حجت الاسلام والمسلمین رضا نوروزی معاون فرهنگی دانشگاه قم در گفتگویی تفصیلی با خبرگزاری حوزه ، به شرح فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه قم پرداخته است که به این شرح است.
اهداف اصلی معاونت فرهنگی دانشگاه قم چیست؟
جایگاه فرهنگ در جوامع انسانی، امری است که نمی توان آن را نادیده گرفت و هر نوع بی توجهی و غفلت از آن، هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت، آسیب های جدی به جامعه وارد می سازد، این اهمیت و حساسیت در جامعه ما که جامعه ای دینی و با فرهنگ غنی اسلامی است، دوچندان است، تمرکز دشمنان اسلام و انقلاب به مقوله فرهنگ و تهاجمات فرهنگی آنان در جهت استحاله فرهنگی جامعه انقلابی ما، ریشه در همین نکته دارد که استیلا بر یک جامعه زمانی صورت می گیرد که به فرهنگ آن جامعه، استیلا پیدا کنند.
با این مقدمه، به اعتقاد بنده فعالیت‌های دانشگاه باید حول مسأله فرهنگ و بر محور تربیت دانشگاهیان شکل گیرد، یعنی فعالیت‌های آموزشی، اداری، مالی و رفاهی زمانی نتیجه واقعی خود را خواهند داشت که در راستای اعتلای فرهنگی دانشگاهیان حرکت کنند، معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه نیز که در کنار نهاد مقام معظم رهبری، متولی اصلی امور فرهنگی در دانشگاه محسوب می شود، وظیفه دارد در راستای اعتلای فرهنگ حرکت کند، البته وقتی می‌گوییم دانشگاهیان، هر سه قشر استاد، دانشجو و کارمند را مد نظر داریم و باید گستره فعالیت ها و سیاستگذاری‌های خود را در تمام زمینه های فرهنگی برای هر سه قشر فراهم کنیم.
بر اساس برنامه راهبردی دانشگاه قم، هدف کلان این معاونت «تربیت انسان مؤمن انقلابی و فرهیخته از طریق سیاست‌گذاری و برنامه ریزی، حمایت و پشتیبانی، نظارت و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی» است؛ بنابراین اساسا معاونت فرهنگی و اجتماعی خود را موظف به تلاش در زمینه تربیت انسان با سه ویژگی والای مؤمن بودن، انقلابی بودن و فرهیخته بودن می داند؛ البته هر کدام از این کلیدواژه ها به تفصیل مورد بحث قرار گرفته و در سند راهبردی معاونت تشریح و تبیین شده است. بر این مبنا، هدف دانشگاه فقط ارائه دانش و مدرک به افراد نیست، بلکه رسالت دانشگاه تربیت انسان هایی است در تراز اسلام و انقلاب اسلامی؛ برای تأمین این هدف کلان، اهداف راهبردی پنج گانه ای تدوین شده است که اشاره وار عبارتند از:
۱. گسترش پژوهش در جهت برنامه ریزی فرهنگی، ۲. ترویج و اعتلای ارزش های دینی و اخلاقی، ۳. ترویج و تعمیق بصیرت و آگاهی اجتماعی، سیاسی، انقلابی و تقویت هویت ملی، ۴. توسعه و تقویت جایگاه فرهنگ در دانشگاه، ۵. ارتقا و توسعه فعالیت های فوق برنامه علمی و مهارتی دانشگاهیان.
