خبرگزاری «حوزه»/ حجت الاسلام محمد حسین گردان از مبلغان موفق است. وی در گفت و گو با خبرگزاری حوزه به خاطرات تلخ و شیرین تبلیغ ، تجربه های اندوخته شده و باید و نباید های تبلیغ پرداخته است .
* ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، کمی از خودتان برای ما بفرمایید.
بسم الله الرحمن الرحیم
بنده از سال 1360 در نیشابور وارد حوزه شده و در ادامه در مدرسه علمیه امام باقرالعلوم(ع) مشهد تحصیلات حوزوی را پشت سر گذاشته و پس از دو سال حضور در خوانسار اصفهان، وارد حوزه علمیه قم شدم و تا به امروز در قم حضور دارم.
تبلیغ را از زمان تحصیل سیوطی با برگزاری کلاس قرآن و گچ و تخته از روستای خودمان آغاز کرده و در این راه تمرین های بسیاری انجام دادیم و همین روحیه سبب شد در خط تبلیغ قرار گرفته و این راه را ادامه دهم.
از سال 1362 نیز به صورت رزمی-تبلیغی وارد جبهه های حق علیه باطل شده و در کنار فعالیت های رزمی، برای رزمندگان حدیث خوانی داشتیم. در سال های آخر جنگ نیز به دلیل کمبود نیرو مجدد به جبهه برگشته و در سال 1370 در قم حضور پیدا کرده و به مدت چهار سال تحصیل خود را ادامه دادم.
عملا از سال 1374 به صورت رسمی وارد عرصه تبلیغ شده و با حضور در مراکز، نهادها و دستگاه های گوناگون به فعالیت های فرهنگی پرداخته و با حضور در مدارس و نهادهای گوناگون یاسوج، کم کم جلسه شبانه ای را راه اندازی کردیم که امروز به جلسه ثابتی تبدیل شده و امسال هفدهمین سال آن در حال برگزاری می باشد.
در ادامه فعالیت های تبلیغی خود از سال 76 وارد تهران شده و به عنوان معلم فعالیت می کردم؛ همچنین در سال 1379 به قم برگشته و چهارسال در بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری و همچنین سه سال به عنوان مسئول فرهنگی شهرک مهدیه قم فعالیت داشتم.
فعالیت 10 ساله در دبیرستان های قم با همکاری مرکز تخصصی تبلیغ از دیگر کارهای بنده بوده که خوشبختانه موفقیت های خوبی در این راه کسب کردم و در آن سال ها گروهی متشکل از حجج اسلام والمسلمین مرحوم ضابط، پناهیان، ماندگاری و ... در مرکز تخصصی تبلیغ داشتیم که به تهیه روش ها و محتوای تبلیغ پرداخته تا مبلغان در فعالیت های تبلیغی خود با غنای بیشتری فعالیت داشته باشند.
در کنار این برنامه ها، فعالیت های تبلیغی یاسوج را کنار نگذاشته و همان جلسات را ادامه دادیم.
* دلیل استمرار قریب به دو دهه تبلیغ در یاسوج را چه می دانید؟
دلائل گوناگونی برای این استمرار وجود دارد که به برخی از آنان اشاره می کنم.
نخستین دلیل، توفیق من الله است؛ اگر از ناحیه حضرت حق، توفیقی نباشد، نمی توان به موفقیت دست پیدا کرد.
استقلال در اعزام از دیگر دلائل این استمرار است. بنده اگر از مراکز موجود اعزام می شدم، نمی توانستم به صورت مستمر به یک منطقه رفته و این استمرار هفده ساله را حفظ کنم.
دلیل سوم، فراجناحی بودن است. استقلال در جناح، خط و حزب افراد به این استمرار کمک کرده تا اشخاص مختلف با عقائد و نظرات گوناگون در این جلسات شرکت کرده و به قال الباقر(ع) و قال الصادق(ع) گوش فرا دهند.
