حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسین صادقی، معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، درباره این مرکز گفت: مرکز تخصصی تفسیر ازجمله چهارمرکزی است که در شورای مدیریت سابق در سال ۱۳۷۰ راه‌اندازی شد. این مرکز در کنار مرکز تخصصی کلام، مرکز تخصصی قضا و مرکز تخصصی تبلیغ، تحت اشراف حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی با جذب هفتاد نفر از قرآن‌پژوهان در سطح ۴ راه‌اندازی شد.

وی با اشاره به راه‌اندازی سطح ۳ مرکز در بعد از ۹ دوره سطح ۴، گفت: در سال ۷۹ راه‌اندازی  سطح ۳ در رشته تفسیر و علوم قرآن در دستور کار قرار گرفت. سطح ۳ چندین دوره برگزار شد تا این‌که به این نتیجه رسیدند که این سطح هم پیش‌نیازی دارد که می‌توان در قالب سطح ۲ تعریف کرد. پس از چندی، سطح ۲ به لحاظ این‌که کارآمد نبود و بسیاری از مباحثش در مباحث سطح ۳ به‌صورت گسترده وجود داشت، شورای علمی مرکز تشخیص داد که این رشته نباشد. الآن هفت هشت سالی است که سطح ۲ نداریم.

* حرکت در مسیر درختواره رشته‌های حوزوی

معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه با اشاره به تهیه و ابلاغ درختواره رشته‌ها از سوی مدیریت حوزه‌های علمیه اظهار داشت: این ماجرا ادامه داشت تا این‌که برنامه درختواره از سوی حوزه ابلاغ شد. درختواره‌ای که با اهتمام آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و حجت‌الاسلام‌والمسلمین رستم نژاد، معاون آموزش که از دانش‌آموختگان مرکز تخصصی تفسیر است، تهیه و ابلاغ شد.

وی ادامه داد: بر اساس این نظام درختواره که ابلاغ شد، ما در مسیر گرایش‌های تخصصی تفسیر قرار گرفتیم. در این راستا جلسات متعددی در مرکز با شورای علمی مرکز که متشکل از هفت نفر از اساتید برجسته و نخبه حوزه که از دانش‌آموختگان همین مرکز هم هستند مانند حجت‌الاسلام‌والمسلمین ملکی که مدیر مرکز و همچنین قائم‌مقام آیت‌الله اعرافی است تشکل شد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی خاطرنشان کرد: حجج اسلام والمسلمین قنادی، طیب حسینی، نجار زاده، نوروزی و سازمند، شورای علمی مرکز تخصصی تفسیر را تشکیل می‌دهند  و بنده هم دبیر این شورا هستم. این شورای علمی کارهای کلان و سیاست‌گذاری‌های کلان مرکز را  اعم از آموزشی، پژوهشی، برنامه‌ریزی، دعوت و ارزیابی اساتید و... را متکفل است.

وی با اشاره به تشکیل جلسات متعددی در خصوص سرفصل‌های سطح ۳و ۴ مرکز افزود: سرفصل‌های قدیمی برای این درختواره تناسب کاملی نداشت، ازاین‌رو بر اساس این جلسات، در سطح ۳ سرفصل‌ها بر اساس تفسیر موضوعی تهیه شد و عناوین و اهداف و سرفصل‌ها برای تأیید به شورای گسترش حوزه ارسال شد. بعدازآن سرفصل‌ها سطح ۴ تهیه شد. در این راستا چندین گرایش مطرح شد.

معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه خاطرنشان کرد: گرایش اول که الآن در حال اجراست و در چند دوره هم پذیرش داشتیم،  تفسیر موضوعی با گرایش اخلاق است که با استقبال بسیاری از سوی طلاب همراه شد. طوری استقبال شد که ما مجبور شدیم از بیش از صد نفر که در آزمون کتبی شرکت کرده بودند، تنها ۱۰ نفر را پذیریش کنیم.

