حجت الاسلام  محمد ملک زاده در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در تحلیل شرایط پس از عهدشکنی آمریکا در خروج از معاهده برجام اظهار داشت: خوش‌بینی به گام نهادن اروپا در مسیر تامین منافع ایران در برجام، تکرار یک اشتباه تاریخی است که می‌تواند به قیمت تحمیل هزینه‌های سنگین‌تر بر کشورمان تمام شود.

خروج تدریجی شرکت های اروپایی ؛ نشانه عدم اعتماد به اروپا

وی افزود: از سویی شواهد موجود نشان می دهد که با خروج آمریکا از برجام، اروپا نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد در خلاف سیاست‌های خصمانه کاخ سفید علیه جمهوری اسلامی ایران گامی بردارد، ضمن آن که به هر حال از مهمترین نشانه‌های اثبات این ادعا را باید خروج تدریجی شرکتهای اروپایی از ایران دانست.

عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه علمیه قم همچنین گفت: در حالی که پس از اعلام خروج ایالات متحده آمریکا از برجام هنوز تا آغاز اجرایی شدن تحریم‌ها علیه ایران حدود 6 ماه زمان باقی مانده است و از سوی دیگر اتحادیه اروپا به ظاهر اعلام نموده تصمیم دارد تا از شرکت‌های خارجی در ایران حمایت کند، اما از هم اینک شرکت های اروپایی و غربی خروج خود از ایران را کلید زده‌اند. وی افزود: پس از امضای توافق هسته‌ای در سال 2015 میلادی تعدادی از مهم ترین شرکت‌های اروپایی اقدام به ورود به بازار ایران کردند، شرکت‌هایی همچون «نفت توتال فرانسه»، «فولاد دنیلی ایتالیا»، «نفت انی ایتالیا» و «کشتیرانی مرسک دانمارک» و برخی دیگر در ابتدا تمایل خود را به امضای قرارداد با ایران نشان دادندt اما چیزی نگذشت که برخی از این شرکت ها که پس از توافق هسته ای سرمایه گذاری خود در ایران را اعلام نموده بودند، پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که از ابتدا خود را مخالف توافق برجام نشان داده بود و هنوز نیز عملا خروج آمریکا از این توافق را اعلام نکرده بود، به طور محسوسی فعالیت‌های خود در ایران را کاهش دادند.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: این شرکت ها عملاً تا زمان اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام نیز کار زیادی در ایران انجام ندادند و بدین ترتیب چندان دور از ذهن نبود که ایشان با اعلام خروج آمریکا از این پیمان، به رغم مخالفت ظاهری اتحادیه اروپا، تصمیم خود مبنی بر عدم مخالفت با تحریم‌های امریکا علیه ایران با وجود فرصت باقیمانده شش ماهه تا زمان اجرایی شدن آن را اعلام نموده و خروج تدریجی خود از ایران را آغاز کنند.

وضعیت شرکت نفتی توتال فرانسه

وی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح وضعیت و برنامه آینده مهم ترین شرکت های اروپایی فعال در ایران پرداخت و گفت: پس از امضای برجام، وزارت نفت کشورمان اقدام به امضای قراردادی با شرکت توتال فرانسه نمود که برخی از این قرارداد به عنوان دستاورد بزرگ برجام یاد کردند و آن را چراغ سبز ایران به شرکت‌های اروپایی برای ورود به بازار این کشور اعلام نمودند. حجت الاسلام و المسلمین ملک زاده افزود: توتال قرار بود در قالب این قرارداد ضمن سرمایه گذاری‌های نفتی، جدیدترین دانش فنی در زمینه توسعه میادین گازی را به ایران منتقل کند؛ این شرکت هر چند قبلاً گفته بود که اگر ایران و کشورهای اروپایی به همراه روسیه و چین در برجام بمانند، حتی در صورت خروج آمریکا از برجام فعالیت خود در ایران را ادامه خواهد داد اما اخیراً به صراحت اعلام کرد که در صورتی که از اجرای قانون تحریم‌های آمریکا مستثنی نشود دیگر نمی تواند در ایران فعالیت کند.

وی اضافه کرد: به گفته مدیر عامل این شرکت در اجلاس انرژی سن پترزبورگ روسیه، شرکت توتال نمی تواند بدون دسترسی به نظام بانکی آمریکا کاری انجام دهد.

ضعف شرکت های بزرگ نفتی در برابر فشار آمریکا

وی همچنین گفت: سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفتی در ایران با وجود تلاش اتحادیه اروپا برای متقاعد کردن شرکت‌ها برای ادامه حضور در ایران غیرممکن است، چرا که این شرکت‌ها نیاز به دسترسی به نظام بانکی آمریکا دارند و تا زمانی که اقتصاد جهانی برمبنای دلار سازماندهی شده او نمی‌تواند یک شرکت بین‌المللی مثل توتال را بدون سرمایه‌گذاران آمریکایی و دسترسی به نظام بانکی آمریکا مدیریت کند؛ این در حالی است که امضای قرارداد توتال با وزارت نفت ایران نیز برخلاف تصورات موجود نتوانسته بود همکاری اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا را رونق بخشد.