فعالیت بدون تکلف و بدون طمع می تواند از دیگر دلائل استمرار باشد؛ چراکه خداوند متعال در آیه 39 سوره احزاب فرموده است: «الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ ۗ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ حَسِيبًا/ (پیامبران) پیشین کسانی بودند که تبلیغ رسالتهای الهی می‌کردند و (تنها) از او می ترسیدند، و از هیچ کس جز خدا بیم نداشتند؛ و همین بس که خداوند حسابگر (و پاداش‌دهنده اعمال آنها) است!».
بنده در فعالیت های تبلیغی خود به دنبال این مسئله نبودم که حتما با خانواده در محل تبلیغی حضور پیدا کنم؛ البته گاهی اوقات دعوت کننده به ما لطف داشته و ماشینی برای همراهی خانواده می فرستادند.
* فراجناحی بودن با خط انقلابی شما تداخلی پیدا نمی کند؟
ما به عنوان یک طلبه انقلابی مشغول فعالیت تبلیغی بوده و هیچگاه از این خط فاصله نگرفته و دلداده رهبر انقلاب هستیم؛ به همین دلیل در جلسات گوناگون از ایشان و بیانات گهربار معظم له استفاده کرده و تأکید فراوان داریم.انقلاب و ولی فقیه، اصول ماست و از آن کوتاه نخواهیم آمد.
* از فوائد و برکات فعالیت های مستمر تبلیغی در یک منطقه برای ما بفرمایید.
از نکات مهم در فعالیت مستمر تبلیغی در یک منطقه، مسئله «انس» است. مخاطب تا طلبه را قبول نکرده و با اون أنس نداشته باشد، نمی توان بر ذهن او حکومت کرد. دوام و استمرار، سبب قبول کردن طلبه از سوی مخاطبان خواهد شد و زمانی می توان ذهن را فتح کرد که دل را فتح کرده باشیم و فتح قلوب با استمرار در کار تبلیغی در یک منطقه به دست خواهد آمد.
یکی از نکاتی که طلاب ما باید به آن توجه داشته باشند، آن است که نباید مخاطبین خود را در سطح نگاه دارند؛ باید ذائقه او را بالاتر آورده و متوجه سخنان عمیق تر شود.
از فوائد استمرار تبلیغ در یک منطقه آن است که ذائقه شخص بالاتر رفته و حرف های بهتری را خواهد شنید.
بنده گاهی برای ماه رمضان قریب به 500 ساعت مطالعه می کنم تا بتوانم با آمادگی بالاتری در محل تبلیغ حضور داشته باشم.
زمانی که به صورت مستمر در یک منطقه تبلیغی حضور پیدا کنی، مجبور به بیان سخنان جدیدتر و بهتری هستی و این استمرار سبب خواهد شد خود طلبه نیز در مباحث دینی و علمی عمیق تر شود.
منبرهای 50 سال قبل مرحوم فلسفی چه بوده است که منبرهای ایشان به کتاب های عمیق روانشناسی تبدیل شده است. طلاب باید در این مسیر کار کنند.
امروز کم کم منبرها ساندویچی شده است؛ ما معارف عمیقی داریم که باید بیان شوند؛ کتاب تفسیر المیزان برای همین مردم نوشته شده است و باید به آنان عرضه شود؛ البته شاید گفته شود حوصله مردم کمتر شده است؛ ولی باید گفت خلاف این مطلب ثابت شده است؛ چون ما به صورت تجربی مشاهده می کنیم منابری که از عمق مطلب برخوردار باشد و مردم بپسندند، آن را گوش داده و خسته نخواهند شد.
بارها شده در منابر وقت ما تمام شده؛ اما مردم مطالبه ادامه آن را داشته اند. طلاب برای رشد و پیشرفت باید برای خود ایجاد توفیق کنند که یکی از راه های آن استمرار در تبلیغ است.
یارسازی فرهنگی از دیگر فوائد استمرار در تبلیغ است؛ چراکه همان مخاطبان به عنوان تغذیه کننده دیگران در این مسیر حرکت کرده و به عنوان خروجی مجالس شما در فعالیت های فرهنگی مشارکت می کنند.
