به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست علمی «اولویت اصلی دین اسلام» با ارائه حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر قیومی و نقد علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدلطف الله جلالی و دبیر علمی محمد عارف بصیر به همت گروه ادیان ابراهیمی پژوهشکده ادیان و فرق پژوهشگاه و با همکاری گروه ادیان و انجمن علمی ادیان و مذاهب مجتمع حکمت و مطالعات ادیان به صورت مجازی برگزار گردید.
حجت‌الاسلام والمسلمین قیومی در ابتدای نشست اظهار داشت: منظور از اولویت چیزی است که مرکز توجهات و دغدغه هاست و سنگ بنای اندیشه دینی به شمار می رود. در بودیسم، رهایی از رنج و دین یهود بحث قومیت و حفظ قوم یهود است. حتی عرفان یهود هم متأثر از اولویت بودن حفظ قوم یهود است. در مسیحیت، اولویت اصلی، مسیح شناسی است. این اولویت بودن، به معنای بی اهمیتی توحید نیست، بلکه توحید در رأس هرم شریعت است.
وی با اشاره به موضوع نشست، مهم ترین اولویت در شریعت اسلام و اولویت اصلی را خداشناسی و توحید دانست و بیان کرد: حتی می توان گفت پیامبر اکرم (ص) تنها یک پیام بیشتر نداشتند و می‌فرمودند: «قولوا لا إله إلا الله تفلحوا». عنصر رستگاری، به جای عنصر نجات و رهایی در ادیان شرق است. توجه اصلی اسلام به خداشناسی و بالا بردن انسان است و آن قدر در قرآن اهمیت دارد که با گذری اجمالی، به خوبی متوجه خداشناسی خواهیم شد و علمای ما نیز به این مهم توجه داشته اند.
سخنران نشست افزود: قرآن به مراتب مختلف توحید اشاره می کند. توحید در تمام مراتب وجودی انسان تجلی می یابد. توحید در قرآن کریم بسیار پررنگ است و متعلق ایمان در قرآن کریم هم توحید است. بعضی از مراتب توحیدی -توحید ذات- غیر خدا را در آن راهی نیست و شایستگی این نوع الوهیت را ندارند، ولی در توحید هدایت، توحید اطاعت، توحید ولایت و...، شاهد توسعه آن از سوی خداوند هستیم که قرآن، پیامبر اکرم(ص) و امام(ع) هادی هستند و هدایت آنان، توسعه ای و تبعی و همه در ذیل توحید هدایتی خداوند جای می گیرند.
حجت‌الاسلام والمسلمین قیومی، در ادامه، با اشاره به نظام واسطه‌ای فیض الهی و واسطه‌گری پیامبر(ص) و ائمه(علیهم السلام) در انتقال مفاهیم الهی به بشریت، خاطرنشان ساخت: این نظام واسطه ای، اقتضای وسائط دارد، مگر آن جا که وسیله استحاله داشته باشد؛ از این رو، خداوند می‌فرماید: «انی جاعل فی الارض خلیفه» یا در معراج، جبرائیل امین تا جایی نبی مکرم(ص) را همراهی کرد، ولی در مراتبی، دیگر نتوانست پیامبر اکرم(ص) را همراهی کند. بدین سان کل عالم در این نظام مسلسل واسطه ها قرار دارند و وحدت وجود قرآنی شکل می گیرد.
سخنران نشست با بیان اینکه در قرآن کریم و نگاه اندیشه اسلامی، همه امور ذیل توحید مطرح می‌شود، تصریح کرد: اگر در یهود «ایام القوم» بود که در آن افتخارات قوم را برمی شمردند و گرامی می‌داشتند، در اسلام این ایام، «ایام الله» می شود و نسب ها کنار می روند، جز نسب رسول الله(ص) که حیث آن هم به حیث رسول اللهی مطرح است و شخص انسانی اهمیت پیدا نمی کند، بلکه به خاطر قرب در درگاه الهی توانسته بودند واسطه فیض و هدایت گردند. در یهود، شریعت دارای جایگاه بلند و اهمیت فراوان بود، به گونه ای که چه بسا کسی ایمان به خدا هم نداشت، ولی شریعت یهود را انجام می داد، زیرا شریعت را از آن قوم خود می دانست و به آن عمل می کرد، ولی در اسلام، شریعت اصالت ذاتی ندارد؛ از این رو، اگر «اقم الصلوه» گفته می شود، پشت بند آن «لذکری» می آید که باز در نماز هم ذکر خداوند است.
