حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه های علمیه کشور در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار کرد: معاونت آموزش یکی از پرمخاطب ترین معاونت های مرکز مدیریت است که اگر بخواهیم رئوس فعالیت‌های شاخص این معاونت را تشریح کنیم می توانم در هفت محور به آن بپردازیم.

معاون آموزش حوزه های علمیه کشور افزود: «سنجش و پذیرش»، «امور تحصیلی»، «امور اساتید»، «مدارج علمی»، «برنامه ریزی و توسعه علمی»، «ساماندهی و نظارت» و «آموزش‌های مجازی و غیرحضوری» از جمله اصلی ترین محورهای تلاش های همکاران ما در معاونت آموزش است.

بخش «سنجش و پذیرش»

وی رشد متقاضیان ورود به حوزه های علمیه را مربوط به بخش «سنجش و پذیرش» معاونت آموزش دانست و ادامه داد: بحمدالله امسال با رشد خوبی در بخش متقاضیان ورود به حوزه روبرو بوده ایم. اقدام ارزشمند دیگری که در این بخش صورت گرفت، شناسایی، جذب و به کارگیری طلاب و مبلغین جهادی فعال توسط مدارس علمیه در قالب طرح «اصطفا» بود که بحمدالله انجام شد.

استاد حوزه علمیه قم به آزمون ورودی طلاب در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: این آزمون به صورت همزمان در ۶۰ حوزه علمیه در سطح کشور به صورت همزمان ۲۳ تیرماه ۱۴۰۲ برگزار شد.

معاون آموزش حوزه های علمیه کشور با اشاره به اینکه فلسفه وجودی حوزه‌های علمیه در سوره توبه بیان شده است، مطرح کرد: در این سوره آمده است که عده‌ای باید از جامعه مؤمنین بیایند تا در درجه نخست دین شناس شده و سپس به مردم ارائه دهند و دست آن‌ها را بگیرند.

وی با اشاره به اینکه عالمان دین، وارثان پیامبران هستند، خاطرنشان کرد: کار طلبگی کار پیامبری است و این موضوع رسالت طلاب را سنگین‌تر می‌کند. امروز با توجه به هجمه هایی که از سوی دشمنان به دین وارد می‌شود، ورود به حوزه کارشناسی دین، بسیار ارزشمند و توفیق بزرگ الهی است.

گستردگی فعالیت های بخش «امور تحصیلی»

معاون آموزش حوزه‌های علمیه در ادامه به فعالیت‌های همکاران خود در بخش «امور تحصیلی» پرداخت و اظهارکرد: در این بخش به جهت گستردگی فعالیت ها، اقدامات متعددی صورت می‌گیرد و به نوعی یکی از بخش های پرمخاطب و پرتردد طلبگی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد ادامه داد: «برگزاری امتحانات شفاهی سطوح واسپار نشده به مدیریت های استانی»، «اخذ مصاحبه درس خارج با همکاری مدیریت های استانی»، «ساماندهی و پذیرش طلاب فاقد تحصیلات تحت برنامه(ماده ۱۰۸۸)»، «برگزاری آزمون های شفاهی ارزیابی عملی، موضوعات مرتبط با صدور کد ارتباطی، آزمون سفیران هدایت»، «ارزیابی و نظارت بر امور واسپارشده به مدیریت های استانی»، «صدور احکام ممتحنین شفاهی»، «طرح سئوالات امتحانات سطوح عالی قم، آموزش غیرحضوری، آزمون های ستادی، امتحانات مرتبط با مصوبه ۱۰۸۸، امتحانات موردی، ارتقائی ورودی»، «تصحیح امتحانات کتبی سطوح عالی قم، آموزش غیرحضوری، آزمون های ستادی، امتحانات مرتبط با مصوبه ۱۰۸۸، امتحانات موردی، ارتقائی ورودی»، «برگزاری کارگاه آموزشی طرح سئوال و صدور گواهی پایان دوره» و «ساماندهی و نظارت بر طلاب ایرانی در نجف اشرف(انتقال، آزمون های کتبی و شفاهی)» بخشی از عناوین فعالیت های همکاران ما در این بخش است.

