به گزارش خبرگزاری حوزه، کتاب «آداب معاشرت» به قلم آقایان «سید محمد مقدس نیا» و «محمد مهدی محمدی» به ابعاد مختلف معاشرت در موضوعات گوناگون پرداخته است که در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.
آثار عدالت
بـرخـورد عدالت آمیز افراد با یکدیگر، آثار و فواید فراوانی را برای فرد و جامعه در پی دارد. انسان هایی که به ویژگی عدالت آراسته اند، نه تنها حق فرد را محترم شمرده و جایگاه و ارزش او را حـفظ می کنند، بلکه در سایه عدالت همگانی، حقوق یکدیگر را رعایت کرده، به دور از هـرگـونـه افـراط و تـفـریـط در رفـتـار و گـفـتـار و در مـسـیـر تـرقـی و تکامل مادی و معنوی به پیش خواهند رفت.
جامعه ای که مردمش ظلم نمی کنند، دروغ نمی گویند، به وعده هایشان وفا می کنند، بطور قطع مورد لطف و محبت پروردگار و نعمتهای بی کرانش قرار خواهند گرفت.
امیرمؤمنان صلوات الله علیه فزونی برکات در جامعه را نتیجه پایبندی به عدالت می داند:
(بِالْعَدْلِ تَتَضاعَفُ الْبَرَکاتُ) (۱۶۲) عدالت موجب زیاد شدن برکت هاست.
و نیز به کسی که با مردم به عدالت رفتار کند، وعده رحمت الهی می دهد:
(مَنْ عَدَلَ فِی الْبِلادِ نَشَر اللّهُ عَلَیْهِ الرَّحْمَةَ) (۱۶۳)
کـسـی کـه در شـهـرهـا (در مـیـان مـردم) به عدالت رفتار کند، خداوند رحمتش را بر او منتشر می سازد.
همچنین بالا رفتن قدر و منزلت فرد را نیز از جمله آثار برخوردهای عادلانه قلمداد می کند:
(مَنْ عَدَلَ عَظُمَ قَدْرُهُ) (۱۶۴) کسی که به عدالت رفتار کند، قدر و منزلتش نزد مردم بالا می رود.
امام رضا علیه السلام اجرای عدالت را موجب ادامه یافتن نعمتهای الهی می داند:
(اِسْتِعْمالُ الْعَدْلِ وَالاِْحْسانِ مُؤَذِّنٌ بِدَوامِ النِّعْمَةِ) (۱۶۵) به کار بردن عدالت و احسان، از پایداری و دوام نعمت خبر می دهد.
بـا تـوجـه بـه آیـات و روایـات ارائه شـده، روشن می شود که هر انسان مسلمانی باید دارای ویـژگی عدالت باشد و در برخورد با دیگران، گفتار و رفتار عادلانه ای را در پیش گیرد، تـا جـامـعـه از آثـار و بـرکـات ارزشمند آن بهره مند شود و به جای ستم، کینه، حسد، انتقام و ... بـذر دوستی، صداقت، اعتماد و اطمینان در قلبها پاشیده شده، بارور گردد و تمامی افراد جامعه از این طریق، در سایه عدالت الهی قرار گرفته، از آن چشمه فیاض، سیراب شوند.
* نظم و انضباط
هـسـتـی عـالم بر پایه نظم استوار است؛ هر پدیده ای در دستگاه آفرینش جای خاصّی داشته، نقش ویژه ای را عهده دار است؛ کرات آسمانی با سرعتی حساب شده و دقیق، در مدار معیّنی حرکت می کنند، فصلهای سال و شب و روز با نظم شگفت آوری در پی هم می آیند و هر چیزی به اندازه و کیفیت مناسبی آفریده شده است.
خداوند می فرماید:
(اِنّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ) (۱۶۶) ما همه چیز را به اندازه آفریدیم.
