حجت الاسلام والمسلمین سید حسین عالمی بلخی رئیس مجمع محبان اهل‌بیت افغانستان و عضو شورای علمای شیعه این کشور در حاشیه سفر به ایران و شهر قم در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه به سئوالاتی درباره وضعیت فعلی افغانستان و دولت طالبان پاسخ داد که تقدیم خوانندگان ارجمند می شود:
لطفا ابتدا خودتان را معرفی کنید؟
حجت‌الاسلام سید حسین عالمی: بنده سید حسین عالمی بلخی رئیس مجمع محبان اهل‌بیت افغانستان و عضو شورای علمای شیعه افغانستان هستم. من از خبرگزاری حوزه تشکر می‌کنم که واقعاً مسائل روز را به خوبی دنبال می‌کنند، مسئولانه و ارزشی هست، همچنین برای مخاطبین بسیار مفید است.
لطفاً وضعیت فعلی افغانستان را توضیح دهید.
حجت الاسلام سید حسین عالمی: افغانستان فعلاً در یک مرحله انتقال قرار دارد. یعنی حکومت یا نظامی در آن جا بود که از بین رفته و طالبان در آن جا قدرت را در اختیار گرفتند. هنوز نظام جدید به صورت ثابت مستقر نشده و طالبان یک کابینه سرپرستی را اعلام کردند. توقع و انتظار مردم این بود که یک حکومت فراگیر و همه شمول شکل بگیرد اما طالبان این کابینه سرپرست را صرفاً از اعضای خودشان معیّن کردند. فعلاً گفت‌وگو و صحبت‌ها در سطح ملی و بین‌المللی جریان دارد که اوضاع بهتر شود. متأسفانه بعد از این مسائل جدید، افغانستان با تحریم اقتصادی مواجه شد. آمریکا دارایی‌های افغانستان را در بانک اقتصادی بین‌المللی بلوکه کرد و این موضوع سبب شده که مردم تحت فشار اقتصادی شدید قرار بگیرند. نود درصد مردم زیر خط فقر رفتند و مشکلات بسیاری زیادی هست. کارهای خدماتی در ادارات دولتی هم به خوبی راه نیفتاده است. فعلاً افغانستان سخت‌ترین دوره سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خودش را سپری می‌کند فقط چیزی که نسبت به دوره قبل از طالبان بهتر است، یا زمان حکومت قبلی را مقایسه بکنیم وضعیت امنیتی بهتر شده، و این را مردم یک فرصت مغتنم می‌دانند. گرچه داعش در افغانستان در حال بروز و قوت گرفتن است و از طرف بعضی کشورهایی که اغراض سوء در افغانستان دارند حمایت می‌شوند ولی حرکت‌هایشان فعلاً ضعیف است. اگر جدی برخورد شود قابل مهار است، وگرنه داعش کم‌کم قدرت پیدا می کند.
وضعیت حوزه های علمیه افغانستان چطور است؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: الحمدلله وضعیت حوزات علمیه در افغانستان بسیار خوب است و با تحولات جدید هم هیچ مشکلی برای حوزات علمیه به وجود نیامده و همه مشغول درس و تحصیل هستند. در تمامی ولایت های افغانستان حوزه های علمیه در گذشته بود الان هم هست، در کابل بیش از دو هزار طلبه در حال حاضر مشغول تحصیل هستند. از دروس ابتدایی تا دروس خارج و الحمدلله هیچ کس مشکل و مانعی در رابطه با تحصیلات طلبه های ما در حوزه های علمیه ندارد. مثل سابق ادامه دارد و پیش بینی هم نمی‌شود که مشکل خاصی به وجود بیاید.
تحولات افغانستان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: تحولات افغانستان ابعاد بین‌المللی دارد که بسیار عمیق و پیچیده است. آمریکایی‌ها، چین، روسیه، ایران، هندوستان، پاکستان، هر کدام مسائلی را در افغانستان دنبال می‌کنند که متضاد با همدیگر هستند، در تقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و این اوضاع را پیچده‌تر می‌سازد. از طرفی داخل افغانستان هم وضعیت همین گونه است، وضعیت پیچده است، تضاد منافع بسیار زیاد است و قبلا عرض شد که حکومت طالبان هنوز تثبیت نشده، متزلزل است، دارای ثبات و استقرار نیست. هنوز حکومت دائمی مشخص نشده است، از طرف کشورهای دیگر به همان دلایلی که هر کسی مقصد خاصی را پیش می‌برد به رسمیت شناخته نشده و مشکلات زیادی وجود دارد.
