روح الله مؤمن نسب در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار داشت: زیرساخت های ضعیف فعلی در بحث پیام رسان ها و شبکه های اجتماعیِ داخلی، حاصل کم کاری و ضعف عملکرد وزارت ارتباطات، همچنین ضعف سیاست گذاریِ شورای عالی فضای مجازی و نیز محصولِ نظارت ضعیف مجلس و قوه قضائیه در راستای حمایت از پیام رسان های داخلی است.
وی افزود: از سویی بخشی از دلایل این مساله نیز مربوط به رسانه ها می شود به این معنا که به آن شکل، جریان مطالبه گری از مسئولان در این خصوص را شکل نداده و ضعف ها و کم کاری ها را افشا نکرده اند و به همین خاطر به نظر می رسد که یک نوع حاشیه امن برای مسئولان و متولیان ضعیف پدید آمده است.
دغدغه بچه انقلابی ها و ایجاد پیام رسان ایتا
این محقق و پژوهشگر فضای مجازی همچنین با اشاره به این که نرم افزار ایتا به همت مجموعه ای از افراد دغدغه مند و انقلابی در راستای عملیاتی کردن فرمایشات و دستورات مقام معظم رهبری ایجاد شد، گفت: برخی از همین افراد که در بین آن ها طلبه ها هم بودند، برای هزینه کردن در این خصوص حتی مجبور به فروش اموال شخصی خود شدند و به این وسیله ایتا را راه اندازی کردند و در سال های اخیر نیز این پیام رسان داخلی با تعدادی سرور به تأمین نیازهای مردمی مخاطبان خود پاسخ می داد.
وی اضافه کرد: البته وزارت ارتباطات بر اساس قانون و مصوبه شورای عالی فضای مجازی موظف بود که وقتی تعداد کاربران هر پیام رسانی از یک میلیون نفر افزایش یابد، برای تأمین زیرساخت مورد نیاز جهت ارتباط ۵ میلیون نفر برای آن پیام رسان اقدام کند که متاسفانه بعد از حمایت مرحله اول، دیگر اقدامی در این خصوص انجام نداده است.
وی گفت: اساساً وظیفه و مأموریت وزارت ارتباطات بر اساس قانون تلاش در همین باره است، ضمن آن که تا پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی داخلی وجود نداشته باشند، اساساً شبکه ملی اطلاعات به وجود نمی آید.
بودجه های میلیاردی که باید صرف حمایت از داخلی ها می شد اما...
مؤمن نسب همچنین بیان داشت: نکته حائز اهمیت دیگر این است که بودجه های میلیاردی که برای حمایت از پیام رسان های داخلی داده شده، می بایست خرج تامین زیرساخت ها و نرم افزارهای این دسته از پیام رسان ها می شد و از سوی دیگر هر ساله بودجه چند ده میلیاردی نیز برای حمایت از شرکت های داخلی و استارت آپ ها در نظر گرفته می شود که متاسفانه وزارت ارتباطات در جهت حمایت از پیام رسان های داخلی، کار خاصی انجام نداده و این در حالی است که سرورهای خالی و استفاده نشده در انبارهای این وزارتخانه وجود دارد.
وی افزود: به جهت ضعف زیرساخت های فنی، متاسفانه چند روز پیش، ایتا برای چندین ساعت دچار اختلالاتی شد که به لطف الهی در حال حاضر با اضافه شدن چند سرور توانسته خود را تقویت کرده و سر پا نگه دارد ولی با این حال باید بر اساس قانون، وزارت ارتباطات حمایت خود را از پیام رسان های داخلی مثل ایتا انجام دهد.
مردم و رسانه ها مطالبه گری کنند
وی در ادامه ضمن تأکید بر لزوم مطالبه گری مردم و رسانه ها از مسئولان جهت تحقق این مساله ابراز داشت: اگر مردم با شورای عالی فضای مجازی تماس گرفته و نیز با ارتباط گیری با قوه قضائیه و رسانه ملی و رسانه های جمعی در رابطه با حمایت از پیام رسان های داخلی، مطالبه گری کنند، قطعاً این مساله تأثیر بسزایی می گذارد، البته به این شرط که این مطالبه گری ها مستمر باشد.
