آیات قرآن صریحا انتخاب اوصیاء را امری از جانب خدای متعال معرفی می کند. مانند پذیرش پیشنهاد موسی از جانب خدا برای وصی شدن هارون برای موسی در سوره طه یا نصب ابراهیم از سوی خدا به عنوان امام برای مردم در سوره بقره یا انتخاب یوسف از سوی خداوند به عنوان جانشین یعقوب در سوره یوسف.

با نظری گذرا به آیات قرآن پی می بریم که انتخاب اوصیا از جانب خداوند متعال صورت پذیرفته است.
در اینجا به برخی از این آیات اشاره می کنیم:

۱ ـ «وَاجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی * هارُونَ أَخِی * اُشْدُدْ بِهِ أَزْرِی * وَأَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی * کَیْ نُسَبِّحَکَ کَثِیراً * وَنَذْکُرَکَ کَثِیراً * إِنَّکَ کُنْتَ بِنا بَصِیراً * قالَ قَدْ أُوتِیتَ سُؤْلَکَ یا مُوسی»(۱)؛ (و وزیری از خاندانم برای من قرار ده. برادرم هارون را. با او پشتم را محکم کن. و او را در کارم شریک ساز. تا تو را بسیار تسبیح گوییم، و تو را بسیار یاد کنیم. چرا که تو همیشه از حال ما آگاه و بینایی. فرمود: ای موسی! آنچه را خواستی به تو داده شد.)

باتوجه به عبارت «وَاجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی * هارُونَ أَخِی» حضرت موسی از خداوند درخواست می کند تا برادرش هارون را وصی او قرار دهد و خداند نیز خواسته او را اجابت می کند، این نشان می دهد وصایت و وزارت انبیاء، امری است الهی که با نصب خداوند انجام می پذیرد.

۲ ـ «وَإِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمات فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً قالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمِینَ»(۲)؛ (و یاد کنید هنگامی که پروردگار ابراهیم، او را با دستوراتی آزمود و او به طور کامل از عهده آنها برآمد. خداوند به او فرمود « من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم». ابراهیم گفت: از دودمان من (نیز امامانی قرار بده) خداوند فرمود: « پیمان من، به ستمکاران نمی رسد مگر آنها که شایسته اند) از عبارت «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» استفاده می شود که امام از طرف خداوند تعیین شده است چرا که خداوند او را پیشوای مردم قرار داده و لذا بر مردم واجب است در تمام امور زندگی از او پیروی کنند.

۳ ـ «فَفَهَّمْنها سُلَیْمانَ وَ کُلاّ ءاتَیْنا حُکْماً وَ عِلْماً وَ سَخَّرْنَا مَعَ داوُدَ الْجِبَالَ یُسَبِّحْنَ وَ الطَّیْرَ وَ کُنّا فاعِلینَ»(۳)؛ (ما (حکم واقعی) آن را به سلیمان فهماندیم; و به هر یک از آنان (شایستگی) داوری، و علم فراوانی دادیم; و کوهها و پرندگان را مسخر داود ساختیم، که با او تسبیح (خدا) می گفتند; و ما بر این کار توانایی داشتیم). و نیز این آیه بیانگر آن است که این خداوند است که حکمت و علم را به سلیمان و داود عنایت کرد تا با حکمت و علم مردم را رهبری و هدایت کنند.

۴ ـ و نیز خداوند متعال درباره کیفیت انتخاب یوسف(علیه السلام) به عنوان جانشین یعقوب و پیامبری برای بنی اسرائیل می فرماید: «وَکَذلِکَ یَجْتَبِیکَ رَبُّکَ وَیُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْوِیلِ الاَْحادِیثِ وَیُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَعَلی آلِ یَعْقُوبَ کَما أَتَمَّها عَلی أَبَوَیْکَ مِنْ قَبْلُ إِبْراهِیمَ وَإِسْحاقَ إِنَّ رَبَّکَ عَلِیمٌ حَکِیمٌم»(۴)؛ (و این گونه پروردگارت تو را بر می گزیند، و از تعبیر خواب ها به تو می آموزد، و نعمتش را بر تو و خاندان یعقوب تمام و کامل می کند، همان گونه که پیش ازاین، برپدرانت ابراهیم و اسحاق تمام کرد، به یقین، پروردگار تو دانا و حکیم است.)

۵ ـ «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَیْنآ اِلِیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْراتِ وَ اِقامَ الصَّلَوةِ وَ اِیتآءَ الزَّکَوةِ وَ کَانُوا لَنَا عَابِدینَ»(۵)؛ (و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، (مردم را) هدایت می کردند; و انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و ادای زکات را به آنها وحی کردیم; و تنها ما را عبادت می کرند) و نیز از عبارت «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً» استفاده می شود که این پیشوایان، از طرف خداوند منصوب شده اند تا مردم را به حقیقت و دستورات الهی رهنمون سازند.(۶)

پی نوشت ها: