به گزارش خبرگزاری «حوزه»، استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 190 سوره بقره پرداخته است.
* آيه
وَقَتِلُواْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَتِلُونَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
* ترجمه
و در راه خدا با كسانى كه با شما مى جنگند، بجنگید ولى از حدّ تجاوز نكنید، كه خداوند تجاوزكاران را دوست نمى دارد.
* نکته ها
در این آیه ضمن تصریح به ضرورت دفاع و مقابله در برابر تجاوز دیگران، یادآور مى شود كه در میدان جنگ نیز از حدود و مرزهاى الهى تجاوز نكرده و متعرض بیماران، زنان، كودكان و سالمندانى كه با شما كارى ندارند نشوید. قبل از دعوت آنان به اسلام، دست به اسلحه نبرید و شروع كننده جنگ نباشید و مقرّرات و عواطف انسانى را حتّى در جنگ مراعات كنید.
بعضى از صفات، در شرایط مختلف ارزش خود را از دست مى دهند؛ مثلا ترحّم یك ارزش است، ولى ترحّم بر پلنگ تیز دندان، ستمكارى بر گوسفندان است.
و یا علم یك ارزش است، لكن گاهى ندانستن ارزش مى شود. مثلا شبى كه حضرت على علیه السلام در بستر پیامبر صلى الله علیه وآله به جاى آن حضرت خوابید و پیامبر خدا هجرت نمودند، ارزش این فداكارى بدان است كه حضرت على نداند كه كشته مى شود یا نه. و اگر بداند كه او را نمى كشند، افراد عادّى نیز حاضرند چنین عملى را انجام بدهند. به هر حال هر یك از سخاوت و شجاعت ممكن است در شرایطى كم ارزش یا پر ارزش یا بى ارزش شود، لكن تنها صفتى كه هرگز از ارزش نمى افتد، مسئله ى عدالت است كه در هر زمان و مكان و نسبت به هر فرد، دوست یا دشمن یك ارزش است.
در اسلام براى برخورد با دشمن مراحلى تعیین شده است:
1- بىاعتنایى. «دع أذاهم» [احزاب، 48]
2- اعراض. «فاعرض عنهم» [نساء، 63]
3- خشونت. «واغلظ علیهم» [توبه، 73]
4- جنگ. «فقاتلوا الّذین یقاتلونكم» [بقره، 190]
جنگ مسلمین، براى دفاع از خود و دین خداوند است، لكن هدف دشمن از جنگ، خاموش كردن نور خدا؛ «لیطفؤا نور اللَّه بافواههم» [صف، 8] وبه تسلیم كشاندن مسلمانان است. «لن ترضى عنك الیهود و لا النصارى حتّى تتّبع ملتهم» [بقره، 120]
* پيام ها
1- دفاع و مقابله به مثل، از حقوق انسانى است. اگر كسى با ما جنگید ما هم با او مى جنگیم. «قاتلوا... الذین یقاتلونكم»
2- هدف از جنگ در اسلام، گرفتن آب و خاك و یا استعمار و انتقام نیست، بلكه هدف، دفاع از حقّ با حذف عنصرهاى فاسد و آزادسازى افكار و نجات انسان ها از خرافات و موهومات مى باشد. «فى سبیل اللَّه»
3- حتّى در جنگ باید عدالت و حقّ رعایت شود. «قاتلوا... لاتعتدوا» بارها قرآن با جملهى «لاتعتدوا» سفارش كرده كه در انجام هر فرمانى از حدود و مرزها تجاوز نشود.
4- ظلم و ستم، رشته ى محبّت الهى را پاره مى كند. «ان اللَّه لا یحبّ المعتدین»
5 - تنها حضور در جبهه سبب قرب الهى نیست، بلكه محبوبیّت نزد پروردگار زمانى است كه در جنگ عادل باشیم و حقوق را رعایت كنیم. «لا تعتدوا ان اللَّه لا یحبّ المعتدین»
6- در جنگ، هدف باید فقط خدا باشد، نه هوس ها، تعصّب ها، غنائم، ریا و سمعه. «فى سبیل اللَّه»
7- حتّى در دفاع از حقّ طبیعى خود، باید خدا را در نظر گرفت. با آنكه آنان جنگ را علیه شما آغاز كردند و شما باید دفاع كنید، ولى باز هم «فى سبیل اللَّه» باشد.