پتانسیل‌ها و مزیت‌های فرهنگی دانشگاه قم را در چه چیزی می‌دانید؟
مزیت های بزرگ و گاه منحصر به فرد در این دانشگاه وجود دارد که پتانسیل بزرگی برای فعالیت فرهنگی ایجاد کرده است؛ مجاورت با حرم حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران که فضای شهر قم و به تبع آن، دانشگاه قم را تحت تأثیر معنویت خود قرار داده است و مجاورت با حوزه علمیه قم و بهره مندی از مراجع و اساتید بزرگ نیز مزیت مهمی است که این دانشگاه را متمایز ساخته است. از جهت دیگر استقلال فضاهای آموزشی و اداری بخش خواهران و برادران نیز زمینه مناسبی برای فعالیت‌های فرهنگی ایجاد کرده است. در کنار این مزیت ها، نگاه مثبت ریاست محترم دانشگاه که خود از چهره های مهم فرهنگی محسوب می شوند و همراهی سایر معاونت ها با برنامه های فرهنگی زمینه مناسبی برای فعالیت ایجاد کرده است که در همین جا از فرصت استفاده می کنم و از همه این بزرگواران تقدیر و تشکر می کنم؛ از طرف دیگر نیز تعامل و همکاری خوبی بین معاونت فرهنگی و اجتماعی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه وجود دارد که همین تعامل و هماهنگی و همکاری موجب پیشرفت دوچندان فعالیت های فرهنگی در دانشگاه می شود. رویکرد معاونت نیز همین است که تعامل و همکاری همه بخش ها را در جهت اعتلای سطح فرهنگ دانشگاهیان جلب کند و در این راستا هم افزایی مثبت قابل توجهی بوجود بیاید.
معاونت فرهنگی دانشگاه با بهره گیری از این مزیت ها، تلاش دارد اصلی ترین هدف خود را که ایجاد بستر مناسب برای تربیت جوانان مؤمن، انقلابی و فرهیخته است محقق سازد. در این مسیر تلاش می شود جامعیت و تنوع فعالیت را در عرصه های مختلف فرهنگی و اجتماعی مد نظر قرار دهد که سعی شده است این جامعیت و تنوع در راهبردهایی که ذکر شد، مراعات شود. لذا تلاش داریم به فراخور نوع فعالیت فرهنگی، زمینه فعالیت برای کانون های فرهنگی هنری، تشکل های سیاسی و انجمن های علمی را فراهم سازیم.
جهت تقویت فعالیت تشکل ها، کانون ها و انجمن های دانشجویی چه اقداماتی توسط این معاونت انجام می شود؟
تلاش بر این است که با گسترش حوزه های فعالیت در بخش های مختلف معاونت، تمام علایق و سلایق فرهنگی، هنری و سیاسی دانشجویان پوشش داده شود و برای اقشار مختلف دانشجویان بسترهای مناسب فعالیت و مشارکت فراهم باشد. لذا کانون های فرهنگی و هنری برای تامین فعالیت های فرهنگی، هنری، مذهبی و اعتقادی فعالیت می کنند، انجمن های علمی دانشجویی نیز در زمینه فعالیت های علمی و مهارتی دانشجویان فعال هستند، تشکل های اسلامی و نشریات سیاسی هم بستر مناسبی برای فعالیت های سیاسی و اجتماعی دانشجویان فراهم کرده اند، دانشجویان توانمند و علاقه مند به فعالیت های قرآنی نیز توسط گروه فعالیت های قرآنی معاونت حمایت و پشتیبانی می شوند، واحد فوق برنامه نیز با برگزاری دوره های آموزشی و مهارتی به پرورش دانشجویان علاقه مند به مهارت افزایی و دانش افزایی کاربردی اهتمام دارد. همچنین سعی کرده ایم در تمام زمینه های مورد نیاز دامنه فعالیت را ایجاد کنیم و هر زمان که تعدادی از دانشجویان برای فعالیت در زمینه خاصی اعلام آمادگی و ابراز علاقه و نیاز کرده اند، در چارچوب قوانین حداکثر همکاری و مساعدت را به عمل آورده ایم که نمونه های آن را می توان در کانون های جدید و متنوع و انجمن های علمی بین رشته ای مشاهده کرد.
اینجا هم اعلام می کنیم که معاونت فرهنگی و اجتماعی آمادگی کامل برای پذیرش ایده های جدید و فعالیت های جدید را دارد و با آغوش باز، پذیرای فعالان فرهنگی، هنری، علمی، قرآنی و سیاسی است.
