به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام محمدحسین ایراندوست، مدیرمسئول مجله مطالعات فقهی فلسفی در نوشتاری اینگونه نوشته است:

مقدمه :

اگرچه مدت کوتاه و زمان کم ارتفاعی است که دکتر سید ابراهیم رئیسی بر مسند ریاست جمهوری نشسته است اما در همین زمان کوتاه و محدود ، بازدیدهای سرزده و به موقعی  را انجام داده است که رئیس جمهور پیشین کشورمان ظاهراً از آن بیم داشت. یعنی درست در شرایطی که وضعیت بیماری کرونا نگران کننده شده است و موجب تشویش افکار عموم مردم عزیز گشته  به نحوی که وضعیت کشور را فوق بحرانی کرده است، سید ابراهیم رئیسی به بخش کرونایی‌های بیمارستان امام خمینی(ره) و داروخانه ۲۹ فروردین تهران بدون اعلام قبلی مراجعه کرده تا با بازدیدهای سرزده ، از نزدیک جویای مشکلات مردم و کادر درمان باشد.

اما آیا بازدیدهای سرزده مسئولین ارشد نظام باید هدفمند باشند یا نه؟ این بازدیدهای سرزده و ناگهانی چه ضرورتها و بایستگی هایی دارد؟ و این سؤال اصلی یادداشت حاضر است که در آن بررسی و پاسخ کوتاه مطرح و تبیین شده است.

هفت بایستگی برای بازدیدهای سرزده :

۱- دقت:

یکی از ضرورت‏ها در مؤثر بودن بازدیدهای سرزده ، دقت بازدید است. طبیعی است که مردم یکباره رئیس جمهور را می بینند و شوق زده و احساساتی می شوند و گزارشات را احساسی و با بزرگ نمایی اعلام می کنند یا مشکل را از منظر شخصی خودشان گزارش می کنند. اگر رئیس جمهور همین گزارشات را منابع تصمیم خود بپذیرد و تصمیم بگیرد قطعا بی دقت است. بایداطلاعات به دست آمده در این بازدیدها  کاملا دقیق باشند.

۲- هدفمند و برنامه ریزی شده:

بازدیدهای سرزده اگر مبتنی ‏بر هدف و برنامه مشخصی نباشد، صرفا مصرف تبلیغاتی دارد. باید جزء برنامه های از پیش تعیین شده باشد و مبتنی بر هدف یا اهداف معین باشد. آنچه بدون ارتیاب در مسئله بازدیدهای سرزده پذیرفتنی است ، برنامه ریزی دربازدیدهاست تا بهتر بتوانند از زمان خود استفاده کنند و در این امر موفق شوند. ولی یادگیریِ نحوه‌ی برقراریِ تعادل، میان وظایف گوناگون مسئول ارشد حکومت ، کاری چالش‌برانگیز و دشوار است.

امیرالمومنین (ع)در نامه ۵۳ به مالک اشتر فرمود: «وَاجْعَلْ لِذَوِی الْحَاجَاتِ مِنْکَ قِسْماً تُفَرِّغُ لَهُمْ فِیهِ شَخْصَکَ » یعنی برای کسانی که به تو نیاز دارند، زمانی معین کن که در آن فارغ از هر کاری به آنان پردازی.

از این عبارت ، هدفمند و برنامه مند بودن بازدیدهای سرزده و ملاقاتهای مسئولین با مردم به روشنی استنباط می شود. قالب اصلی و عمده این بازدیدها عبارتند از :

۲-۱- اراده و اختیار قبلی:

نباید بازدیدهای سرزده، انفعالی و غیر اختیاری و بصورت ناچاری باشد. مثلا صفحات اینستاگرامی یا شبکه های اجتماعی رخدادی را داغ کرده و بی جهت افکار عمومی را متوجه آن کرده اند و این مطلب فقط به دلیل بازتاب زیاد در شبکه های اجتماعی بزرگ نمایی شده است؛ اما اصل رخداد یا دروغ است و یا  اهمیت آن در حدی نیست که عموم مردم سخت به آن نیاز داشته باشند. در چنین شرایطی بازدید سرزده از محیط این رخداد، انفعالی و غیر اختیاری است.

مثلا چندی پیش یک شکارچی تصاویر شکار تیهو و کبوتر وحشی را در فضای مجازی منتشر کرد و خبر آن داغ شد . اکنون بازدید سرزده مسئول ارشد نظام از شهرستان «رابر» در استان کرمان برای دیدن محیط زیست این شهرستان که خبر داغ در آن اتفاق افتاده است، یک بازدید انفعالی و کم اهمیت است؛ اگرچه شبکه های اجتماعی این بازدید را هم داغ می کنند و شخص مسئول، محبوبیت کسب می کند ولی اصل کار انفعالی و رسانه ای است.

بنابراین  شخص مسئول ارشد نظام باید با اراده قبلی و تصمیم گیری و محاسبه قبلی در برنامه های اصلی خود یک وقت و ساعت مشخص را برای این کار تعیین کند. به دلالت تعبیر :  (وَاجْعَلْ... قِسْماً).