این یارسازی در مراودت ها و رفت و آمدها شکل خواهد گرفت؛ اگر با این افراد در ارتباط باشید، با شما همراه شده و همراه شما خواهند داشت.
نکته ای که در موضوع استمرار باید به آن اشاره کنم، آن است که منظور ما از استمرار این نیست که طلبه فقط در یک یا دو مکان استمرار تبلیغی داشته و به مکان های دیگر نرود؛ چراکه طلبه باید به مناطق دیگر رفته و این کار سبب رشد و پیشرفت او خواهد شد؛ اما در کنار رفت و آمدهای تبلیغی در جای جای ایران اسلامی، باید جلساتی مستمر نیز داشته باشد.
* از برکات تبلیغ چهره به چهره برای ما بفرمایید.
بسیاری از اختلافات خانوادگی و شبهه ها در اثر همین تبلیغ های چهره به چهره حل و مرتفع شده است. نشستن طلاب با مردم و رفاقت با آنان برکات بالایی دارد که البته نیازمند ظرفیت دانشی و روحی است که طلبه باید در خود ایجاد نماید. گاهی برخی از مشکلات در تبلیغ های چهره به چهره مرتفع می شود که در منبر حل نخواهد شد.
* سبک شما در بیان مباحث دینی چگونه است؟
ما باید این تسلط را به دست بیاوریم که مفاهیم اخلاقی را در قالب های روانشناسی تبیین نماییم. برای تسلط در این راه نیز باید مباحث روانشناسی را مطالعه کرد تا بتوان از آن استفاده نمود.
کتاب «قرآن و روانشاسی دکتر عثمان نژادی»، «اسلام و روانشناسی دکتر محمود دبستانی»، «آثار مرحوم فلسفی»، «مجموعه مباحث فطرت مرحوم مطهری» و ... از جمله کتبی است که طلاب می توانند از آن استفاده نمایند.
زبان قرآن، زبان فطرت است و باید این زبان را کشف کرد و بر اساس
آن با مخاطبان سخن گفت؛ اما متأسفانه دوستان مبلغ ما در این بخش ضعیف بوده و تسلط مناسبی ندارند.
موضوع تفکر و خلاقیت از دیگر مباحث مهم در این زمینه است. بنده برای منبر یکی از مناسبت های مذهبی، هفت جلسه آماده کرده و به محل تبلیغ رفتم؛ اما به برکت همین تفکر و خلاقیت، همان موضوع ما چهار سال به طول انجامید و ادامه پیدا کرد. به نظر بنده، 30 درصد مطالعه و 70 درصد به تفکر است.
برای رشد تفکر و خلاقیت باید به منابعی همچون قرآن و روایات رجوع کرد و بر آن تفکر نمود تا به برکات فراوان دست پیدا نماییم. استخراج ما باید از منابع باشد؛ اما باید اهل مطالعه بود و از کتاب های گوناگون برداشت کرد.
توجه به مباحث ضروری و ذهنیت جامعه که نام دیگر آن همان مخاطب شناسی است، از دیگر مباحث مهم در این عرصه می باشد. درباره طب سنتی اسلامی 1956 روایت مسلم وجود دارد که بنده در این مباحث ورود کرده و قریب به 10 هزار ساعت مطالعه داشته ام و در تبلیغ های خود بر این اساس ورود می کنم.
* امروز نیاز فضای فرهنگی کشور را در چه موضوعاتی می دانید تا مبلغان در آن ورود کنند؟
جهت دهی استعدادها یکی از نکاتی است که باید به آن توجه کرد. امروز بسیاری از اشخاص سر جای خود نبوده و به همین دلیل نتیجه مناسب به دست نمی آید. امثال استاد قرائتی که سر جای خود قرار گرفته اند، غوغایی به پا کرده و دستاوردهای مناسبی هم داشته اند. باید افراد مطابق با استعدادهای خود تحصیل کرده و بر اساس آن به فعالیت بپردازند تا نتیجه مطلوبی به دست آید.