ارتباط دانشجویان جهت فعالیت با این معاونت تا چه میزان است و این معاونت جهت حفظ ارتباط موثر با آنان تا کنون چه فعالیت هایی را انجام داده است؟
ساختار معاونت به گونه ای چیده شده که سلایق و علایق مختلف دانشجویان را در زمینه های مختلف پوشش می‌دهد. به عنوان مثال کانون های فرهنگی و هنری بستر مناسبی برای فعالیت های هنری، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی هستند، انجمن های علمی دانشجویی هم زمینه مناسبی برای علاقه مندان به فعالیت های علمی فراهم می کند، تشکل های اسلامی نیز پوشش دهنده فعالیت های سیاسی و اجتماعی دانشجویان هستند و گروه فعالیت های قرآنی نیز تمام تلاش خود را برای حمایت از فعالیت ها و دانشجویان علاقه مند به فعالیت های قرانی به کار می برد. نکته حائز اهمیت این است که در معاونت فرهنگی ارتباط کارشناسان فرهنگی با دانشجویان، تنها یک ارتباط کاری و اداری نیست بلکه یک همکاری وثیق، همدلی و صمیمیت بین آنها وجود است.
فعالیت دانشجویان در مجموعه های دانشجویی تحت نظر این معاونت را چگونه ارزیابی می کنید؟
میزان فعالیت ها در بسیاری از زمینه ها رضایت بخش است، در بعضی از مباحث یا قالب های اجرای برنامه ها هم کمبودهایی وجود دارد. ما حامی و قدردان فعالان فرهنگی هستیم و در عین حال خود را موظف می دانیم که با افزایش مهارت ها و دانش آنها، ایشان را برای حضور موثرتر و قوی تر در عرصه فعالیت های فرهنگی، هنری، مذهبی، علمی و سیاسی مهیا کنیم. لذا تلاش شده است که دوره های مهارت افزایی و دانش افزایی برای فعالان فرهنگی مجموعه های دانشجویی برگزار شود.
مهم ترین برنامه ها، جشنواره ها و یا سوگواره هایی که در سطح ملی و استانی توسط این معاونت و مجموعه های دانشجویی انجام شده چیست؟ در مورد آن ها توضیح بفرمایید.
در سال های اخیر ورود معاونت به برگزاری جشنواره ها و سوگواره ها بویژه در سطح ملی افزایش داشته است. بعضی از این برنامه ها مثل سوگواره عاشورایی «سفر تا صفر» شش دوره پیاپی برگزار شده است که جزو برنامه های موفق و ارزشمندی بوده که در سطوح مختلف برگزار شده، از جمله جشنواره های ملی و استانی برگزار شده می توان به جشنواره بازی های رایانه ای استان قم، جشنواره برنامه نویسی استان قم، برگزاری جشنواره ملی دانشجویی عهد با مشارکت مسجد مقدس جمکران، جشنواره شعر استانی بانوی آسمانی، سوگواره استانی« میراث عاشورا» اشاره کرد. همینطور دانشگاه قم میزبان برخی برنامه های کشوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم بوده است که مهم ترین آنها سی و پنجمین جشنواره سراسری قرآن و عترت دانشجویان کشور بوده که سال قبل برگزار شد. همایش بین المللی «مبانی دینی نظام سلامت با تأکید بر آموزه های رضوی» هم در حال اجراست که که معاونت فرهنگی و اجتماعی با معاونت پژوهشی دانشگاه در برگزاری این همایش همکاری دارد. در دوره شیوع بیماری کرونا هم جشنواره ملی «۱۵ روز شاد آسمانی» به صورت مجازی با محوریت اعیاد قربان، غدیر و ماه ذی الحجه برگزار شد.
