندازه مناسبی به پیش رفته است.

معاون پژوهش حوزه های علمیه بیان داشت: در حین انجام فعالیت های کتاب سال حوزه، جشنواره علامه حلی(ره) و تدوین طرح های تحولی، مواجه با دستورالعمل شورای عالی حوزه های علمیه با موضوع سازمان نفرات و ساختار معاونت شدیم که بر اساس نگاه جدید، تغییر پیدا می کرد و در این راستا بعضی از بخش ها به این معاونت اضافه و برخی دیگر نیز تغییر پیدا کرد؛ البته با این تغییر ساختار، با محدودیت هایی نیز مواجه شده ایم که مسئله ای طبیعی در هر سازمان است.

*معاونت پژوهش در ساختار جدید با سه معاونت به فعالیت خود ادامه می دهد

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی اظهار داشت: این معاونت در گذشته دارای سه مدیریت: «مطالعات و برنامه ریزی پژوهشی»، «امور پژوهشگران و واحدهای پژوهشی» و «توسعه و ترویج پژوهش» بود که در حال حاضر نیز همین مدیریت ها با کمی تغییرات به کار خود ادامه می دهند.

وی ابراز داشت: موضوع پژوهش تاکنون بیشتر در سطح یک حوزه پیگیری می شد و اغلب برنامه ها و کارگاه ها برای طلاب پایه اول تا ششم مدارس علمیه سراسر کشور انجام می گرفت؛ اما در سطوح عالی و خارج تقریبا هیچ فعالیتی صورت نگرفته و یکی از مباحثی که در طرح های تحولی ابلاغ شد، توسعه پژوهش در سطوح عالی و خارج حوزه بوده است.

*امروز خروجی مناسب پژوهشی از دروس خارج حوزه مشاهده نمی شود

معاون پژوهش حوزه های علمیه خاطرنشان ساخت: امروز قریب به 600 درس خارج و سطوح عالی در حوزه های علمیه با حضور چندین هزار طلبه برگزار می شود؛ اما متأسفانه خروجی مناسب پژوهشی از این دروس مشاهده نمی کنیم؛ چراکه باید سالانه شاهد ارائه هزاران مقاله علمی از سوی طلاب عزیز باشیم؛ ولی این کار انجام نمی شود.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی تصریح کرد: درس خارج، کرسی ارائه دستاوردهای پژوهشی یک مجتهد است و باید بهره برداری بهتری از این دروس شود؛ به همین دلیل، توسعه پژوهش در دروس خارج و سطوح عالی را در دستور کار قرار داده ایم.

وی افزود : این معاونت به غیر از مدیریت ها، بخش های دیگری را نیز زیرمجموعه خود دارد که شورای اعطای مجوزها، یکی از این بخش ها بوده که مسئولیت اعطای مجوز به «انجمن های علمی»، «مجلات و نشریات علمی»، «مراکز پژوهشی» و «کرسی های نظریه پردازی، نقد و نوآوری» را دارد.

معاون پژوهش حوزه های علمیه اظهار داشت: معاون پژوهش، دبیر شورای اعطای مجوزهاست و بر این اساس، پیش از این، چهار کمیسیون با موضوعات مذکور راه اندازی شده تا فعالیت های مربوطه را انجام دهند.

*تقاضای تأسیس 8 انجمن جدید در حوزه های علمیه

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی ابراز داشت: در حال حاضر، 19 انجمن علمی با موضوعات: «ادیان و مذاهب اسلامی»، «اصول فقه»، «اقتصاد اسلامی»، «تاریخ پژوهان»، «تعلیم و تربیت اسلامی»، «حدیث»، «روانشناسی اسلامی»، «فقه و حقوق اسلامی»، «قرآن پژوهی»، «قلم»، «کلام اسلامی»، «مدیریت اسلامی»، «مطالعات اجتماعی»، «مطالعات سیاسی»، «معرفت شناسی»، «مهدویت»، «ارتباطات و تبلیغ»، «ترجمه و زبان های خارجی» و «اخلاق اسلامی» در حوزه مشغول به فعالیت می باشند که در حال حاضر هشت انجمن جدید نیز تقاضای تأسیس داده و دبیر و دبیرخانه این انجمن ها زیرمجموعه معاونت پژوهش می باشند.

وی خاطرنشان ساخت: یکی از مباحثی که باید بر روی آن فعالیت بیشتری انجام دهیم، مسئله کرسی های علمی-تخصصی است که در حال حاضر در قالب های خاصی در حال انجام است؛ امروز بسیاری از نشست های علمی در قم، نشست های وزینی است؛ اما نکته ای که باید در آن رعایت شود، ارائه مطالب نو است که باید در قالب جدید عرضه گردد.

معاون پژوهش حوزه های علمیه تصریح کرد: برای ساماندهی این نشست ها، آیین نامه حمایت از کرسی های علمی-تخصصی را باید ارائه کنیم که مطالعات آن را آغاز نموده تا بتوانیم برنامه ریزی مناسبی داشته باشیم.

*کرسی های آزاداندیشی را در سطح کشور ایجاد می نماییم

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی با اشاره به اینکه ایجاد کرسی های آزاداندیشی از دیگر برنامه های این معاونت است، اظهار داشت: ایجاد این کرسی ها از تأکیدات رهبر معظم انقلاب بوده که متأسفانه به صورت کامل تحقق نیافته است و در این راستا کمیته ای را راه اندازی نموده و بودجه ای را در نظر گرفته ایم تا بتوانیم این کرسی ها را در سطح کشور ایجاد نماییم.

*راه اندازی قطب های علمی در حوزه؛ آری یا خیر؟!!

وی ابراز داشت: از دیگر برنامه های مورد نظر در معاونت پژوهش حوزه های علمیه، راه اندازی قطب های علمی است؛ این معاونت مکلف شده تا مطالعات لازم را برای ایجاد قطب های علمی انجام دهد تا مشخص گردد که آیا می توان جایگاهی برای قطب در حوزه در نظر گرفت یا نه که در این راستا مطالعات خود را آغاز نموده ایم.

*برای نخستین بار، جشنواره مقالات علمی-پژوهشی حوزه برگزار می شود

معاون پژوهش حوزه های علمیه از راه اندازی جشنواره مقالات علمی-پژوهشی حوزویان خبر داد و خاطرنشان ساخت: ما هرساله جشنواره کتاب سال حوزه را برگزار می کنیم که مختص به کتاب­های حوزویان است؛ اما جشنواره ای مختص به مقالات علمی-پژوهشی روحانیون نداشتیم و ان شاءالله امسال این جشنواره را در کنار کتاب سال حوزه برگزار خواهیم کرد.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی یادآور شد: در سال اول فقط مقالات علمی-پژوهشی را شرکت داده و ان شاءالله در سال های بعد آن را گسترش داده و مقالات علمی-ترویجی یا مقالات را نیز قبول خواهیم کرد.

وی تصریح کرد: یکی از برنامه های معاونت پژوهش، هدایت انجمن های علمی به سمت نیازهای حوزه، نظام و جامعه است؛ البته تاکنون نیز این حرکت وجود داشته؛ اما چون مدیریت و دبیرخانه انجمن ها تقریبا تازه تأسیس بوده، بیشتر فعالیت ها بر حول محور تأسیس و تثبیت انجمن­ها حرکت کرده است.

*عضویت 1500 نفر از فضلای حوزه در انجمن های علمی

معاون پژوهش حوزه های علمیه بیان داشت: در حال حاضر قریب به یک هزار و 500 نفر از فضلای حوزه عضو این انجمن ها هستند که می توانند جهت نیازهای نظام تجهیز شوند.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی اظهار داشت: ان شاءالله در سال جاری دبیرخانه انجمن های علمی حوزه را تقویت و سیاست هدایت و حمایت از فعالیت های آنان را به اجرا خواهیم گذاشت.

