به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حضرت آیت الله سبحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ حوزه‌های علمیه و اجلاسیه اساتید حوزه علمیه قم که در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء برگزار شد، با بیان آیه شریفه «وَمَا کَانَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لِیَنفِرُواْ کَآفَّةࣰۚ فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرۡقَةࣲ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةࣱ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی ٱلدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَیۡهِمۡ لَعَلَّهُمۡ یَحۡذَرُونَ» و بیان روایاتی در باب اهمیت تفقه در دین و جایگاه فقاهت گفتند: در جهان دو نوع آموزش عالی داریم؛ یک آموزش عالی به نام دانشگاه که هم در ایران هم در مصر و هم در جاهای دیگر رایج است و هم آموزش دیگری به نام آموزش حوزوی که همان درس‌های حوزه علمیه است را داریم.

ایشان ادامه دادند: این دو نوع آموزش در عین حالی که هر دو محترم هستند؛ اما باید ویژگی‌های این ها را از هم جدا کرد تا بتوانیم این ویژگی‌ها که از سلف رسیده است را حفظ کنیم، حوزه‌ها از دوران امام صادق(ع) در مدینه منوره که بعداً در عراق و جاهای دیگر منتقل شد و شکل گرفت؛ هرکدام ویژگی خاصی دارند و در جای خود نیز محترم هستند.

این مرجع تقلید با اشاره به تمایز اساتید در آموزش عالی دانشگاهی و حوزوی عنوان کردند: استاد در آموزش عالی دانشگاهی انتصابی است؛ اما در حوزه بعد از مدت سطح یک که بگذریم انتخابی است و از اول هم چنین بوده است. یعنی اگر بخواهیم از همه اساتید استفاده کنیم و از همه بهره بگیریم این ویژگی را باید حفظ کنیم.

باید بر ویژگی انتخابی بودن اساتید در حوزه اصرار کنیم

معظم له ادامه دادند: سطح یک در حالی که شرایط ایجاب می‌کند که خاصه و انتصابی باشد؛ اما بعد از آن این ویژگی را ما داشتیم که انتصابی نبوده و انتخابی بوده، اما در آموزش عالی دانشگاه انتصابی است که اگر بخواهیم از همه بهره بگیریم و از همه نوع افراد بتوانند تدریس کنند و در حوزه مؤثر باشد باید بر این ویژگی انتخابی بودن اساتید اصرار کنیم.

حضرت آیت الله سبحانی پیش مطالعه قبل از کلاس‌های درس را ویژگی و تمایز دیگر میان آموزش دانشگاهی و حوزوی برشمرده و توضیح دادند: اصرار بر پیش مطالعه قبل از درس که در دانشگاه چنین چیزی نیست؛ اما آنچه که از اساتید حوزوی برای ما رسیده طلبه بخواهد پیشرفت کند باید قبلا درس را مطالعه کند و نقاط مبهم را علامت گذاری کند و استاد وقتی تدریس میکند به دقت فهم کند که این ویژگی راباید حفظ کنیم.

ایشان ادامه دادند: ویژگی سوم این است که بعد از تدریس هم که اگر یک هفته و دو هفته بگذرد مذاکره دسته جمعی شروع شود، الآن مباحثه بین دونفر یا بین جمعی در حوزه بوده و باید حفظ شود؛ چون وقتی که جمع می‌شوند، افکار مختلف است و هر کدام نظری دارد کم کم روح اجتهاد در افراد زنده می‌شود، او یک چیزی می‌گوید و دیگری هم چیزی که باهم که بحث می‌کنند این اثر را هم دارد و این ویژگی هم در گذشته بوده و الآن هم هست و من تذکر می‌دهم.