چه طرح هایی برای فعالیت آینده این معاونت در زمینه اقدامات فرهنگی دانشجویان و افزایش انگیره فعالان فرهنگی دانشگاه در نظر دارید؟
سرمایه اصلی در فعالیت های فرهنگی دانشگاه، دانشجویان باانگیزه و فعال در عرصه فرهنگ است، راهبرد ما برای افزایش انگیزه فعالان فرهنگی، اعتماد به ایشان و حمایت حداکثری از آنهاست. امروز شاهد حضور و فعالیت دانشجویانی هستیم که با وجود اینکه فضای انقلاب و دفاع مقدس را ندیده اند، بسیار مخلصانه و با بینش و بصیرت لازم در عرصه های مختلف فرهنگی به صورت انقلابی و جهادی فعالیت می کنند، باید قدر آنها را دانست، باید از آنها حمایت کرد و باید برای فعالیت کردن به آنها میدان داد. اقدامات جهادی و فرهنگی که در همین ماه های اخیر در زمینه کمک رسانی به بیماران کرونایی و یا کمک به نیازمندان توسط دانشجویان بسیجی، تشکل های اسلامی یا کانون های خیریه انجام شد، بسیار چشم گیر و مهم است. دانشجویی که می توانست مثل بسیاری از مردم، از تعطیلات خودش استفاده کند و قرنطینه باشد، وارد میدان شده و تمام قد فعالیت های جهادی، فرهنگی و علمی کرده است، بسیار محترم است. دانشجویی که وضعیت جدید و بی سابقه کشور را درک کرده و متوقف نشده، فعالیت های خود را متوقف نساخته و به سرعت خود را با شرایط جدید وفق داده و در زمینه های مختلف فعالیت خود را افزایش داده است، باید حمایت شود و ما باید قدردان این جوانان انقلابی باشیم. این تلاش را در فعالان در انجمن های علمی، کانون های فرهنگی دانشگاه به خوبی می توان مشاهده کرد.
مهمترین عامل انگیزه بخش برای فعالان فرهنگی، پشتیبانی و حمایت از ایشان است، البته تلاش های دیگری هم شده است، مثل طرح تشویق فعالان فرهنگی که با هدف سطح بندی فعالین و فعالیت های فرهنگی و صدور کارنامه فرهنگی برای هر فعال فرهنگی بتواند از گزینه های تشویقی مختلف و متنوعی که در قالب این طرح دیده شده برای تشویق و ترغیب فعالان فرهنگی استفاده کند. یکی دیگر از مسائل مهمی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفته ساده کردن فرایندها، ساده کردن قوانین و قواعد فعالیت است، در این زمینه هم یکی از اقدامات مهم و مبارک، استقرار و فعالیت سامانه «سروستان» بوده است که به میزان زیادی باعث تسهیل فرایند برنامه های پیشنهادی مجموعه های دانشجویی شده است و تا اندازه قابل توجهی در وقت و انرژی و منابع مختلف صرفه جویی کرده است. البته باید به این نکته هم توجه داشت که همین فعالیت های دوران دانشجویی و کسب تجارب و مهارت های مختلفی که در زمان فعالیت دانشجویان به دست می آید، برای آینده و فعالیت ایشان در عرصه های گسترده تر بسیار مهم است و شاید یکی از مهم ترین دستاوردهای معاونت فرهنگی دانشگاه، دانشجویانی است که با کوله باری از تجربه و مهارت در عرصه اجرای برنامه های فرهنگی، وارد جامعه می شود.
به سامانه سروستان اشاره کردید، لطفاً در مورد این سامانه توضیح بدهید.
همانطور که مستحضر هستید امور آموزشی، رفاهی و دانشجویی دانشجویان در سامانه های شناخته شده ای مثل سامانه گلستان انجام می شود، اما در امور فرهنگی یک سامانه یکپارچه وجود نداشت، برای رفع این نقیصه اقدام به تهیه و استقرار سامانه جامع مدیریت فرهنگی یا همان سامانه سروستان کرده ایم. تمام فعالیت های فرهنگی اعم از صدور مجوزها، انتشار الکترونیک نشریات و برگزاری مسابقات از طریق این سامانه قابل انجام است و اکنون تمام مجموعه های فعال دانشجویی در این سامانه فعالیت می کنند. وجود این سامانه علاوه بر اینکه از هدر رفتن انرژی و توان فعالان در اخذ مجوزها و هماهنگی فعالیت ها جلوگیری می کند، موجب افزایش رضایت مندی و افزایش سرعت اجرای فرایندهای اداری و قانونی هم می شود، جدای از آن بسیاری از ثبت نام ها مثل ثبت نام کارگاه‌های آموزشی و اردوها نیز از طریق این سامانه انجام خواهد شد. البته سامانه سروستان، سامانه نوپایی هست که هنوز در حال تکمیل و به روزرسانی در جهت ارائه خدمات بیشتر و بهتر به دانشجویان است ولی در همین مدت کم هم تاثیر قابل توجهی در فعالیت های فرهنگی داشته است.