مؤمن نسب همچنین گفت: گاهی اوقات مشاهده می کنیم که عده ای به بهانه های مختلف در صدا و سیما صحبت از لزوم تقویت تلگرام و غیره می کنند و حال آن که پیام رسان های ما مثل ایتا با مشکلات جدی روبرو هستند و طبق قانون باید از داخلی ها حمایت شود و متاسفانه وقتی پیام رسان و نرم افزار ایرانی دچار مشکل می شود، کمتر صدایی از کسی بلند می شود.
کمتر صدایی در حمایت از پیام رسان های داخلی بلند می شود
وی افزود: این واقعیت تلخ در حالی است که در چنین وضعیتی باید توپخانه رسانه ای ما متوجه کم کاری ها و ضعف های وزارت ارتباطات در عدم حمایت مناسب از پیام رسان های داخلی باشد و نیز جریان مطالبه گری رسانه ها از شورای عالی فضای مجازی وارد عمل شده و از این شورا بخواهند که ورود جدی پیدا کند، چرا که کل ساختار و حقوقی که اعضای این شورا می گیرند به جهت همین است که از این نرم افزارها حمایت کنند اما گویا مطلقاً از کسی صدایی بلند نمی شود.
وی بیان داشت: بنده به شخصه در روزها و هفته های اخیر، رسانه های بسیاری را بررسی کردم و فقط معدود رسانه هایی آن هم به شکل محدود به این موضوعات پرداخته بودند و حال آن که واقعاً جا دارد حتی تیتر یک برخی از روزنامه ها همین مسأله مهم باشد.
کارشناس و فعال فضای مجازی افزود: در حال حاضر چند میلیون نفر افراد نخبه در ایتا دچار فعالیت هستند و وقتی این پیام رسان دچار اختلال می شود، طبعاً کار این ها هم دچار مشکل می شود و از سویی ایتا که از کاربران خود درآمدی ندارد و لذا دولت و وزارت ارتباطات موظف هستند که از امثال ایتا حمایت کند.
اندکی از فواید و برکات پیام رسان های داخلی
مؤمن نسب همچنین تأکید کرد: فعالیت پیام رسان های داخلی همچون ایتا باعث شده که تا حدود زیادی جلوی نفوذ دشمن در عرصه فضای مجازی و نیز خروج اطلاعات از کشور گرفته شود و از سویی همین مساله مانع از خروج قابل توجه ارز از کشور به جهت فروش پهنای باند شده است. از سویی تا حدودی بزه و جرم های مربوط به فضای مجازی کاهش یافته و همین این برکات و فواید می طلبد که برای تقویت امنیت فکری و روانی مردم، از این پیام رسان ها حمایت شود.
وی افزود: در این باره ما حتی نمی گوییم که حمایت بلاعوض کنند، بلکه دولت می تواند سرورها را به صورت امانی در اختیار ایتا و امثال آن قرار دهد؛ همان کاری که برای تلگرام کرده و گفته شده که به غیر از تجهیزات فنی مورد نیاز تا دو هزار سرور در اختیار تلگرام قرار گرفته است، ضمن آن که در حال حاضر اینستاگرام و واتساپ نیز از حمایت هایی برخوردار هستند.
امکانات و توانمندی های پیام رسان های داخلی تبلیغ شود
وی گفت: از سوی دیگر با توجه به امکان به روز رسانی نرم افزارها و پیام رسان های ایرانی، بسیاری از امکانات و توانمندی های قابل توجه به آن ها اضافه شده مثل پیام رسان گپ که امکان پخش زنده و نیز برقراری تماس صوتی و تصویری در آن فراهم شده، یا سروش که اقدام به راه اندازی کیف پول کرده و همچنین ایتا که اخیراً پرداخت ویژه خود را ایجاد کرده و یا پیام رسان بله که در حرکتی خلاقانه پاکت عیدی را ایجاد کرد و لذا باید این ها رسانه ای شده و مردم آن ها را بدانند.