وی تقویت سنت های قدیم پژوهشی حوزه را یکی از برنامه های معاونت پژوهش عنوان کرد و گفت: این معاونت در حال تبیین و مستندسازی سنت های پژوهشی حوزه است که از پیشینیان و علمای بزرگ به ما رسیده تا بتوانیم در ادامه راه در نظام پژوهشی حوزه جاری نماییم؛ بنابراین طرح «شناسایی، احیاء و مستندسازی میراث و سنن علمی-پژوهشی حوزه» را در دستور کار قرار داده ایم.

معاون پژوهش حوزه های علمیه افزود: البته در دوره معاونت سابق پژوهش، سنت های پژوهشی آیت الله العظمی بروجردی، آخوند خراسانی و علامه طباطبایی «رحمة الله علیهم اجمعین» کار و برخی از آنان منتشر شد؛ اما در طرح جدید به صورت شخصیت محور وارد نمی شویم؛ بلکه سنت های اصیلی همچون تقریر نویسی، حاشیه نویسی بر تحقیقات دیگران، نظم پژوهشی، استفاده از منابع، روش پژوهش و ... تمام بزرگان را مدنظر قرار داده و استخراج خواهیم کرد تا بتوان بازبینی مناسبی از نظام پژوهشی حوزه داشت.

*سامانه ملی نیازسنجی را راه اندازی خواهیم کرد

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی ابراز داشت: نیازسنجی پژوهشی در عرصه علوم دینی از فعالیت هایی است که از گذشته در این معاونت آغاز شده و نیازسنجی در هشت رشته انجام پذیرفته که در قالب کتاب هایی انتشار یافته است؛ ما علاوه بر ادامه این کار، در صدد ایجاد سامانه ملی نیازسنجی خواهیم بود که در حال حاضر مطالعات این طرح آغاز شده است.

وی به طرح های متعدد پژوهشی در درس های خارج حوزه اشاره و خاطرنشان ساخت: «حمایت از تقریرات دروس خارج حوزه»، «تعریف تقریر استاندارد و مطلوب»، «حمایت از تولید آثار پژوهشی در دروس خارج»، «شبکه سازی دروس خارج»، «توسعه دروس خارج به رشته های غیرفقهی و ابواب مسائل جدید» و ... از جمله طرح ها در این موضوع می باشد.

معاون پژوهش حوزه های علمیه تصریح کرد: یکی از مباحث مهم در فقه، مسائل مستحدثه و جدید است که با آن روبرو بوده و گاهی با عمق کم به آن پرداخته می شود که در این راستا طرحی را با همکاری معاونت آموزش حوزه های علمیه در دست مطالعه داریم که دروس خارج بیشتری به مسائل مستحدثه بپردازند.

*دروس خارج با موضوع مسائل مستحدثه گسترش پیدا می کند

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی بیان داشت: امروز فعالیت هایی در این راستا به صورت خودجوش در حال انجام است؛ اما باید توسعه و گسترش پیدا کرده و تکمیل گردد.

وی اظهار داشت: گام بالاتر برای این موضوع، تدوین کتب جدید در موضوعاتی همچون فقه تربیت، فقه نظام اقتصادی، فقه الاداره، فقه بانکداری، فقه فضای مجازی، فقه مسائل پزشکی و ... است که مطالعات این طرح آغاز شده است.

معاون پژوهش حوزه های علمیه ابراز داشت: مباحثی همچون فلسفه فقه، رابطه فقه با علوم دیگر، توسعه روش اجتهاد از فقه به علوم دیگر و ... نیز از جمله مسائلی است که نیازمند ورود به آن در حوزه های علمیه می باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی خاطرنشان ساخت: لازمه سیاست گذاری های پژوهشی، تهیه محتوای «بانک جامع اطلاعات پژوهشی حوزه های علمیه» است که در این راستا قدم برداشته ایم.