نگاهی به وضعیت دو شرکت مهم ایتالیایی

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ابراز داشت: شرکت فولاد دنیلی ایتالیا نیز پس از خروج آمریکا اعلام کرده که یافتن پوشش مالی سفارش‌های ایران به ارزش 8/1 میلیارد دلار را متوقف کرده است؛ رئیس این شرکت اعلام کرد بانک‌های اروپایی از ترس مواجه شدن با تحریم‌های ثانویه آمریکا در پی خروج این کشور از برجام دیگر تمایلی به تأمین مالی پروژه‌های ایران ندارند.

وی افزود: شرکت نفتی انی ایتالیا نیز که در ژوئن سال 2017 میلادی توافقنامه مطالعه طرح توسعه میادین نفتی و گازی ایران را امضا کرده بود، اخیراً اعلام کرد که این توافقنامه را لغو خواهد کرد؛ مدیر این شرکت در نشست سالانه سهامداران آن اعلام کرد که تمام طلب خود از ایران را دریافت کرده و برنامه‌ای برای ادامه حضور در ایران نخواهد داشت.

دیگر شرکت های اروپایی نیز توان مقابله با فشار آمریکا را ندارند

وی بیان داشت: شرکت کشتیرانی مرسک دانمارک به عنوان بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان نیز به تازگی اعلام کرد که کلیه فعالیت‌های خود در ایران را متوقف خواهد کرد. با توجه به آن که این شرکت فعالیت بسیار گسترده‌ای در آمریکا دارد بدیهی است که این اقدام را از ترس مواجهه با تحریم‌های آمریکا انجام داده است.

وی گفت: همچنین شرکت OMV اتریش نیز گرچه تاکنون در خصوص خروج از ایران موضعی رسمی اتخاذ نکرده، اما هنوز در ایران هیچ گونه سرمایه‌گذاری نکرده است.

حجت الاسلام ملک زاده افزود: شرکت بریتیش پترولیوم که قرار بود در میدان گازی رهام در دریای شمال به صورت 50-50 با شرکت ملی نفت ایران همکاری نماید، از متوقف کردن این همکاری خبر داده است .در بیانیه این شرکت آمده است؛ با توجه به تصمیم آمریکا برای اعمال دوباره تحریم‌های نفتی برای ایران قصد داریم برخی برنامه‌های خود در میدان گازی رهام را تا زمان روشن‌تر شدن شرایط تحریم‌های آمریکا علیه ایران لغو کنیم. بریتیش پترولیوم در بیانیه خود تأکید کرده که همواره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران و دیگر کشورها پایبند بوده است.

وی گفت: در روزهای اخیر برخی شرکتهای بیمه‌ای اروپایی نیز از قطع همکاری خود با ایران خبر داده‌اند از جمله شرکت چند ملیتی خدمات بیمه‌ای آلیانز اخیرا اعلام کرده که احتمالاً به زودی ارائه خدمات بیمه‌ای به کشتی‌های ایرانی و حامل نفت ایران را متوقف خواهد کرد.

لغو قرارداد شرکت بوئینگ؛ نمونه ای از خُلف وعده غربی ها

عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه بیان داشت: شرکت بوئینگ آمریکا نیز که پیش از خروج آمریکا از برجام تحویل اولین هواپیما به ایران را که قرار بود در سال 2018 انجام شود به سال 2019 موکول کرد، اخیراً از اعلام لغو سفارش ایران خبر داده است؛ در صورت لغو مجوز فروش هواپیما به ایران از سوی دفتر OFAC خزانه‌داری آمریکا به احتمال زیاد صادرات ایرباس به ایران نیز ملغی خواهد شد، چرا که حدود 40 درصد از قطعات هواپیماهای ایرباس در آمریکا تولید می‌شود و براساس قانون ایالات متحده محصولات خارجی که بیش از 10 درصد از قطعات آنها در آمریکا تولید می‌شوند، برای صادرات به دیگر کشورها نیازمند مجوز از آمریکا هستند.

وی اضافه کرد: در کنار این اقدامات، پالایشگاه‌های اروپایی نیز از هم اکنون جایگزین کردن نفت وارداتی از ایران را با نفت دیگر کشورها کلید زده اند، چه آن که بنا به اعلام شرکت‌های کارگزاری نفتی به دلیل اقدام آمریکا برای اعمال دوباره تحریم‌های نفتی علیه ایران، پالایشگاه‌های نفت اروپایی واردات نفت از دیگر کشورها به جای ایران را آغاز کرده‌اند. بر همین اساس این پالایشگاه‌ها برای تأمین نفت خود به سراغ عراق و سوریه رفته‌اند.

اعتماد به اروپایی ها؛ تکرار اشتباه گذشته

حجت الاسلام  ملک زاده در خاتمه اظهار داشت: همان طور که اشاره شد، تمام این اتفاقات در حالی روی می‌دهد که هنوز تا آغاز اعمال تحریم‌های مجدد علیه ایران حدود 6 ماه زمان باقی است، با این وجود شرکت‌های اروپایی از هم اکنون خروج از ایران را کلید زده‌اند، از این رو هرگز نمی‌توان به نتیجه بخش بودن ادعای اروپایی‌ها مبنی بر حفظ برجام بدون امریکا خوش بین بود زیرا اگر شرکت‌های اروپایی کمترین امیدی به موفقیت اروپایی‌ها در این زمینه داشتند، منافع خود در ایران را ترک نمی‌کردند و لذا ما نیز نباید با خوش بینی نادرست خود از نتایج مذاکرات با اروپا، یک اشتباه را دوبار تکرار کنیم.

۳۱۳/۸