وی افزود: «برنامه ریزی و تأیید طرح اردوهای آموزشی تابستانه»، «پشتیبانی از فعالیت های آموزش سامانه های امور تحصیلی(نجاح، سمات، انتقالات، بانک سئوالات)»، «پشتیبانی از امور آموزشی برنامه های حوزوی(برنامه جاری، برنامه جدید، سفیران هدایت، مدارس مشکات)»، «رسیدگی به امور تحصیلی واحدهای آموزشی مراکز تخصصی کشور»، «محاسبه و تطبیق آئین نامه‌های مختلف جهت ارزیابی تحصیلی طلاب»، «کنترل وضعیت تحصیلی طلاب مدارس سراسر کشور(پایش پرونده‌ها)»، «پشتیبانی و رسیدگی به درخواست های صدور گواهی های تحصیلی طلاب کشور»، «بررسی و پیگیری روند ثبت مرخصی‌ طلاب کشور» و «برگزاری کمسیون آموزش ستاد» از جمله دیگر عناوین فعالیت های این بخش پر مخاطب می باشد.

تشریح فعالیت های بخش «امور اساتید»

معاون آموزش حوزه های علمیه در بخش دیگری از گفت وگوی خود به تشریح فعالیت های بخش «امور اساتید» پرداخت و بیان کرد: «ساماندهی اساتید مدارس علمیه سطح ۳، ۲، ۱ شهرستان‌ها»، «برگزاری کارگاه‌ دانش‌افزایی اساتید»، «مصاحبه علمی و ارزیابی تدریس داوطلبان تدریس در مدارس شهرستان‌ها (مقیم قم)»، «مصاحبه علمی و ارزیابی تدریس داوطلبان تدریس در مدارس شهرستان‌ها (مقیم شهرستان‌ها)»، «جذب و گزینش اساتید جدید»، «صدور گواهی تدریس اساتید و تشویق اساتید موفق»، «رسمیت یافتن دروس خارج شهرستان‌ها»، «تشکیل گروه‌های علمی تربیتی»، «تشکیل بانک اطلاعات داوطلبان تدریس در مدارس قم»، «تشکیل گروه های علمی تربیتی مراکز تخصصی»، «ساماندهی بانک اساتید مراکز تخصصی» و «صدور احکام تدریس اساتید مراکز تخصصی در حوزه های دانشی مختلف» از جمله مهترین عناوین فعالیت های این بخش از معاونت آموزش است.

آشنایی با فعالیت های بخش «مدارج علمی»

وی، «مدارج علمی» را دیگر بخش مهم معاونت آموزش حوزه معرفی کرد و گفت: در این بخش فعالیت هایی همچون «طراحی و راه اندازی سامانه صدور مدرک»، «طراحی و راه اندازی سامانه پایان نامه ها»، «ابلاغ دستورالعمل جامع پایان نامه نویسی»، «استانداردسازی مدارک تحصیلی»، «تسهیل فرایند صدور مدارک علمی»، «حذف برخی مراحل از فرایند پایان نامه نویسی» و «واگذاری گروه‌های علمی پایان نامه نویسی به مراکز متقاضی» انجام می گیرد.

«برنامه ریزی و توسعه علمی»

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد به بخش «برنامه ریزی و توسعه علمی» معاونت آموزش حوزه اشاره کرد و افزود: در این بخش رویدادهایی همچون «بررسی سرفصل‌ها و رشته ها»، «بازسازی، اصلاح و استانداردسازی آیین‌نامه‌های آموزشی»، «بررسی‌های سالانه طرح‌ها و آیین‌نامه‌های آموزشی»، «برگزاری جلسات کمیسیون مراکز تخصصی»، «طرح های مطالعاتی حوزه آموزش»، «ارزیابی منابع و متون علمی جدید حوزه های دانشی مختلف در علوم اسلامی»، «توسعه علمی حوزه های علمیه» و «اصلاح برنامه های آموزشی سطوح عالی» دنبال و پیگیری می شود.