باتوجه به ایام کرونا که برخی اقدامات فرهنگی محدود شده است، این معاونت چه اقداماتی را در این زمینه انجام داده است؟ و شکل این فعالیت ها چگونه بوده است؟
با شیوع این ویروس منحوس از اواسط اسفندماه تقریباً تمام فعالیت های عمومی این معاونت در فضای مجازی برگزار شده است. با ورود شایسته مجموعه های دانشجویی مثل انجمن های علمی و کانون های فرهنگی و هنری و تشکل های اسلامی به فضای مجازی و فعالیت در این بستر و فعالیت های قابل تحسین همکاران محترم معاونت در تمام ایام از اسفند ماه تا کنون، فعالیت های فرهنگی در فضای مجازی تعطیل نشده است. یعنی در سال های گذشته در ایام تعطیلات نوروز یا تعطیلات تابستان که دانشجویان حضور نداشتند، فعالیت های فرهنگی هم به حداقل می رسید و در برخی زمینه ها تقریباً تعطیل می شد اما امسال تقریباً روز تعطیلی برای امور فرهنگی وجود نداشته است. نمونه آن هم می توان به برگزاری بیش از ۴۰ مسابقه مختلف و متنوع مجازی اشاره کرد.
فعالیت های فرهنگی در این دوره زمانی به مراتب بیشتر از دوره مشابه در سال های گذشته بوده است. قالب و موضوعات برنامه ها هم تنوع خوبی داشته اند، هم وبینارها و نشست های مختلف مجازی برگزار شده، هم مسابقات مجازی، هم فعالیت های مذهبی و دینی در بستر فضای مجازی انجام شده و هم آموزش های مختلف علمی و مهارتی در این فضا ارائه شده است. تمام اینها در حالی اتفاق افتاده که آمادگی کافی برای استفاده از فضای مجازی در این حد وجود نداشت ولی تلاش کرده ایم به موازات اجرای برنامه ها با امکانات موجود، از فناوری های جدید و قابلیت های متعدد فضای مجازی نیز بهره مند شویم. همین جا لازم می دانم از همه دانشجویان فعال فرهنگی که در این ایام دست از فعالیت برنداشتند و همینطور تمام همکاران خدوم معاونت که با همت مضاعف و جهادی تمام توان خود را برای فعالیت های فرهنگی و علمی در این ایام مصروف داشته اند، صمیمانه تشکر کنم.
درصورت ادامه داشتن کرونا و آموزش مجازی دانشجویان در سال تحصیلی آینده، فعالیت این معاونت به چه شکل پیش بینی شده است؟
در ایام تابستان جلسات مختلفی را به بررسی فعالیت های مجازی انجام شده و بهترین زمینه ها و قالب های فعالیت در فضای مجازی در سال تحصیلی آینده پرداخته ایم. تلاش شده است با ایجاد بسترهای مناسب و بهره مندی از امکانات موجود، قالب ها و فضاهای مختلف و متنوعی برای انواع برنامه های فرهنگی تدارک دیده شود به گونه ای که ان شاء الله تمام مجموعه های فعال بتوانند برنامه های خود را اجرا نمایند. تقویت سامانه سروستان و فراهم کردن قابلیت های جدید برای برگزاری قالب های مختلف فعالیت مثل برگزاری آزمون ها و مسابقات، برگزاری وبینارها و کارگاه های آموزشی هم بعضاً انجام شده و برخی هم در دست اقدام است.
امیدواریم بتوانیم فعالیت های فرهنگی را با حداقل مشکلات و حداکثر اثرگذاری و جذب مخاطب پیش ببریم؛ البته در همینجا دست یاری به سوی همه اساتید صاحب نظر و دانشجویان فعال دراز می کنیم و از ایشان برای برنامه ریزی و اجرای بهتر امور استمداد می طلبیم.