وی با اشاره به پذیرش مرکز تخصصی تفسیر گفت: امسال هم به حول و قوه الهی ثبت‌نام‌ها در سطح ۳ و ۴ با گرایش اخلاق انجام شد و مانند گذشته استقبال خوبی را شاهد بودیم و امیدواریم در این عرصه شرمنده طلاب و عاشقان ای گرایش نشویم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی درباره اساتید این مرکز تخصصی گفت: اساتید این مرکز نوعاً فارغ‌التحصیل خود مرکز هستند. اساتیدی که بیش از ۴۰ نفر هستند، این اساتید مانند حجج اسلام والمسلمین رستم نژاد، بهجت پور، رضایی اصفهانی، نوروزی، سازمند و اساتید دیگر همه از دانش‌آموختگان این مرکز هستند. اساتید دوره اول این مرکز نیز از بزرگان عرصه قرآن و تفسیر هستند مانند حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی و آیات شمس، احمدی میانجی، محقق داماد، شب‌زنده‌دار و دیگر بزرگانی که بیشتر آن‌ها جایشان در بین ما خالی است.

وی افزود: اساتیدی که در سطح ۳ و به‌ویژه در سطح ۴ از حضورشان استفاده می‌کنیم، اساتیدی هستند که در موضوع درسی که تدریس می‌کنند، صاحب تألیفات و صاحب آثار هستند. مثلاً در خصوص درس اخلاق در قرآن، که بحث جدید است، از وجود حجت‌الاسلام‌والمسلمین علیزاده که در این زمینه صاحب‌نظر است و آثاری دارد، بهره می‌بریم. در عرصه تفاسیر موضوعی و ترتیبی و مباحث تفسیری و علوم قرآنی نیز از اساتیدی که صاحب‌نظر هستند و آثاری در این عرصه دارند، استفاده شده است.

* تربیت بیش از ۱۶۵۰ دانش‌آموخته تفسیر

معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه با اشاره به بیش از ۱۶۵۰ دانش‌آموخته مرکز تخصصی تفسیر حوزه گفت: از زمان فعالیت این مرکز، تا امسال بیش از ۱۶۵۰ نفر دانش‌آموخته تربیت شده‌اند. این مرکز، مرکز آموزشی است و فعالیت‌های آن با محوریت آموزش انجام می‌شود و در کنار آن برنامه‌های پژوهشی دنبال می‌شود.

وی بابیان این‌که سعی بر این شده در سرفصل‌های جدید که در قالب درختواره تدوین و تهیه‌شده، خیلی طول‌وتفصیل و تعداد زیاد ازنظر کمی وجود نداشته باشد، گفت: بر اساس سرفصل‌ها، الآن در سطح ۴ با گرایش اخلاق ۳۵ واحد بیشتر وجود ندارد که در طول ۶ نیم سال اجرایی می‌شود. ۲۲ واحد هم رساله علمی است که این‌ها هم جزو برنامه است. کسانی که با رشته‌های دیگر هم بخواهند وارد این رشته شوند، ۱۸ واحد پیش‌نیاز می‌گذرانند. در سطح ۳ نیز بر اساس سرفصل‌های جدید ۷۰ واحد با پیش‌نیازهایش به طلاب ارائه می‌شود.

* رشته‌ها و گرایش‌های مرکز تخصصی تفسیر

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی در تشریح رشته‌های درختواره ابلاغی از سوی حوزه گفت: بر اساس این درختواره، در سطح ۳ تفسیر دو گرایش موضوعی و ترتیبی است و رشته‌های منطق تفسیر، علوم قرآن، علوم و فنون، قرآن و علوم انسانی، قرآن و علوم طبیعی، قرآن و مستشرقان و ادبیات قرآنی در نظر گرفته شده است که ما در حال حاضر تنها رشته تفسیر با گرایش تفسیری موضوعی را در این سطح اجرا می‌کنیم.

وی افزود: در سطح ۴، نام رشته تفسیر موضوعی با گرایش اخلاقی، اعتقادی و فقه القرآن است. رشته تفسیر تربیتی با گرایش تطبیقی، روایی، تنزیلی و عقلی و اجتهادی نیز در این درختواره در نظر گرفته‌شده است. مرکز تخصصی تفسیر که در حال حاضر گرایش اخلاقی را دنبال می‌کنیم بعدازآن گرایش تطبیقی شامل مباحث تفسیر شیعه و عامه(اهل تسنن) را دنبال می‌کنیم.

معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه به دیگر رشته‌های درختواره در سطح ۴ اشاره کرد و گفت: مباحث کلامی علوم قرآن هم گرایش‌هایی وجود دارد و در کنار آن رشته ادبیات قرآنی با گرایش اعجاز ادبی قرآنی، نقل شبهات ادبی و زبان‌شناسی قرآن است. البته هر مرکزی نمی‌تواند این رشته‌ها را راه‌اندازی کند، بلکه دانشگاه بزرگی می‌خواهد که منابع و اساتید زیادی نیاز دارد.

* ناگزیر برای رفتن به سمت تخصصی شدن رشته‌ها هستیم

وی در ادامه درباره درختواره رشته‌های حوزه گفت: درزمانی به سر می‌بریم که ما را ناگزیر کرده به سمت گرایشی شدن رشته‌های حوزوی برویم، همان‌طور که در مباحث علوم پزشکی می‌بینیم که تخصص‌های زیادی وجود دارد؛ در حوزه دانشی نیز این‌گونه است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی افزود: این‌که یک عالم حوزوی مانند علامه حسن‌زاده آملی در ۱۰ رشته تخصص داشته باشد، بسیار محدود است. از سوی دیگر هم شبهات در رشته‌های مختلف روزبه‌روز تولید می‌شود؛ این‌ها بالاخره باید پاسخ داده شود. این پاسخ توسط متخصص فن باید باشد. ما باید اساتیدی تربیت کنیم که در گرایش‌های مختلف بتواند جوابگوی ابهامات و سؤالات باشد.

* امسال هم در سطح ۳ و ۴ پذیرش داریم

وی با اشاره به اتمام نام‌نویسی دوره جدید مرکز تخصصی تفسیر گفت: در سطح ۳ فقط مصاحبه انجام می‌شود ولی در سطح ۴، آزمون کتبی نیز از داوطلبان گرفته می‌شود. داوطلبان سطح۴ بعد از قبولی در این آزمون در مصاحبه‌های سه‌گانه شرکت می‌کنند. مصاحبه‌هایی که در گروه تفسیر و علوم قرآن، گروه ادبیات، منطق و بلاغت و گروه سوم در عرصه فقه و اصول و مسائل روز انجام می‌شود.

معاون آموزش مرکز تخصصی تفسیر حوزه ادامه داد: هر طلبه‌ای که بعد از پذیرش کتبی دعوت به مصاحبه شود، باید از فیلتر این سه گروه رد شود. بعدازآن این‌ها را تحلیل می‌کنیم. ده نفر برای هر کلاس جذب می‌شوند و اگر تعداد بیشتر باشد و امکانات پاسخگو باشد، دو کلاس تشکیل می‌شود.

وی افزود: طلاب در سطح ۳ و ۴ مانند سایر مراکز تخصصی حوزه موظف هستند یک درس فقه و اصول و یا هر دو را صبح‌ها  بگذرانند و نمرات خود را از مرکز مدیریت حوزه برای ما بیاورند. اگر قبول شدند، کارشان در این مرکز ادامه می‌یابد.

* دانش‌آموختگان مرکز جذب هیئت‌های علمی می‌شوند

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی با اشاره به سطح  بالای علمی مرکز تخصصی تفسیر گفت: با توجه به شرایطی که در این مرکز تخصصی وجود دارد، فارغ‌التحصیلان ما نوعاً جذب هیئت‌های علمی می‌شوند. ما امروز قراردادی داریم با دانشکده علوم و حدیث داریم که طلبه سطح۴ تا وارد مرحله پایان‌نامه می‌شود را به آن‌ها معرفی می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: دانش‌آموختگان مرکز تخصصی تفسیر فضلای نخبه‌ای هستند که در کنار جذب در هیئت علمی، در عرصه قضاوت و امام‌جمعه، استادی و... حضور دارند.