«ساماندهی و نظارت» / تشکیل بانک اطلاعات مدارس علمیه

معاون آموزش حوزه های علمیه به معرفی بخش «ساماندهی و نظارت» پرداخت و ادامه داد: «برگزاری هفتمین مسابقات علمی طلاب سراسر کشور»، «صدور مجوز تاسیس مدارس علمیه»، «پیگیری تشکیل و فعال‌سازی شورای مدارس علمیه»، «ارزیابی و بررسی وضعیت آموزشی ۶۰ مدارس علمیه»، «صدور مجوز تاسیس ۱۰ مرکز تخصصی در سال ۱۴۰۲»، «ایجاد بانک اطلاعاتی مراکز تخصصی»، «ایجاد سامانه جدید مدیریت تأسیس و توسعه واحدهای حوزوی»، «برگزاری کمیته ساماندهی مدارس علمیه در ۱۷۰ مدرسه در ۱۴ استان کشور»، «ایجاد بانک اطلاعات مدارس علمیه(سامع)» و «ارزیابی ۸ مرکز تخصصی در سال ۱۴۰۲» از جمله فعالیت های این بخش از معاونت آموزش در سال گذشته بوده است.

عملیاتی شدن رشته ها و دوره‌های جدید

وی در ادامه به تعداد عملیاتی شدن رشته و دوره‌های جدید معاونت آموزش حوزه اشاره و اظهار کرد: آنچه مسلم است هرساله بر اساس برنامه تحولی و چشم انداز نظامات رشته ای حوزه های علمیه، در خصوص اجرای رشته و دوره تقاضاهایی از سراسر کشور ارائه می گردد که با توجه به سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ از مجموع ۵۷۰ تقاضا در نیمسال اول و ۳۳۰ تقاضا در نیمسال دوم ۱۴۰۱ به ترتیب در نیم سال اول ۴۷ دوره تایید و ۱۲۵ رشته اجرایی شد و در نمیسال دوم ۵۰ دوره تأیید و ۸۱ رشته اجرایی گردید.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد اذعان کرد: «ثبت نام و برگزاری امتحانات طلاب غیرحضوری»، «راه اندازی برگزاری درس خارج مجازی در استان ها و حوزه های فاقد استاد رسمی درس خارج»، «توسعه زمان های برگزاری درس های غیر حضوری در ایام تعطیلات از جمله تعطیلات نوروز و مناسبتی»، «تقویت کنترل وضعیت تحصیلی طلاب در راستای ارتقای وضعیت تحصیلی» و «ارتقای معدل طلاب غیر حضوری بدلیل استفاده از شیوه های نوین تحصیلی» از فعالیت های بخش «آموزش‌های مجازی و غیرحضوری» معاونت آموزش حوزه‌های علمیه است.

ثبت نام داوطلبان تحصیل در حوزه / رشد ۲۱ درصدی متقاضیان

معاون آموزش حوزه های علمیه بخش دوم گفت وگوی خود را به موضوع ثبت نام داوطلبان تحصیل در حوزه‌های علمیه اختصاص داد و با اشاره به رشد ۲۱ درصدی متقاضیان تحصیل در حوزه افزود: بحمدالله همزمان با حلول ماه مبارک رمضان پایگاه اطلاع‌رسانی سنجش و پذیرش حوزه‌های علمیه به آدرس paziresh.ismc.ir آماده گردید تا صرفاً از برادران در سراسر کشور ثبت‌نام به عمل بیاورد.

وی پذیرش در حوزه‌ را به دو بخش بلندمدت و سفیران هدایت تقسیم کرد و افزود: برای تحصیل در بخش اصلی بلندمدت حداقل مدرک مورد نیاز برای ثبت‌نام پایه هشتم متوسطه اول است و بالاتر از آن محدودیتی ندارد. برای بخش سفیران هدایت نیز که کوتاه‌مدت است و اختصاصا برای تبلیغ در نظر گرفته شده، دیپلم حداقل مدرک مورد نیاز است.