این مرجع تقلید کم بودن مواد درسی در حوزه‌های علمیه را امتیازی دیگر دانسته و خاطرنشان کردند: در دانشگاه ممکن است که مواد درسی زیاد باشد؛ اما در حوزه مواد درسی باید کمتر باشد تا طلبه بتواند این مواد درسی به دقت بفهمد، اگر مواد درسی پنج یا شش تا باشد از هر کدام یک چیزی را خورده؛ اما هضم نکرده است.

ایشان افزودند: حتما باید دو سه تا ماده درسی باشد که طلبه بتواند با عمق بفهمد و درک کند. در قدیم نیز چنین بوده و این مسئله اهمیت دارد. سطح یک برای ما مطرح نیست و سطح بالا است که بتوانند این دو ماده یا حداکثر سه ماده را به درستی بفهمند و درک کنند و بچشند؛ نه تنها درک کردن و چشیدن این ویژگی هم برای حوزه‌ها هم در قم و نجف و مصر وجود دارد که من در مصر بودم که آنها نیز از این بحثها دارند البته تفاوت‌هایی نیز وجود دارد.

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به تستی بودن آزمون‌ها در دانشگاه و تفاوت آن در حوزه علمیه بیان داشتند: امتحان باید فهمی باشد؛ نه تستی، امتحان تستی امتحان حافظه است و هر دانشجویی که حافظه قوی دارد برنده است؛ اما آن کسی که فهم بالایی دارد و از نظر حافظه دارد رفوزه می‌شود، حافظه مسئله خوبی است؛ اما در امتحان باید امتحان فهم باشد برای مثال در امتحانات حوزه علمیه یک بخشی از کفایه را می‌نویسند که طلبه آن را توضیح دهد. از مکاسب، خیارات و بیع و جاهایی دیگر می‌نویسند که این بخش را برای ما ترجمه و معنا کن تا ببینیم این طلبه چند مرد حلاج است. امتحان ما باید امتحان فهم باشد.

معظم له افزودند: زمان مرحوم آیت الله العظمی بروجردی چند ممتحن بودند، مرحوم آقای داماد، مرحوم آقای روح الله خرم آبادی و یکی هم مرحوم آیت الله مرتضی آقا شیخ بود، آن‌ها به طلبه یک تکه از رسائل را می‌گفتند مطالعه کن و برای ما بگو، امتحان حافظه نباید نباشد و جای آن امتحان فهم مطالب باشد.

این مرجع تقلید با اشاره به تفاوت در خروجی‌های حوزه و دانشگاه توضیح دادند: آخرین مطلب در ویژگی ششم این است که دانشگاه خروجی‌اش برای اشتغال در یک مسأله اجتماعی است یا می‌خواهد معلم و پزشک و ... بشود که بسیار محترم و مهم است؛ زیرا آن ها مسائل اجتماعی را برعهده دارند؛ اما خروجی حوزه‌های علمیه درس می‌خواند تا فارغ التحصیل شود یا برای تبلیغ یا برای تعلیم. این باید در نظر باشد. اگر می‌خواهیم حوزه‌های علمیه به قوت خود بماند و چنین افرادی را تربیت کنیم، همین حوزه بزرگانی را تربیت کرده باید اینطور باشد که خروجی علم یا مبلغ، یا معلم و مدرس یا کاتب و نویسنده شود.

استاد حوزه علمیه قم افزودند: این نظر فرد است که من این را از گذشته گرفته‌ام. تاریخچه هفتاد ساله حوزه پیش من است. اگر بخواهیم قوت حوزه را حفظ کنیم، علمیت حوزه را حفظ کنیم ناچار هستیم که این ویژگی‌ها را حفظ کنیم که در واقع معلم و مبلغ و محقق و نویسنده و این مجرا باشند.