- اهمیت نظم و انضباط در زندگی بشر
نـظم شگفت آور عالم هستی که هر اندیشمند را به حیرت وا می دارد، معلولِ تدبیر خداوند حکیم و مـدبـّر اسـت؛ خدای حکیم و توانایی که نظم را در دستگاه پهناور و عظیم آفرینش مقرر داشته، در زندگی فردی انسان و روابط اجتماعی او نیز آن را می پسندد.
قرآن کریم، علاوه بر تشریح چگونگی نظم حاکم بر جهان و استناد آن به وجود آفریننده ای دانـا و حـکـیـم، حاوی دستورات و برنامه های انسان ساز برای بندگان خدا و اجتماع بشری در جهت نظم بخشیدن و سامان دادن به افکار، اعتقادات، گفتار و کردارشان است.
امیرمؤمنان صلوات الله علیه در این باره می فرماید:
(اَلا إنَّ فـیـهِ عـِلْمَ مـا یـَاءْتـی وَالْحـَدیـثَ عـَنِ الْمـاضـی وَ دَواءَ دائِکـُمْ وَ نـَظـْمَ مـا بَیْنَکُمْ) (۱۶۷)
هـمـانـا در قـرآن، دانـش آینده، اخبار گذشته، داروی درد شما و [آیین] نظم و انضباط میان شما، نهفته است.
تـمـامـی آیـاتـی کـه دربـاره قـوانـیـن و مـقـرّرات حـاکـم بـر فـرد و جـامـعـه اسـلامـی نـازل شده، برقرار کننده نظم و انضباط در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است. این آیات نـشـان مـی دهـد که اسلام همواره پیروان خویش را به داشتن یک برنامه صحیح و منظّم دعوت می کـنـد و از آنـان مـی خـواهـد که به اصول و موازین دین پایبند بوده، طبق برنامه ای که خداوند برایشان تنظیم کرده، زندگی کنند.
اولیـای بـزرگـوار اسـلام، رعـایـت نـظـم و انـضـبـاط در کـارهـا را از جـمـله مـهـمـتـریـن مسائل در زندگی انسان شمرده، آن را مورد تأکید قرار داده اند.
عـلی عـلیـه السلام در ضمن وصیتنامه ای خطاب به دو فرزند بزرگوارش امام حسن و امام حسین علیهماالسلام می فرماید:
(اءوُصـیـکـُمـا وَ جـَمـیـعَ وَلَدی وَ اَهـْلی وَ مـَنْ بـَلَغـَهُ کـِتـابـی بـِتـَقـْوَی اللّهِ وَ نـَظـْمـِ اَمْرِکُمْ) (۱۶۸)
شـمـا و هـمـه فـرزنـدانم و هر کس که نامه ام بدو رسد، به ترس از خدا و نظم در کارهایتان سفارش می کنم.
امام خمینی قدس سره نظم را از واجبات الهی دانسته، می فرماید:
(و البـتـه بـایـد هـمـه امـور بـر نـظـام و نـظـم بـاشـد، ...حـفـظ نـظـم از واجـبـات الهـی اسـت.) (۱۶۹)
از سوی دیگر، نگاهی گذرا به حجم انبوه کتابهای قوانین و مقرّرات و سرمایه گذاری عظیمی کـه در امر قانونگذاری و تنظیم و اجرای آن شده و می شود و اهمیتی که ملتهای جهان به اجرای نـظـم و قـانـون در کـارهـای خـود می دهند، ضرورت نظم و انضباط در زندگی فردی و اجتماعی بشر را بیش از پیش آشکار می سازد.
پی نوشت ها:
۱۶۲- شرح غررالحکم، ج ۳، ص ۲۰۵ .
۱۶۳- شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۳۳۷ .
۱۶۴- همان، ص ۱۹۳ .
۱۶۵- بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۶ .
۱۶۶- قمر (۵۴)، آیه ۴۹ .
۱۶۷- نهج البلاغه، خطبه ۱۵۷، ص ۴۹۹ .
۱۶۸- همان، نامه ۴۷، ص ۹۷۷ .
۱۶۹- صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۱۵ .