وزارت ارتباطات اراده و انگیزه ای برای حمایت ندارد
کارشناس و تحلیلگر فضای مجازی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: متاسفانه به نظر می رسد که وزارت ارتباطات اراده و انگیزه ای برای حمایت مرحله دوم از پیام رسان های داخلی ندارد چرا که این وزارتخانه ای شرکتی به نام شرکت ارتباطات زیرساخت دارد که به صورت انحصاری پهنای باند از خارج از کشور وارد می کند و با چندین برابر قیمت که به اذعان مرکز پژوهش های مجلس این میزان دویست برابر قیمت است، آن را در داخل به فروش می رساند. بنابر این طبیعی است که در چنین شرایطی برای شرکت ارتباطات زیرساخت که اصلی ترین تأمین کننده درآمد وزارت ارتباطات و دولت به شمار می رود، حمایت از داخلی ها چندان مطرح نباشد به خصوص این که در حال حاضر بیشتر از فروش نفت، درآمد دولت از محل تأمین اینترنت صورت می گیرد.
وی افزود: در این اوضاع و احوال، وزارت ارتباطات چون خودش رقیب بخش خصوصی است، لذا انگیزه ای برای حمایت از داخلی ها ندارد، چرا که اگر نرم افزارهای داخلی تقویت شود، به تدریج مردم دیگر از خارجی ها استفاده نمی کنند و طبعاً پهنای باند خارجی به فروش نمی رسد و درآمد وزارت و اپراتورها کاهش پیدا می کند و از این رو ترجیج آن ها این است که از نرم افزارهای داخلی استفاده نکنند و از این رو می بینیم با وجود قانونی که وجود دارد حمایتی از پیام رسان های داخلی به عمل نمی آورند.
ضمانت اجرایی وجود ندارد!
مؤمن نسب همچنین گفت: از سویی وقتی شورای عالی فضای مجازی تصویب می کند که در مرحله دوم، سرورهای بیشتری به ایتا و نرم افزارهایی که بیش از یک میلیون عضو دارند، داده شود و این کار هم صورت نمی گیرد، باید ضمانت اجرایی پیش بینی می شد تا در صورت عدم اجرای تعهد از سوی وزارت ارتباطات، تنبیه مناسبی در این باره صورت می گرفت
وی افزود: از سوی دیگر از مجلس که رئیس آن نائب رئیس شورای عالی فضای مجازی به شمار می رود، انتظار است که از رئیس جمهور به عنوان رئیس شورا و نیز دستگاه قضایی بخواهد که این مصوبه عمل شود و حال آن که این کار صورت نمی گیرد و به این خاطر باید قوه قضاییه حتی وزیر ارتباطات را بازخواست و محاکمه کند.
وی بیان داشت: گرچه شاید مسئولان و مدیران پیام رسان های داخلی از این بترسند که بر روی پهنای باند آن ها اختلال ایجاد شود اما به نظر بنده از وزیر ارتباطات به جهت بی توجهی به مصوبه شورای عالی فضای مجازی می بایست شکایت صورت گرفته و از دستگاه قضایی و دادستان کل کشور خواستار ورود به این قضیه شد و همچنین مجلس نیز باید از وزیر سوال کرده و حتی او را به این خاطر استیضاح کند.
رسانه ها از قوای سه گانه مطالبه گری کنند
این کارشناس و فعال فضای مجازی خاطرنشان کرد: از سویی دیگر علاوه بر دولت، رسانه های جمعی باید از نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون فرهنگی و همچنین قوه قضاییه مطالبه کنند که چرا حمایت از پیام رسان های داخلی بر اساس قانون مصوب انجام نمی شود تا بلکه به این طریق وزارت ارتباطات مجبور و مکلف به این کار شود و گرنه همان طور که عرض شد، انگیزه و اراده ای از سوی وزارت ارتباطات برای این کار وجود ندارد و ضمناً برایش هم این کار توجیه اقتصادی ندارد.