پایان اردیبهشت آخرین مهلت ثبت نام

معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به اینکه طلاب پس از پذیرش نهایی در درون حوزه‌های علمیه در سطوح مختلف دسته‌بندی می‌شوند، تصریح کرد: ثبت‌نام با پذیرش تفاوت دارد. فرایند ثبت‌نام متقاضیان از ابتدای حلول ماه مبارک رمضان(۲۱ اسفند ۱۴۰۲) آغاز و تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۳ ادامه دارد و افراد می‌توانند جهت ثبت‌نام به پایگاه اطلاع‌رسانی سنجش و پذیرش حوزه‌های علمیه مراجعه کنند.

وی افزود: مرحله پذیرش بعد از اتمام مهلت ثبت‌نام آغاز می‌شود و شامل اعطای کد رسمی حوزوی به پذیرفته‌شدگان است که پروسه‌ای حدود ۵ ماهه خواهد بود و دربرگیرنده مصاحبه، آزمون، شرکت در میثاق‌ها، تحقیقات میدانی و معرفی به مدارس است.

برگزاری آزمون پذیرش در تیرماه ۱۴۰۳ و در ۵۰ حوزه امتحانی سراسر کشور

حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد زمان آزمون پذیرش را نیمه تیر ۱۴۰۳ و در ۵۰ حوزه امتحانی در سراسر کشور اعلام کرد و افزود:‌ برای کسانی که دارای رتبه‌های برتر مسابقات علمی کشوری بوده و یا حافظ قرآن و نهج‌البلاغه و کتب دینی از قبیل آن باشند، اولویت در پذیرش در نظر گرفته خواهد شد.

وی در ادامه به فرایندی از شروع تحصیل طلاب در حوزه‌های علمیه اشاره کرد و گفت: طلاب پس از ورود به حوزه باید علوم پایه ادبیات عرب را بگذرانند تا بتوانند دین و نیازهای جامعه و مسائل مستحدثه و نوپدید زمانه را از طریق مراجعه به متون مقدس دینی که به زبان عربی است درک کنند.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه تصریح کرد: طلاب در کنار ۵ شاخه ادبیات عرب شامل صرف، نحو، اشتقاق، معانی، بدیع و بیان، دروس منطق و اصول فقه و نیز تاریخ و اعتقادات را در حد اطلاعات عمومی خواهند گذراند که حدود ۵ الی ۶ سال را در بر خواهد گرفت و این حداقل علوم پایه است که طلاب در سطح یک می‌گذرانند.

حوزه‌های دانشی ۱۶ گانه‌

حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد با اشاره به اینکه طلاب پس از پایان سطح یک وارد سطوح نیمه‌تخصصی و تخصصی ۲، ۳ و ۴ مطابق علایق و استعدادهای خود می‌شوند، افزود: در این مرحله طلاب می‌توانند وارد حوزه‌های دانشی ۱۶ گانه‌ی قرآن، حدیث، فقه و اصول، فقه، حقوق و قضای اسلامی، کلام، ادیان، فرق و مذاهب، منطق، فلسفه و عرفان، زبان و ادبیات عرب، اخلاق، تربیت و مشاوره، تاریخ و سیره، تبلیغ و ارتباطات، فرهنگ و هنر و تمدن اسلامی، اقتصاد اسلامی، علوم اجتماعی، علوم سیاسی، روانشناسی و مدیریت شوند.

اعتبار مدارک علمی حوزوی

وی افزود: رشته‌های تخصصی و گرایشی حوزوی در بیش از ۴۰۰ رشته و گرایش ذیل ۱۶ حوزه دانشی فوق تعریف شده و عناوین آن در ضمن «درختواره دانشی رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی حوزه‌های دانشی علوم اسلامی» تعریف و مطابق با نقشه اجرایی آن در سطح کشور در حال تدوین و توسعه و اجرا است.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه به فارغ‌التحصیلان هر یک از سطوح، دانش‌نامه علمی سطح مربوطه اعطا می‌شود، گفت: دارندگان مدارک علمی حوزوی برابر با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از کلیه حقوق مزایای علمی و استخدامی برخوردار خواهند بود.

