به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام محمدعلی خادمی کوشا «عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» در نشست علمی «جایگاه قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه» در تبیین مختصری از کتاب «جایگاه قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه» بیان کرد: هیچ دانشی بدون پژوهش نمی تواند پویا باشد و در فرآیند تولید قرار گیرد و دانشی که بدون تولید باشد دچار خمودی و سستی می شود. رسالت پژوهشکده فقه و حقوق این است که زیرساخت های دانش فقه و نیازهای تولید دانش فقه را فراهم کند. یکی از این نیازها موضوع تشخیص ظهورات و به دست آوردن ظواهر از راه صحیح آن است.
وی در ادامه تأکید کرد: مهمترین قسمت ادله نقلی، بحث الفاظ است. شناخت ظواهر الفاظ نیاز به ضابطه ای دارد که در کتاب «جایگاه قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه» به همت گروه دانش های وابسته به فقه توسط حجت الإسلام و المسلمین رضا اسلامی نوشته شده است.
عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در معرفی کتاب «مکتب فقهی محقق اردبیلی» بیان داشت: بحث مکاتب فقهی سال ها فکر اندیشمندان را مشغول کرده است، یکی از این مکاتب، مکتب فقهی محقق اردبیلی است، در این زمینه کتاب «مکتب فقهی محقق اردبیلی» به همت گروه فلسفه فقه و حقوق پژوهشکده فقه و حقوق توسط حجج اسلام و المسلمین محمدعلی سلطانی و سید علی حسینی نوشته شده است.
پس از آن حجت الاسلام رضا اسفندیاری(اسلامی) به معرفی کتاب خود پرداخت و اظهار داشت: یکی از بخش های مهم کتاب جایگاه قواعد استظهار بخش قواعد اصولی در سیاقت جدید است؛ در این بخش هدف، بیان قاعده اصولی در بسته ای کوچک و شفاف است. هدف این بود که اصول فقه را از مباحث فرضی به کاربردی بکشانیم. تأکید ما بر مباحث ظهورشناسی بود. از اقسام ظهور لفظی و فعلی، تأکید بر بحث ظهور الفاظ داشتیم.
عضو هیأت علمی گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه بیان کرد: دو منشأ برای ظهور یافتیم؛ وضع و قرینه، یکی از محورهای ایجاد نوآوری در علم اصول تجمیع بحث قرینه شناسی است؛ محور دیگر نیز مسائل مستحدثه هستند و اگر فقه به سمت مسائل جهان معاصر و مسائل مستحدثه توجه کند، همگان متوجه می شوند که فقه علم زندگی است و زندگی بشر با فقه درهم تنیده است؛ در بحث تطبیقات مسائل مستحدثه ۷۹ مسئله مطرح شده است. در ظهورات اولیه ۵۹ مسئله و در زمینه ظهورات ثانویه ۲۰ مسئله مطرح شده است.
وی معمای تمییز بین مسائل قدیمه و مستحدثه را چنین حل کرد: با توجه به اینکه هم شریعت کامل است و هم ادله شریعت، مسئله مستحدثه تخصصا از فقه خارج می شود و مجالی برای مطرح شدن مسئله مستحدثه به عنوان یک بحث مستقل در فقه نیست؟ در این کتاب این مسئله مورد توجه قرار گرفته و ملاک تمییز مسائل مستحدثه و قدیمه بیان شده است.
حجت الاسلام اسفندیاری(اسلامی) بیان داشت: برخی نوآوری های این کتاب عبارت از بحث قرینه شناسی، تفکیک بحث ظهورات، تبیین قرینه ها و ... هستند.
در ادامه حجت الاسلام سید علی حسینی «عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع)» یکی از نویسندگان کتاب مکتب فقهی محقق اردبیلی به معرفی این کتاب پرداخت و اظهار داشت: محقق اردبیلی فقیهی وارسته بود؛ در بیان شخصیت ایشان بهترین عبارت بیان علامه وحید بهبهانی است که می فرماید من کتاب ایشان را بررسی کردم این کتاب بهترین کتاب فقه شیعه تا زمان حاضر است.
وی در ادامه افزود: روش محقق اردبیلی در نگاه عام، روش فقهی است یعنی روش توصیف، تحلیل، نقل، نقد و نظریه پردازی. روش تحقیق در فقه خیلی جامع تر و دقیق تر از روش های ذکر شده در کتب روش تحقیق است. ایشان به قرآن و عقل و اجماع و سنت توجه ویژه داشت.
حجت الاسلام حسینی تأکید کرد: در این کتاب در بخش دوم به بیان مبانی مکتب محقق اردبیلی پرداخته شد و در بخش سوم که خیلی ویژه است ویژگی ها و اوصاف مکتب فقهی محقق بیان شد. که از مهمترین آن ها شهرت آگاهی های تاریخی، نگاه کلان به امارات، توجه به قواعد فقهی و... است.
در ادامه حجت الاسلام اسفندیاری(اسلامی) در پاسخ به نقدهای مطرح شده در این جلسه اظهار داشت: در مورد مسائل مستحدثه از طرفی می گوییم در فتاوا نیامده و نص عام و خاص برای آن نداریم و از طرف دیگر می گوییم هم شریعت کامل است و هم ادله شریعت و برای همین مسائل مستحدثه نداریم و این یک مسئله عویصه است.
وی افزود: من به این نکته در کتاب پرداختم و بیان کردم که مسئله این است مسئله ای که عمومات و مطلقات به وضوح و روشنی شامل آن شود به آن مسئله مستحدثه نمی گویند و این یک عویصه نیست، مسائل مستحدثه را به طور وضوح و روشنی نمی توان از عموم و اطلاقات به دست آورد بلکه ظهورش عویصه و خفاء دارد.
عضو هیأت علمی گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: مثلا در مورد بیع زمانی ما نمی دانیم که دقیقا به جعاله یا .... برمی گردد. در این مسائل نهایتا برخی فقها بیان نموده اند که تحت عموم قرار می گیرد ولی تطبیقات آن به وضوح نمایان نیست.
وی اضافه کرد: من در این کتاب تعاریف مراجع و تعاریف علمای اهل سنت را آوردم و در جمع بندی بیان کردم چگونه این مسائل تحت ادله قرار نمی گیرد. در آنجا بیان کردم در نگاه بدوی این مسائل تحت ادله نیستند، اما با بحث و بررسی زیاد تحت ادله قرار می گیرند. در مورد مبانی و پیش فرض ها بنا بر ورود تفصیلی نبود بلکه هدف این بود که ذهنیت اصولیان شیعه منعکس شود.
حجت الاسلام اسفندیاری(اسلامی) در مورد بحث عدم ذکر تفاوت تاریخمندی فهم و تاریخمندی متن بیان داشت: اگر در اصول شیعه بین تاریخمندی فهم و تاریخمندی متن تفکیک نشده به این خاطر بوده است که این ذهنیت وجود نداشته است، ما خواستیم ظرفیت اصول در این مباحث بیان شود.
در ادامه حجت الاسلام لک زایی «رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی» بیان کرد: از پژوهشکده فقه و حقوق تاکنون کرسی های زیادی برگزار شده است که برخی از آن ها کرسی نظریه پردازی و نوآوری است و امید است که این ایده های نو که در تحقیقات و آثار پژوهشکده فقه و حقوق وجود دارد هر چه بیشتر در قالب کرسی های نظریه پردازی و نوآوری مطرح شود.
در پایان جلسه از این دو کتاب ارزشمند پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با حضور حجت الاسلام والمسلمین لک زایی رونمایی شد.
