به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد قطبی در ادامه سلسله وبینارهای حکمرانی خلاق و دانش بنیان به تشریح مبحث «اسطوره؛ بینامتنیت و مدنیت» پرداخت و گفت: از مهمترین شاخص های اسطوره ها می توان به فراروی زمانی و مکانی، سیطره معنایی و مفاهیمی و نمادین و تمثیلی بودن آن ها اشاره کرد و باید دانست که هستی اسطوره در نمادین و تمثیلی بودن آن خلاصه می شود.
وی کنش های سه گانه اسطوره را در حوزه حکمرانی، قدرت و باروری دانست و افزود: کنش در حوزه حکمرانی یعنی هدایت و قضاوت، در حوزه قدرت به معنای دفاع و حمله است و در حوزه باروری یعنی بازتولید موجودات، سلامت و درمان، تغذیه، خرمی و آبادانی، آسایش و آرامش.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق خاطرنشان کرد: تجلی انسانی سه حوزه کنش های اسطوره ها توسط حکمرانان، جنگجویان و پیشه وران صورت گرفته است.
وی منطق کنش های سه گانه اسطوره را برشمرد و گفت: حکمرانان دارای منطق شهریاری و رویکرد قداست فعالیت داشته اند. پیشه وران رویکرد توانایی داشته و جنگجویان که مدافعان و ارتش بوده اند، رویکرد اقتدار را در پیش گرفته اند. به عبارتی می توان گفت هسته مرکزی اسطوره ها قداست، اقتدار و توانایی است.
حجت الاسلام والمسلمین قطبی نمونه هایی از کنش سه گانه اسطوره ها در تاریخ تمدنی را برشمرد و تصریح کرد: کتیبه داریوش در بیستون که سه گانه مقابله با دروغ، دشمن و خشکسالی را بیان می دارد، حکمرانی در برابر ناراستی، کژی و دروغ، جنگاوری در برابر دشمن و باروری در برابر خشکسالی قرار گرفته است و این همان کنش های سه گانه اسطوره است.
وی بیان داشت: تقسیم دنیا برای سه پسر فریدون را می توان یکی دیگر از نمونه های کنش اسطوره ای در تاریخ دانست؛ فریدون ابتدا با آزمودن، طبیعت و عنصر وجودی فرزندانش را کشف کرد، سپس روم به فرزندش سلم رسید که جویای ثروت و از جنس باروری بود؛ ترکستان به فرزندش تور که روحیه دلیری داشت و جنگجو بود رسید و ایران را به فرزندش ایرج که خواهان شریعت، حکمت و الهه بود سپرد. اژدهای سه سر و همچنین پدر سه پسر از اسطوره های دوران فریدون است.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق گفت: اسطوره های نماد قداست و الهه همچون الهه دریا، الهه باد، الهه زمین، الهه جنگل و الهه جادو امروزه نیز در محصولات فرهنگی و رسانه ای مختلفی قابل مشاهده است.
حجت الاسلام والمسلمین قطبی اظهار کرد: از اسطوره های نماد قهرمانی و کشورگشایی در عصر حاضر می توان به هرکول و ژانرهای حادثه و ماجرا، وحشت، تریلر، جنگی و درام در آثار هنری امروز اشاره کرد.
وی با تأکید بر اینکه بانک ها، عصر صنعت و اسب بخار نمونه های از اسطوره های نماد زایندگی و آبادانی امروز هستند، اظهار داشت: اسطوره های متعددی امروزه داریم که از زایندگی و آبادانی نمایندگی می کنند.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق گفت: فیلم سینمایی جنگ ستارگان یکی از قله های ترجمه هنری اسطوره است که در زمان نظریه پرداز اسطوره شناس جوزف کمبل اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: به نظر می رسد نظام معنایی اسطوره که دیرباز در تمدن ایرانی یک نظام غالب و مؤثر بود امروزه در آثار هنری اروپا و غرب شریان جدی دارد و در سرزمین ایران به شدت این نظام معنایی افول کرده و هنر ایرانی تُنُک و از درون تهی شده است. تنها نظام معناگرای معنویت دار را داریم که تا حدی در هنرهای آیینی و ادبیات رگه هایی از آن وجود دارد.
حجت الاسلام والمسلمین قطبی اسطوره را یک فناوری قدرتمند نرم و هویت ساز برشمرد و خاطرنشان کرد: اسطوره-متن که شامل انواع کلامی، غیرکلامی و ترکیبی است، می تواند در قالب های ادبیات، شعر و موسیقی، تجسمی، معماری و سینما و نمایش در متن زندگی های ما ایفای نقش کند.