حضرت آیت الله سبحانی با بیان ضعف حوزه علمیه در زمینه تبلیغ و لزوم توجه ویژه به آن اظهار داشتند: مسلماً بعد از انقلاب حوزه تکامل داشته و رشته‌هایی که در سابق نبوده در اینجا تقویت شده به خصوص رشته تفسیر و کلام تقویت شده؛ اما یک رشته ضعف پیدا کرده و آن رشته مبلغ است. مبلغ کمتر داریم. البته مبلغ به معنای مطلق مبلغ نیست. مبلغ در سطح بالا. آیا در سابق که فلسفی، مرحوم راشد، مرحوم محقق، مرحوم تربتی، برقعی و اشراقی بودند الآن مثل ایشان هست؟

معظم له افزودند: اینجاست که من خدمت آقای اعرافی کراراً عرض کردم که مسئله تربیت مبلغ را جدی بگیرید. بعد از آنکه طلبه در این مرحله رسید باید بررسی شود که او نظام تعلیمی یا تبلیغی یا ذوق اجتهاد دارد؟ برای ذوق اجتهاد راه باز است؛ اما باید برای مبلغین برنامه خاصی درنظر گرفته شود. او بایستی حافظ نهج البلاغه، قرآن باشد و تاریخ اسلام را بداند، دردها و درمانها را بداند و برای مردم بیان کند.

این مرجع تقلید با اشاره به اینکه منبر جامعه را هدایت می‌کند خاطرنشان کردند: اگر انقلاب را حضرت امام(ره) راه انداخت به کمک همین منبری‌ها بود که جامعه را به امام متوجه کردند، تربیت مبلغ اهمیت دارد که برنامه، استاد و تمرین خاصی نیاز دارد، در قدیم در همین مدرسه فیضیه که بودیم شبهای جمعه طلبه‌ها در حجره منبر می‌رفتند و تمرین می‌کردند و الآن باید این مسئله عمومی و مبنایی دنبال شود.

معظم له افزودند: آقایان نوشته‌هایی دارند، پیش من می‌آیند و غالباً مسائل روز و مسائل مستحدثه است. بخش مسائل مستحدثه خوب است به شرطی که مسائل قبلی ما که منصوص است قوی باشد. تا در مسائل قبلی که منصوص است کتاب و سنت و از علما دارند در اینها قوی نباشند، مسائل روز برای آنها مفید نیست و نخواهد بود؛ حتی خواندن بعضی رساله‌ها خوب و بعضی دیگر خوب نیست چون برخی از آن‌ها متوجه مسائل جدید شدند و از مسائل دینی لازم و منصوص عقب هستند که باید در آن قسمت قوی باشند تا مسائل جدید را هم حل کنند. اینها پیشنهاد من هست.

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به سابقه تأسیس حوزه‌های علمیه یادآور شدند: (باز) تأسیس حوزه علمیه قم در سال ۱۳۰۱ مطابق ۱۳۴۰ قمری ماه رجب پی ریزی شد؛ اما در این مدت برکاتی داشت. در نظام سابق که پیش آمد پدر و پسر نظرشان این بود که جامعه را غربی کنند و برنامه غربی سازی را دنبال می‌کردند و تنها چیزی که توانست این کشتی را نجات بدهد همین حوزه علمیه قم بود، ماه محرم قطارها به سوی جنوب و شمال می‌رفتند و این مبلغ‌ها بودند که توانستند این دین را در این کشور حفظ کنند و هنگامی که ندای امام را شنیدند اکثریت مردم کشور لبیک گفتند؛ موقعی که بنا بود برای جمهوری اسلامی رأی گیری کنیم ۹۹ درصد یا ۹۸ درصد یا کمی بیشتر رأی دادند چرا؟ این برکات حوزه بود.

ایشان ادامه دادند: در حقیقت حافظ دین مردم هم در داخل و هم در خارج بیشتر مردم تحت این حوزه با کمال احترام به حوزه علمیه نجف که همه ما فرعی از آنجا هستیم، این حوزه قم در این قسمت پیشگام بود و همه بر این مسئله آگاه هستند که باید این حوزه را چنگ و دندان حفظ کنیم که این شأن کشور را به همین منوال و بهتر به دست حضرت ولی الله الاعظم برسانیم.

انتهای پیام