وی ادامه داد: حتی نوع قصه پردازی قرآن کریم با عهدین فرق دارد؛ در عهدین، ابراهیم نبی(ع) به حران و سپس کنعان و... سفر می کند و دیگر انبیا هم همین گونه اند، ولی در قرآن کریم، مسافرت پیامبران الهی با درونمایه توحیدی و تربیتی همراه است که انبیا را چه در اوج و چه در حضیض، همواره در بزنگاه ها به توحید وصل می کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین قیومی شناخت حضرت عیسی(ع) را در مسیحیت، همه هویت دین برشمرد و اذعان داشت: بدین ترتیب، حتی عیسی مسیح(ع) در باورشان به خدا هم تبدیل می شود که نشان از اصالت عیسی(ع) دارد، ولی در شریعت اسلام، حیثیت شخصی پیامبر اکرم(ص) هیچ اصالتی ندارد، بلکه حیثیت رسالت نبی مکرم(ص) اصالت دارد.
وی ابراز نمود: قرآن کریم، حتی اخلاقیات را هم به توحید وصل می کند و ضامن اجرایشان را توحید برمی شمارد. پس آنچه ادیان دیگر داشتند، اسلام دارد و همه در ذیل توحید قرار دارند.
سخنران نشست با بیان اینکه در اسلام، بسیاری از فروعات عقیدتی در ذیل توحید جای دارند، اظهار داشت: بدین ترتیب، اگر کسی نبوت پیامبر اکرم(ص) را انکار کند، توحیدش مشکل دار می شود. منکر امامت باز در توحید لنگ خواهد زد، زیرا همه ریشه در توحید دارد؛ در روایت نبوی(ص) می خوانیم: «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میته جاهلیه».
وی با بیان اینکه هر جا اسلام وارد شود، جاهلیت دور می شود و هر جا جاهلیت باشد، اسلام نیست، بیان نمود: در زیارت ها نیز این جایگاه و حضور توحید را به خوبی می توان دید.
حجت‌الاسلام والمسلمین قیوم درباره حقیقت توحیدی در قرآن خاطرنشان ساخت: حقیقت توحیدی از باطن آغاز می شود و به ظاهر ختم می گردد. از یکتا دانستن، سر ساییدن، اطاعت کردن و غیر خدا را در کار دنیا شریک ندانستن آغاز می شود که همه وحدت قهریه است و جایی برای غیر نمی گذارد. بدین سان در معارف اسلام، انسان همه چیز را جلوه خدا می یابد که از باطن شروع می شود و شکل می گیرد.
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین جلالی اصل اولویت بندی را در اسلام عقلانی خواند و ابراز نمود: با این حال، آنچه از نگاه کلی به پیکره اسلامی برمی آید، اخلاق، اولویت اصلی اسلام است و اگر ملاک تنها اهتمام پیروان باشد، اولویت مسلمانان و یهود باید شریعت باشد؛ از این رو، باید انسان سازی را اولویت اصلی اسلام دانست که می خواهد انسان را براساس قرب به خدا، انسانی متأله بار بیاورد.
وی افزود: آیات معاد را در قرآن بسیار بیشتر از آیات توحیدی می یابیم. توحید امری فعال، تصدیقی و اختیاری است. در منظومه اعتقادات، توحید جایگاه نخست را دارد، ولی در مجموعه امور دینی و معارف اسلامی، اولویت اول بودن توحید، مشکوک است.
نظر شما