۲-۲- مخاطبان بازدید : 

مخاطبان اینگونه بازدیدها، باید ستم دیدگان و نیازمندان و صاحبان حاجت باشند. آنهایی که در متن مشکل مانده اند و راه فرار ندارند؛ نه مرفهان بی درد و بی نیاز .  به دلالت عبارت : (لِذَوِی الْحَاجَاتِ)

۲-۳- فراغت خاطر و فرصت کافی :  

 شخص مسئول در بازدیدهای سرزده باید فراغت خاطر داشته باشد و با فراغت و آسودگی و فرصت کافی به این امر بپردازد . به دلالت عبارت : (تُفَرِّغُ لَهُمْ) .

بنابراین بازدیدهای سرزده که خیلی سریع صورت می گیرد و تیم حفاظتی اجازه شکایت کردن و نزدیک شدن به مسئول ارشد را نمی دهند و یا با شروع حرف زدن یک نیازمند، سخن او را قطع می کنند و با بی میلی و کراهت از دست مخاطبان فرار می کنند، اینها همه نتیجه عکس دارد.

۲-۴- حضور شخصی:  

در این بازدیدها باید شخص مسئول به این امر بپردازد نه اینکه نماینده بفرستد یا بصورت ویدیویی و از طریق دوربین گوشی خود بازدید کند. بدیهی است که اگر شخصا بازدید داشته باشد به مراتب بر افکار مخاطبان تاثیر بیشتری خواهد داشت. اگرچه این تأثیر گذرا و موقتی باشد.  به دلالت : (شَخْصَکَ)

۳- به موقع بودن:

یکی دیگر از بایستگی ها «به موقع» بودن است. بازدیدهای سرزده رئیس جمهور و دیگر اعضای دولت باید به موقع صورت گیرد و گزارش آن بایدهرچه سریع‏تر دراختیار مدیران قرار گیرد تا اقدامات اصلاحی را در صورت نیازانجام دهند. 

۴- تاکید بر نقاط راهبردی:  

از آن‏جا که بازدیدهای سرزده به هیچ وجه همه کارهای نظام حکومتی و همه عملیات و رسالتهای دولت را پوشش نمی دهد و اساسا چنین کاری ضرورتی هم ندارد؛ پس باید «بازدید سرزده» توجه‏اصلی خود را بر نقاط حساس و راهبردی معطوف دارد. 

منظور از نقاط حساس و راهبردی نقاطی است که انحراف و اشتباه درآن‏ها موجب صدماتی سنگین در کل کشور می شود. اگر فقط یک داروخانه در توزیع دارو مشکل دارد و اگر فقط یک نانوایی در نحوه پخت نان مشکل دارد و اتفاقا همین نانوایی یا داروخانه، با شیطنت عده ای خبر داغ رسانه ها و شبکه های اجتماعی شده است. بازدید سرزده از آن اصلا راهبردی نیست.   

۵-  مقرون به صرفه بودن:

هرگونه بازدید رئیس جمهور و سران نظام مستلزم صرف هزینه های زیاد است. باید دید نتیجه بازدیدها آورده ای بیش از هزینه ها دارد یا نه؟ هزینه های بازدیدها ‏باید کم‏تر از فواید حاصل از نظام بازدیدها باشد.

۶- عمومی بودن بازدید:

بازدیدهای سرزده نباید بصورتی باشد که عموم مخاطبان نتوانند در آن حضور داشته باشند. بازدیدی که فقط نور چشمی ها و افراد خاص ، حق حضور و ملاقات با مسئول ارشد را دارند اصلا این کارآیی را ندارد.

حضرت امیرالمومنین (ع) در ادامه همان نامه ۵۳ فرمودند :

«وَتَجْلِسُ لَهُمْ مَجْلِساً عَامّاً، » یعنی برای دیدار با مردم  به مجلس عام بنشین، مجلسی که همگان در آن حاضر توانند شد؛ بنابراین ورود تیم حفاظتی برای امنیت و حفظ جان ضروری است؛ اما ورود این تیم برای ممانعت از شرکت مخالفان در بازدیدها ، یا حضورمنتقدان نظام، یا شرکت طرفداران جناح خاص در بازدیدها مغایر با این اصل مهم است که از فرمایش امیرالمومنین (ع) بدست می آید.

۷- کمرنگ شدن حضور تیم حفاظتی :

هفتمین بایستگی بازدیدهای سرزده، کمرنگ شدن تیم حفاظتی است.  معمولا در بازدیدهای مسئولین ارشد نظام تیم حفاظتی حضور دارند. البته این تیم مسئولیت مهمی دارد و بسیار هم وجود این تیم ضروری است و باید برای حفظ جان مسئول و مردم تدابیر جدی داشته باشند. اما.. و اما... و اما.... در این بازدیدها باید تیم حفاظتی رنگ ببازند و جلو چشم نباشند و در امر بازدید هیچ دخالت نکنند.

حضرت امیرالمومنین (ع) در ادامه  همان نامه ۵۳ فرمودند :

« وَتُقْعِدُ عَنْهُمْ جُنْدَکَ وَأَعْوَانَکَ مِنْ أَحْرَاسِکَ » یعنی دستور بده تا سپاهیان و یاران و نگهبانان و پاسپانان و تیم حفاظتی تو به یک سو شوند. دست از سر مردم بردارند.

به امید آنکه این بازدیدها بیشتر و راهبردی تر و به نتیجه نزدیکتر شود... آمین