به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین عزالدین رضا نژاد، امروز در نشست «توسل» که به شکل مجازی و به همت مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات (حوزه‌های علمیه) و با همکاری مؤسسه دارالاعلام و نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها،در قم برگزار شد، گفت: هرگاه واژه توسل را به فارسی معنی کنیم می گویند به معنی طلب وسیله کردن برای رسیدن به مقصود و مطلوب است.

وی افزود: به عبارت دیگر توسل به معنی آن است که به وسیله چیزی یا کسی به شخص یا چیز دیگر نزدیک شدن است. با همین معنی لغوی برخی از واژه شناسان عرب تصریح کرده اند که توسل، انجام دادن کاری برای تقرب به چیزی یا شخصی است.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: در اینجا معنی اصطلاحی توسل همراه با معنی لغوی خواهد بود. لذا یکی از معانی اصطلاحی توسل آن است که گفته اند توسل به معنی واسطه قرار دادن امور خیر و افراد صالح و مقرب درگاه الهی برای برآورده شدن درخواست و اجابت دعا است. اگر بخواهیم این توسل را به شکل عملی داشته باشیم انسان در حین دعا و درخواست از ذات الهی باید در این مسیر حرکت کند.

وی گفت: ذات و صفات خاص خداوند و یا پیامبران الهی و اولیا و فرشتگان الهی از جمله وسایطی هستند که می توانند واسط ما و خدا باشند.

این استاد حوزه، اظهارکرد: این سخنان در روایات ما نیز مورد اشاره قرار گرفته است. محمد عبده در ذیل خطبه ۱۰۶ شرح نهج البلاغه خود به معنی اصطلاحی توسل اشاره کرده و می گوید که توسل به معنی جستجو و در خواست وسیله ای است و عملی است که اساسا می تواند ما را برای قرب کمال روحی و معنوی کمک کند و بتواند انسان را به واسطه برخی از اعمال از زشتی ها و ناپاکی ها دور گرداند.

وی گفت: با این معنی توسل، اشاره ای به معنی شفاعت می کنیم. شفاعت نیز که از  «شفع» است به معنی جفت است. یعنی واسطه شدن شخص مورد احترام که با درخواست ملتمسانه فرد خاطی در کنار و به کمک هم موجب خلاصی شخص گناهکار شود. این معنی را نیز آیت الله سبحانی در کتاب «التوسل» آورده اند. با این نگاه معنی شفاعت نسبت به معنی توسل، خاص تر می شود.

حجت الاسلام والمسلمین رضا نژاد اظهارکرد: استغاثه به معنی کمک خواستن از کسی است که توانایی انجام دادن کاری را دارد. این مساله در قرآن کریم بیان شده است. یکی از گونه های توسل، توسل به ذات اولیای الهی است. در اینجا توسل به ذات را باید از توسل به مقام و دعای یک ولی الهی تفکیک کنیم.

وی گفت: اگر توسل به ذات اولیای الهی صورت گیرد، فرض هایی شکل می گیرد. فرض اول، توسل به ذات ولی خدا قبل از حیات دنیوی است. روایتی که از سوی فریقین در داستان حضرت آدم(ع) ذکر کرده اند. در داستان حضرت آدم(ع)، آمده است که پس از ارتکاب خطیئه، حضرت آدم توبه کرد و برای توبه اش به حق پیامبر اسلام(ص)، توسل کرد. این توسل در حالی صورت گرفت که پیامبر اسلام در عالم ذر بودند و در عالم دیگر از نظر وجودی ظاهری به دنیا نیامده بودند.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) عنوان کرد: مورد بعدی، توسل به ذات پیامبر(ص) در زمان حیات دنیوی و حضور ایشان است. به عبارت دیگر، افرادی خدمت ایشان برسند و از خود حضرت مساله ای را طلب کنند. اینجا نیز هیچ کس شبهه ای را از میان فرق وارد نکرده است.

وی گفت: قسم بعدی، توسل به ذات پیامبر(ص) در زمان حیات ایشان است، منتها زمانی که رسول خدا(ص) از نزد کسی که ایشان را واسط قرار می دهد، غایب باشد.

استاد حوزه علمیه،‌اظهارکرد: سخن اینجا است که آیا می توانیم به ذات پیامبر در عالم برزخ متوسل شویم یا خیر؟ اکثر مسلمانان به این امر قائل هستند ولی وهابیون آن را رد می کنند. مسلمانان می گویند  در نماز وقتی به پیامبر اکرم(ص) خطاب می کنیم و یا در هنگام زیارت و سلام نماز به ایشان سلام می فرستیم به معنی ارتباط است. وقتی به خود پیامبر اکرم سلام می دهیم به معنی آن است که ایشان دارای حیات برزخی است.