دوری از مباحث کلیشه ای از دیگر موضوعات مهم در این عرصه می باشد. باید کارها و فعالیت های عمیق تری در موضوعات فرهنگی اعم از چاپ کتاب و ... صورت بپذیرد. امروز تولیدات کلیشه ای بسیاری وارد بازار شده که البته خوب است؛ اما عمیق نیست.
ایجاد نظام های فکری از ضروریات دیگری است که در این مسیر وجود دارد. صرف ارائه اطلاعات مناسب نیست و باید نظام فکری برای جامعه ایجاد کرد. امروز کشور نیازمند به قرارگاه فرهنگی است تا بتواند استعدادهای موجود در حوزه های علمیه و دانشگاه ها را هدایت کند.
توجه به رسانه و فضای مجازی از دیگر ضروریات این عرصه است که رهبر معظم انقلاب نیز تعابیر مهمی در این موضوع دارند. بنده به عنوان یک طلبه در این عرصه نیز حضور داشته و کانالی را راه اندازی کردم تا بتوانم ارتباط بهتری با مخاطبان خود داشته باشم.
* نقش هنر در تبلیغ به چه میزان می باشد؟
استخدام زبان هنر در عرصه تبلیغ از ضروریاتی است که طلاب باید به آن توجه کنند. قرآن کریم در بیان معارف و مباحث خود از ظرافت های گوناگونی همچون طرح سؤال، حرکت با داستان، تصویر سازی، حرکت با صحنه سازی و ... استفاده می کند و ما نیز باید این مدل ها را فرا گرفته و در فعالیت های تبلیغی خود استخدام نماییم. کتاب آفرینش های هنری به قلم محمد قطب از کتاب هایی است که می تواند به طلاب در این عرصه کمک نماید.
* چه توصیه ای برای مبلغان دارید؟
یکی از نکاتی که طلاب باید به آن اهتمام داشته باشند، وصل بودن آنان به قم است؛ به این معنا که با رفتن از این شهر مقدس، از درس و بحث آن جدا نشوند؛ چراکه منبع علم و تحقیق در این شهر بوده و باید خود را به روز نگاه داشت. طلاب باید یک دست در تحقیقات و یک دست به سمت مردم داشته باشند تا این معارف به آنان عرضه شود. اگر از منبع و تحقیق جدا شوند، از عمقیت آنان کاسته خواهد شد.
نکته دیگری که طلاب باید به آن توجه کنند، عدم فراموشی شهر و دیار خودشان است. باید هر کجا که هستند، برگشته و خدمتی برای مردم خود داشته باشند. پرونده سازی تمام جریانات تبلیغ های خود و تبدیل آن به آمار از دیگر مباحث مهم است. باید مجموعه یادداشت های خود را داشته و در ادامه آن را به طرح های گوناگون تبدیل نمایند و این کار اثرات فراوانی در تبلیغ آنان خواهد داشت.
* در پایان یکی از خاطرات تبلیغی خود را برای ما بیان کنید.
پیش از محرم یکی از سال ها در همین قم، یکی از دوستان به ما گفت: دهه محرم کجا هستی؟ و من هم جواب دادم قم هستم. گفت: منبر خاصی هست، قبول می کنی؟ که بنده هم قبول کردم.
شب اول محرم به آدرسی که گفته بودند، رفتیم و دیدیم کسی نیست. نشستم و بعد از مدتی دیدم یک زن و شوهر آمدند و نشستند. گفتند: ما یک زن و شوهر مخاطب شما در این 10 شب محرم هستیم؛ منبری برای ما برو که گویا برای 5 هزار نفر می روی و بنده هم انصافا در طول این 10 شب همین کار را کردم و 45 دقیقه صحبت می کردم و در پایان روضه ای برای آنان می خواندم و واقعا منبری خاص بود.
گفتگو: محمد رسول صفری
انتهای پیام 313/35