وی به پایان نامه های حوزوی نیز اشاره و تصریح کرد: جهت دهی و ارتقاء پایان نامه ها نیز از دیگر برنامه های معاونت پژوهش حوزه های علمیه است که در حال انجام می باشد.

*راه اندازی صندوق حمایت از پژوهشگران و مراکز پژوهشی

معاون پژوهش حوزه های علمیه از راه اندازی صندوق حمایت از پژوهشگران و مراکز پژوهشی در آینده ای نزدیک خبر داد و گفت: امروز پژوهشگران و مراکز پژوهشی حوزه نیازمند حمایت هستند تا بتوان از ظرفیت های علمی آنان استفاده کرد که در این راستا آیین نامه صندوق حمایت در شورای عالی حوزه های علمیه در گذشته به تصویب رسیده؛ اما برای اجرای آن نیازمند به لوازمی بوده که محقق نشده است؛ اما در بودجه سال جاری رقمی را برای تأسیس این صندوق در نظر گرفته ایم.

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی اظهار داشت: طرحی با عنوان «نظام آموزش همراه با پژوهش» با معاونت آموزش در حال مطالعه هستیم تا بتوانیم آموزشی پژوهش محورتر در حوزه های علمیه داشته باشیم.

وی ابراز داشت: ما باید در بلندمدت نظام پژوهشی حوزه را متحول کنیم تا پژوهش در آموزش حوزه رخنه کرده و همراه و متحد با آن گردد.

معاون پژوهش حوزه های علمیه در پاسخ به این سوال که امروز دفتر تدوین متون در حال انتشار کتب جدید است و معاونت پژوهش چه نقشی در آن دارد؟ خاطرنشان ساخت: یکی از تحولاتی که باید در نظام آموزشی حوزه رخ دهد، تحول در متون و همراهی آن با پژوهش است که خوشبختانه فعالیت های مناسبی در این راستا آغاز شده است.

*وضعیت آینده پژوهش حوزه را چگونه ارزیابی می کنید؟

حجت الاسلام والمسلمین میرمعزی با اشاره به  وضعیت آینده پژوهش حوزه تصریح کرد: ما در راستای تحول در حوزه برنامه های کوتاه مدتی را داریم که نتایج آن تا سال آینده مشخص خواهد شد؛ اما مباحث بلندمدتی نیز مدنظر است که نیازمند به زمان بوده و اقدامات مناسبی برای تحقق این موضوع آغاز شده است.

وی با اشاره به همکاری معاونت پژوهش با معاونت آموزش حوزه های علمیه بیان داشت: خوشبختانه تعاملات مناسبی با این معاونت آغاز شده تا تحولات مدنظر رخ دهد؛ شخص حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد، معاون آموزش حوزه های علمیه از محققین حوزه بوده و ورود مباحث پژوهشی به آموزش را از ضروریات می دانند و کار را برای ما آسان کرده اند.

معاون پژوهش حوزه های علمیه در پایان اشاره ای نیز به مدیریت حوزه علمیه قم داشت و گفت: طرحی مطرح است که آیا معاونت پژوهش حوزه علمیه قم با ستاد ادغام شود یا خیر که در حال حاضر فعالیت های معاونت پژوهش قم به روال سابق ادامه پیدا خواهد کرد و دفتر طرح و برنامه در حال مطالعه است تا وضعیت در آینده مشخص گردد.

*تقدیر از معاون سابق پژوهش حوزه های علمیه

وی اظهار داشت: حجت الاسلام والمسلمین سید علی عماد، معاون سابق پژوهش حوزه های علمیه در طول مدت هشت سال، زحمات بسیاری کشیده و بنده از نزدیک شاهد تحولات و توسعه های بسیاری در زمان معاونت ایشان بوده ام که جای تقدیر و تشکر دارد.