وی افزود: اگر پیامبر حیات برزخی نداشته باشند سلام دادن به سمت قبر ایشان چه معنایی خواهد داشت؟ اینجا است که مسلمانان از زمان صحابه و تابعین به سوی قبر ایشان می رفتند یا غیر از مدینه و جاهای دیگر به ذات پیامبر با حیات معنوی که در عالم برزخ داشتند متوسل می شدند و دعا می کردند. مانند برخی ادعیه ای است که برخی از اعراب در صدر اسلام انجام می دادند.

حجت الاسلام والمسلمین رضا نژاد بیان کرد: از جمله مواردی که می توان به حیات برزخی پیامبر تمسک کرد، آیه شریفه ای است که وَما أَرسَلنا مِن رَسولٍ إِلّا لِیُطاعَ بِإِذنِ اللَّهِ ۚ وَلَو أَنَّهُم إِذ ظَلَموا أَنفُسَهُم جاءوکَ فَاستَغفَرُوا اللَّهَ وَاستَغفَرَ لَهُمُ الرَّسولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوّابًا رَحیمًا. این آیه در زمان غیبت پیامبر نیز صدق می کند. در آثار اهل سنت نیز بیان شده است که سلام افراد به پیامبر پس از رحلت ایشان نیز می رسد.

وی گفت: توسل به ذات پیامبر، در قیامت از دیگر اشکال توسل است که در این زمینه نیز اختلافی بین مسلمانان نیست. آیات و روایات شفاعت کاملا ثابت است.

استاد حوزه یادآورشد: یکی از گونه های توسل، توسل به حق پیامبر و پیامبران پیشین است. در این زمینه نیز زمانی که پیامبر اکرم خواستند حضرت فاطمه بنت اسد را در قبر بگذارند، وقتی قرار بود لحد را روی جنازه ایشان بگذارند، پیامبر فرمودند، خداوند ایشان را بیامرز و به حق من پیامبرانی که پیش از این بودند.

حجت الاسلام والمسلمین رضا نژاد گفت: نوع دیگر توسل، توسل به زمان های خاص است. مثل توسل به ماه و روزهای خاص است.طلب شفاعت به دعای پیامبر در عالم برزخ از مهمترین زوایای مورد اختلاف است.

عضو هیئت علمی المصطفی یادآورشد: گونه استغاثه و درخواست مستقیم حاجت از پیامبر و ولی خدا نیز از گونه های دیگر توسل است. در اینجا بحث کمک هایی است که از دست دیگران بر نمی آید. مقصود از استغاثه و درخواست مستقیم حاجت از پیامبر(ص)، در جاهایی است که آن امر از اموری باشد که انسان های دیگر اختیاری از خود ندارند.

وی گفت: در اینجا دو دیدگاه وجود دارد که اموری مرتبط به خلق و رضا و شفا و... متعلق به ذات احدیت است و هیچ کسی نمی تواند در عالم تکوین روی این مساله دخالت کند، حتی معجزه پیامبران نیز در مقام فاعل خود خداوند است.

حجت الاسلام والمسلمین رضا نژاد، اظهارکرد: دیدگاه دیگر آنکه برخی از اختیارات در عالم تکوین از سوی خداوند به برخی از بندگانش واگذار کرده است. در ایه ۴۹ سوره آل عمران بیان شده است که « او را به رسالت به سوی بنی اسرائیل فرستد که به آنان گوید: من از طرف خدا معجزه آورده‌ام، من از گل مجسمه مرغی ساخته و بر آن (نفس قدسی) بدمم تا به امر خدا مرغی گردد، و کور مادر زاد و مبتلای به پیسی را به امر خدا شفا دهم، و مردگان را به امر خدا زنده کنم، و به شما (از غیب) خبر دهم که در خانه‌هاتان چه می‌خورید و چه ذخیره می‌کنید. این معجزات برای شما حجّت و نشانه (حقانیت من) است اگر اهل ایمان هستید. » در اینجا مشخصا این قدرت از سوی خداوند به یک وی خدا واگذار می شود.

وی عنوان کرد: در اینجا یک سری استغاثه هایی داریم که ممنوع است که شامل سه دسته هستند. یک مورد، درخواست کمک و حاجت از ولی خدا در زمان حیات آن ولی است آن هم با پس زدن جایگاه خداوند. اگر این درخواست با همین کیفیت در قیامت باشد هم از اقسام استغاثه نامشروع است.

انتهای پیام