وی خاطرنشان کرد: کشور ما ایران از قوی ترین تولید کننده های اسطوره در تاریخ تمدن های بشری است. سعدی نخستین آفرینشگر اسطوره-متن شرقی است که آثار او به زبان های غربی ترجمه شد.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق بیان داشت: گوته، ادیب برجسته آلمانی برگرفته از دیوان حافظ دیوان می سراید و ویکتور هوگوی فرانسوی برگرفته از منطق الطیر عطار افسانه قرون را می آفریند. همچنین آرگوان بنیانگذار سورئالیسم برگرفته از لیلی و مجنون جامی دیوانه چشم های الزا را می نویسد.
وی ضمن بیان برخی از اسطوره نام های ایرانی افزود: ابن سینا، سهروردی، فارابی، غزالی، ملاصدرا، صفی الدین ارموی، قطب الدین شیرازی و کمال الدین بهزاد تنها تعدادی از اسطوره نام های ایرانی هستند.
حجت الاسلام والمسلمین قطبی اظهار کرد: متأسفانه دستاوردهای تمدنی اسطوره ای ایرانی همچون تار ایرانی، باغ ایرانی و خط ایرانی مورد غفلت ما ایرانی ها واقع شده و سرگرم دستاوردهای غربی ها شده ایم.
وی گفت: شاهنامه حکیم فردوسی که در قرن چهارم هجری نوشته شده است برگرفتگی های زیادی را به دنبال داشت؛ باید دانست که گرشاسب نامه اسدی طوسی، بهمن نامه حکیم ایرانشاه ابی الخیر، سام نامه سام نریمانی و خاوران نامه محمدبن حسام الدین خوسفی با الهام گرفتن از شاهنامه نوشته شده اند.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق با تأکید بر امتداد شاهنامه فردوسی در حوزه های مختلف بیان داشت: امتداد شاهنامه در آثار خوشنویسی، نقاشی و نگارگری، هنرهای نمایشی، قصه خوانی، نقالی و پرده خوانی، موسیقایی، معماری، نساجی و فرش، صنعت چاپ، ظروف و اشیای تزئینی، شبیه خوانی و تعزیه و سینما نیز دیده می شود.
وی با اشاره به منظومه اسطوره ها به عنوان روایت نمادین در یک منظومه به هم پیوسته، ادامه داد: امروز کشور ما با سه نوع سراسطوره ایرانی همچون: "نوروز" شامل سیزده بدر، رستم و تخت جمشید و "اسلامی" مانند معراج، مهدویت، بهشت، پل صراط و مسجد و "فرنگی" همچون شهر فرنگ، زن فرنگی، فراماسونری، توپ خانه و سینما مواجه است.
حجت الاسلام والمسلمین قطبی خاطرنشان کرد: بسیاری از اسطوره های ایرانی را می توان پذیرفت و اسلام با آن ها چندان سر ستیزی نداشته و ما می بینیم که امروزه همچنان مواردی همچون عید نوروز و سفره هفت سین را ایرانیان دارند. اما تعارض یا عدم تعارض رویکرد اسلامی با اسطوره های غربی هنوز به خوبی واضح نشده است.
وی با تأکید بر وجود اسطوره های ترکیبی در زندگی امروز ایرانیان افزود: میدان نقش جهان نمونه ای از این اسطوره هاست که دارای دولت خانه، تخت و ایوان، مسجد و بازار به صورت توأمان می باشد. از دیگر اسطوره های ترکیبی می توان به نظام جمهوری اسلامی اشاره کرد که دارای انتخابات، خبرگان و رهبری، دانشگاه و صنعت، زبان و ادبیات فارسی و تمدن ایرانی اسلامی است.
مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری اشراق مذهب شیعه را یکی دیگر از اسطوره های ترکیبی در عصر امروز برشمرد و تصریح کرد: زیارت، تعزیه، ادبیات حماسی و عرفانی، علم و فناوری و فقه نوپدید از ویژگی های این اسطوره است.
وی در پایان با اشاره به اینکه ما در حال تشکیل تمدنی ترکیب یافته از سراسطوره های اسلامی، ایرانی و مدرن هستیم، خاطرنشان کرد: این تمدن به خوبی توسط مقام معظم رهبری به تمدن نوین ایرانی اسلامی نامگذاری شده است که جنبه های مختلف علم و فناوری را در خود هضم کرده و در عین حال ریشه در اسلام، تاریخ و سنت ها دارد.