وی در ادامه به هجمه های علیه حوزه و روحانیت اشاره کرد و گفت: علی‌رغم این مسئله‌ شاهد رشد معنادار حدود ۲۱ درصدی تعداد متقاضیان تحصیل در حوزه سال جاری تحصیلی نسبت به سال قبل از آن بوده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه در بخش پذیرش نهایی حوزه هم رشد خوبی شکل گرفته است، گفت: این نشان می‌دهد که جوانان و نوجوانان ما بیدارند و متوجهند که وقتی تبلیغات منفی گسترده ای علیه حوزه به جریان می افتد حتما هدفی در آن نهفته است.

ظرفیت پذیرش سه الی چهار هزار نفر

معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: ما در حد ظرفیت های حوزه پذیرش داریم. طی سال‌های اخیر نسبت متقاضیان به پذیرفته‌شدگان نهایی یک و نیم از پنج نفر بوده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد تصریح کرد: در حال حاضر پذیرش طلاب با توجه به همه جوانب، در حدود سه الی چهار هزار نفر امکان‌پذیر می‌باشد.

وی با تاکید بر اینکه در مرحله آزمون، دروس درون حوزوی از متقاضیان پرسیده نمی‌شود، گفت: منابع آزمون همان دروس اصلی سال‌های قبل مدرک تحصیلی آکادمیک متقاضیان و یک سری کتاب‌های جزئی مربوط به حوزه است که به آنان معرفی می‌شود.

تدوین ۴۰۰ رشته گرایش ذیل ۱۶ عرصه دانشی

معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه ۴۰۰ رشته گرایش و رویکرد تخصصی در ذیل ۱۶ عرصه دانشی تدوین شده است، گفت: تاکنون حدود ۱۰۰ رشته گرایش به مرحله اجرا رسیده و بالغ بر ۲۰۰ رشته گرایش نیز در مرحله سرفصل‌نویسی است. مابقی رشته‌ گرایش‌ها هم باقی مانده است.

حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد با بیان اینکه بسیاری از این عرصه‌های دانشی از قبیل کلام و تفسیر قبلا دایر بوده اند، گفت: حوزه علمیه در حال توسعه مراکز تخصصی برای تمامی عرصه‌های دانشی و توزیع آنها در استان‌های سراسر کشور تحت دوره‌های دو ساله و سه ساله و نیز ایجاد شعبه با محوریت قم به عنوان قطب مادر است.

معاون آموزش حوزه‌های علمیه گفت: با تلفیق توسعه‌ی‌ رشته‌ها و محل اجرای آن حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ رشته‌محل به دست آمده که برخی از آنها مانند رشته‌های هوش مصنوعی جدید است و طلاب در آن در حال فارغ‌التحصیلی از برخی از این رشته‌های جدید هستند.

برگزاری ۳۵ درس خارج رسمی در مراکز استان ها

وی با اشاره به اینکه قم، پایگاه اصلی دروس خارج حوزه است، گفت: ما توسعه دروس خارج را در مراکز استان‌ها دنبال کرده‌ایم و اکنون حدود ۳۵ درس خارج رسمی دایر است که سوابق تحصیلی طلاب آن ثبت شده و برابر آن اقدامات بعدی برداشته می شود.

حدود ۲۰ درصد از کل پذیرفته‌شدگان حوزه دانشجویان هستند

معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور در مورد آمار ورود دانشجویان به تحصیلات حوزوی گفت: از میان داوطلبان ورود به حوزه حدود ۲۰ درصد از کل پذیرفته‌شدگان را دانشجویان تشکیل می‌دهند.

گفت وگو: اکبر پوست چیان