نقش شیعیان افغانستان در تحولات کشور چگونه است؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: شیعیان در افغانستان همیشه نقشی مهم و عمده داشتند. در تحولاتی که در یک قرن قبل، در زمان اشغال افغانستان توسط انگلیسی‌ها بود، شیعه‌ها نقش بسیار بارز و برجسته داشتند که در پایان دادن به اشغال در جایگاه مهمی هم قرار گرفتند. همچنین در زمان اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی اولین منطقه‌ای که در برابر عوامل شوروی قیام کرد منطقه شیعه نشین هزاره‌جات بود، منطقه مرکزی که مردم آنجا شیعه هستند. همچنین در تحولات اخیر هم شیعه‌ها نقش بزرگ و برجسته‌ای داشتند در حکومت قبلی در تدوین قانون اساسی افغانستان و در سایر حرکت‌های فرهنگی، علمی و آموزشی، همیشه شیعیان نقش برجسته‌ای در افغانستان ایفا کردند. در وضعیت علمی و در عرصه‌های مسائل دینی همیشه جایگاه برجسته‌ای داشتند، حتی در سطح بین المللی، علمای شیعیه افغانستان پیشتازی و پیشگامی خوبی داشتند. به عنوان مثال کفایة الاصول توسط یک آخوند افغانی نوشته شده؛ ملا محمد کاظم آخوند خراسانی هروی، از هرات افغانستان است. مصباح الاصول یکی از کتاب‌هایی هست که در حوزه در درس‌های خارج مطرح است، توسط آیت‌الله سید محمد سرور واعظ از افغانستان نوشته شده است. در تاریخ دورتر هم اگر در نظر بگیریم فارابی از افغانستان است، ابوریحان بیرونی از افغانستان است، ابوعلی سینا از افغانستان است. سید جمال‌الدین از افغانستان است، همیشه نقش برجسته‌ای داشتند.
آیا شیعیان در دولت افغانستان سهم دارند؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: در حاکمیت فعلی خیر. تاکنون سهم ندارند چون طالبان با قدرت نظامی افغانستان را تصرف کردند و می‌شود گفت که هنوز در افغانستان حکومت نظامی است. حکومت نظامی دست کسانی است که در همان تحول نظامی نقش داشتند و این انتظار هست که بعد از این مرحله که حکومت نظامی از بین می‌رود و کابینه سرپرست تبدیل می‌شود به یک کابینه دائمی، این امیدواری وجود دارد که شیعه‌ها هم نقش داشته باشند.
وضعیت زنان به ویژه در زمینه تحصیل و کار چگونه است؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: از نظر درس و تحصیل برای خانم‌ها در افغانستان مشکلی وجود ندارد. مراکز تحصیلی خصوصی، دانشگاه‌های خصوصی زنان در آن جا هست که زنان و دختران درس می‌خوانند و هیچ کدام مشکل و مانعی ندارد. در مدارس دولتی تا کلاس شش دختران می‌توانند درس بخوانند و از کلاس شش به بالا بخش دختران فعلاً تعطیل است، دلیلش این است که طالبان می‌گوید در گذشته مدارس افغانستان مختلط بوده، دخترها و پسرها یک جا درس می‌خواندند و ما می‌خواهیم این را تفکیک بکنیم و مدارس و مکاتب دخترانه از پسرانه جدا باشد. می‌گویند ما به شدت داریم کار می‌کنیم که زمینه تحصیل دخترها را فراهم کنیم. زن‌ها بعد از این که طالبان به قدرت رسیدند عملاً سر کار نمی‌روند. طالبان می گوید که ما می‌خواهیم یک رژیم کاری برای خانم‌ها درست بکنیم. حالا نمی دانیم که چقدر موفقیت داشته ولی در ادارات دولتی خانم‌ها سر کار نمی‌روند. در ادارات غیردولتی مشکلی وجود ندارد.
آیا آمریکا بعد از خروج از افغانستان در دولت فعلی طالبان دخالتی دارد؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: هیچ تردیدی نیست که آمریکا در افغانستان شکست خورد و علت اصلی شکست آمریکا هم مسائل فرهنگی بود. یعنی شکست آمریکا در افغانستان یک شکست فرهنگی بود، آن‌ها می‌خواستند نظام لیبرال دموکراسی را در افغانستان فعال کنند موفق نشدند و شکست خوردند. فعلاً آمریکا در افغانستان مشغول کارهایی است که توسط آن می‌خواهد مقام خودش را حفظ کند. یعنی آمریکا در افغانستان شکست خورده ولی افغانستان را رها نکرده، می‌خواهد اثرگذاری خودش را داشته باشد. نماینده قبلی آمریکا در عرصه‌های نظامی که در ارتباط با مسائل افغانستان بود طی یک مصاحبه‌ای صریح گفت که آمدن طالبان صفحه آخر افغانستان نیست. وقتی می‌گوید صفحه آخر نیست معنایش این است که آن‌ها برنامه‌هایی دارند و می‌خواهند در افغانستان کارهایی بکنند. من فکر می‌کنم آن‌ها فعلاً مشغول سیاست‌گذاری هستند و مشغول تهیه راهکارها برای سیاست و برای راهبردی که در افغانستان دارند که با این وضعیت جدید خودشان را وفق بدهند، نه این که افغانستان را رها کرده باشند.
بعد از خروج آمریکا نیز مردم بی گناه به ویژه شیعیان مورد حمله قرار گرفتند. طالبان برنامه‌ای برای مقابله با داعش دارد یا خیر؟
حجت الاسلام سید حسین عالمی: طالبان قبل از این که حکومت را به دست بگیرند با داعش در چندین جا جنگ داشت فعلاً هم برنامه مقابله با داعش را به صورت جدی دارند. منتها حملات انتحاری ناگهانی است و کنترل آن مشکل است. متقی (از رهبران طالبان) یک مصاحبه در ترکیه داشت و گفت که داعش در افغانستان قدرتی نیست که تهدید کننده باشد ولی تأمین امنیت تمامی خیابان‌ها و اماکن عمومی هم کار آسانی نیست. طالبان تصمیم بر جنگیدن و ایستادگی در برابر داعش دارد و داعش هم تلاش خود را می‌کند که برای خود جای پا پیدا بکند.
۱۶:۲۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۲