به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین رفیعی، رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، پیش از ظهر امروز در نخستین پیش نشست همایش بین المللی حضرت حمزه که در سالن شهید صدر مجتمع جامع امام خمینی(ره) و به صورت برخط برگزار شد، به مقوله اسباب النزول اشاره نمود و تصریح کرد: از گذشته کتاب هایی به نام اسباب النزول نوشته شده است، که نگارندگان به دنبال سبب نزول آیات الهی گام برداشتند که از قدیمی‌ترین آن می توان به اسباب النزول واحدی و جدیدتری آن نیز اسباب النزول محمد باقر حجتی اشاره کرد.
وی با بیان این که برخی از کتب اسباب النزول به جعلیات مشهودی آغشته شده‌اند، اظهار داشت: در بحث اسباب النزول افرادی در تلاش بودند تا آیات را به خود و قبیله شان نسبت دهند.
رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی خلط بین سبب نزول و تعیین مصداق را از دیگر انحرافات این عرصه توصیف نمود و اذعان داشت: ضعف اسناد از دیگر ضعف‌هایی است که در بحث اسباب نزول راه پیدا کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی بر اهمیت موضوع جری و تطبیق اشاره و با بیان این که در این مهم آیه ای که در رابطه با موضوعی نازل شده، بر مصداق جدیدی منطبق داده می‌شود، اظهار داشت: جری و تطبیق، جدای از سبب نزول است.
وی با تأکید بر این که روایات جری و تطبیق در مواجهه با آیات قرآن را می توان به چند دسته تقسیم نمود، خاطرنشان کرد: توسعه مفهومی، تطبیق عام بر خاص، انطباق عام بر عام، تطبیق عام بر مصداق خاص اتم و اکمل، تطبیق خاص و عام و تطبیق خاص بر خاص از جمله تقسیم بندی ها در موضوع جری و تطبیق به شمار می رود.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی ضمن تشریح توسعه مفهومی، مصادیقی از روایات اسلامی را برای تبیین انواع تطبیق آیات بر روایات اشاره نمود.
وی در بخش پایانی سخنان خود ضمن بیان آیاتی از قرآن و تطبیق روایی آن با حضرت حمزه(ع) به آیه ۱۲۲، سوره انعام اشاره نمود و اظهار داشت: در کلام مرحوم طبرسی و از قول ابن عباس سبب نزول این آیه شریفه در رابطه با حضرت حمزه(ع) نقل شده است.
رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی با بیان این که بر اساس روایات اسباب نزول آیه ۱۹ سوره حج نیز به حضرت حمزه نسبت داده شده است، خاطرنشان کرد: گردآوری مواردی از روایات تفسیری که به تطبیق برخی از آیات بر حضرت حمزه اشاره دارد؛ می تواند از موضوعات تحقیقی پژوهشگران و ارائه آن به همایش حضرت حمزه قرار گیرد.
وی آیه ۲۳ سوره احزاب که ابا عبدالله الحسین علیه السلام در روز عاشورا آن را بارها قرائت نمودند را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: درحدیثی امیر المومنین علی علیه السلام می فرمایند:« کنت عاهدت الله و رسوله انا و عمی حمزة و اخی جعفر و ابن عمی عبیدة بن الحارث علی امر وفینا به لله و لرسوله فتقدمنی اصحابی و خلفت بعدهم لما اراد الله عز و جل فانزل الله تعالی فینا مِنَ الْمُومِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ حمزة و جعفر و عبیدة و مِنْهُمْ مَنْ ینْتَظِرُ و ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا »
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی ضمن اشاره به آیه ۶۹ سوره مبارکه نساء، « وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِکَ رَفِیقًا» را از دیگر آیاتی دانست که در روایات یکی از مصادیق شهدا در این آیه حضرت حمزه و شهدای احد ذکر شده است.
وی با بیان این که بررسی دقیق این روایات نیازمند همت پژوهشگران و ارائه مقالات علمی پژوهشی است، خاطرنشان کرد: در تفاسیر و روایات اسلامی برخی از آیات الهی با حضرت حمزه تطبیق داده شده است که در این نشست به برخی از آن ها اشاره گردید.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی در پایان سخنان خود، با تأکید بر این که تطبیق آیات بر مصادیق نیازمند رعایت اصول و مبانی است، خاطرنشان کرد: اگر اصول و مبانی تطبیق آیات رعایت نگردد انسان همچون منافقین در مصداق سنجی‌ها دچار اشتباه شده، به انحراف کشیده می‌شود.