وی گفت: البته مشخص است که این وزارتخانه از پیام رسان های داخلی نیز درآمدزایی می کند اما طبعاً از داخلی ها درآمدش کمتر می شود چون مثلاً وقتی مردم یک عکس مثلاً یک مگابایتی را از طریق تلگرام یا واتساپ یا اینستاگرام ارسال می کنند، ۱۰۰ تومان می بایست به وزارت ارتباطات بپردازند ولی وقتی از ایتا و بله و سروش آن را بفرستند، نصف و بلکه یک سوم نرم افزار خارجی پول می دهند و لذا درآمد وزارتخانه به همین نسبت کمتر می شود. آن چه مهم است این که این مسایل را باید برای مردم افشا کرد و نهضت روشنگری ایجاد نمود تا بالاخره مسئولان مربوطه مجبور شوند به قانون و مصوبه عمل کنند.
با وجود کارشکنی ها، نگاهمان به آینده روشن است
مؤمن نسب همچنین بیان داشت: با همه این کارشکنی ها، نگاهمان به آینده، نگاه روشنی است، چرا که مجلس آینده دارای نیروهای انقلابی بیشتری است و ان‌شاءالله جلوی یکه تازی ها و خلف وعده ها گرفته می شود. بر این اساس اگر رئیس مجلس، یک انسان مستقل و انقلابی و غیرمعامله گر باشد، او به عنوان نائب رئیس شورای عالی فضای مجازی در کنار رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس تأثیرات بسیار خوبی بر تصمیمات این شورا خواهند داشت و شاهد اتفاقات خوب و مؤثری در این باره خواهیم بود.
وی افزود: از سوی دیگر، خوشبختانه در وضعیت کنونی نرم افزارها و پیام رسان های داخلی به بلوغ خوبی رسیده اند و از نظر امکانات، تنه به تنه خارجی ها می زنند و حتی در برخی زمینه ها از آن ها جلوتر هم هستند و این ها توانسته اند با خلاقیت و تکیه بر دانش جوانان خودمان، شرایط و امکانات مناسبی فراهم کنند که به برخی از آن ها در همین گفتگو اشاره ای شد و ان‌شاءالله این روند موفقیت ها ادامه دار خواه بود.
توفیقات نرم افزارها و پیام رسان های داخلی بیان شود
وی گفت: به عنوان مثال همین حالا، روبیکا از حیث تعداد عضو با ۳۵ میلیون عضو از اینستاگرام نیز جلو زده یا سروش که ۱۹میلیون عضو دارد و نیز پیام رسان ایتا که تعداد اعضایش حداقل سه برابر کاربران توئیتر در ایران است و علاوه بر این امکان هشتک و ترند نیز دارد. اگر این ها را کنار هم بگذاریم متوجه می شویم که در داخل هم اتفاقات خوبی می اُفتد.
کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی خاطرنشان کرد: با این وجود چنانچه این مسایل و انتظارات حل نشود، با توجه به مصرف رو به افزایش کشور در بحث اینترنت بعد از شیوع کرونا، با ادامه این وضع آسیب جدی به جوان ها و نوجوانان وارد می شود، ضمن آن که همین الان کودکان دانش آموز ما نیز یک گوشی به دست گرفته و در کلاس های مجازی شرکت می کنند اما بعد از فراغت از کلاس نیز به هر حال می خواهند گشتی در فضای مجازی بزنند آن هم در نرم افزارهایی که محتوایشان تناسبی با فرهنگ ما ندارد و لذا آسیب های جدی متوجه آنهاست.
مراقب آسیب های خطرناک تر از کرونا باشیم
وی گفت: از این حیث بنده معتقدم که اگر دیر بجنبیم، آسیب های جبران ناپذیرتر از کرونا به جامعه ما وارد می شود که خطرش هم به مراتب از آن بیشتر است؛ هم از حیث فرهنگی و اجتماعی و هم سیاسی و اقتصادی باید توجه داشت که فعالیت بدافزارها و نرم افزارهای خارجی مثل تلگرام و واتساپ و غیره به آینده کشور ما ضربه می زند و از آن سو تقویت پیام رسان ها و نرم افزارهای داخلی از حیث فناوری، فرهنگی، اقتصادی، مسایل اجتماعی و ... بسیار مفید و لازم برای کشور است که ان‌شاءالله با حمایت از داخلی ها شاهد تحولات مثبتی باشیم و گرنه در عرصه های گوناگون دچار چالش جدی می شویم، کما این که همین حالا نیز شده ایم.
گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی
