به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار در توضیح مطالب خود، بیان داشت: مکتب جبل عامل، یکی از مکاتب فقهی مهم تشیع می‌باشد که در فاصله سده‌های هشتم تا دهم هجری کانون و نقطه ثقل اندیشه دینی تشیع بوده است. در مکتب مذکور، فقه شیعه برای نخستین‌بار از سیطره تبویب و ساختار فقهی اهل‌سنت رها شد و به همین سبب، همپای با فقیهی که پیش از این و از ابتدا نیز سیاسی بوده، خیز سیاسیشدن برداشته است.
این استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: آمادگی سیاسی فقه شیعه در این دوره باعث شد تا دولت ممالیک و حاکمان متعصب سنّی آن، نسبت به آن حساسیت مضاعفی پیدا کنند. این امر، باعث شد محمد بن مکی، بنیان‌گذار مکتب جبل عامل را- که رویکردی مقارنه‌ای و حتی تقیّه‌ای داشت- در ابتدا به حبس خانگی بیاندازند و درنهایت، شهیدش کنند.
رئیس موسسه فتوح اندیشه افزود: وضعیت خاص منطقه جبل عامل که باعث شده بود در میانه قلمرو حکومت ممالیک قرار گیرد، مقتضی استفاده نوعی خاص از إعمال ولایت فقه؛ یعنی روش بهره‌گیری از وکیل فقهی بود. این روش، مستقیماً از سیره امامان هفتم تا یازدهم اتخاذ شده و امروزه یکی از مستندات نظریه وکالت فقیه می‌باشد. فقیهانِ مکتب جبل عامل؛ هرچند نتوانستند آرمان‌های سیاسی خود را در آن دوره و در جبل عامل اجرا کنند، اما با مهاجرت به ایران در عهد صفوی، بسیاری از آن دغدغه‌ها را در ایران عملی کردند.
ادامه یادداشت از دبیرخانه علامه بهابادی یزدی:
استمرار نظریه ولایت فقیه واندیشه فقه سیاسی شهید اول
علی بن حسین بن عبدالعالی کَرَکی جبل عامِلی معروف به محقق ثانی و محقّق کَرَکی (۸۶۵ یا ۸۷۰ق-۹۴۰ق)، از فقها و علمای مشهور شیعه در عصر صفوی است. او از وطن خود، جبل‌عامل مهاجرت کرد و ابتدا به عراق رفت و سپس به دعوت شاه اسماعیل صفوی به ایران آمد و در تبلیغ و ترویج تشیع، در ایران نقش مهمی را بر عهده گرفت
محقّق کرکی از این فرصت برای اصلاح برخی امور دربار و نیز ترویج مکتب تشیع و تثبیت مبانی آن در قلمرو حکومت صفوی نهایت بهره را برد.
نظر محقق کرکی درباره ولایت فقیه
محقق کرکی از قائلان به نظریه ولایت فقیه بوده است. از نظر او فقیه جامع‌الشرائط نایب امام معصوم است و تمام اختیارات حکومتی رسول الله و امامان معصوم را دارد.
همسویی علامه بهابادی یزدی با اندیشه های راهبردی عالمان جبل عامل
علامه بهابادی به مقام استادی و شاگردی در حوزه دانش عالمان جبل عاملی بسنده نکرد و تلاقی دو فرهنگی به همگرایی و همبستگی در عرصه سیاسی، اجتماعی تبدیل شد و موجب درک مشترک از مصالح فرا ملی شد.
علامه ملاعبدالله یزدی اولین فقهی منطقی است که از دوره شاه طهماسب صفوی حاکم نجف و متولی عتبه علویه شد و پس از ایشان قدرت گیری دولت عثمانی از سوی سلاطین عثمانی خود و اولاد ایشان در این مسئولیت ابقاء شدند و موفق شدن ایالت نجف را براساس فقه شیعی اداره نموده و در عین حال حقوق مذاهب اسلامی و اقلیت های مذهبی را رعایت نمایند و یک چهر ه اصولی و عقلانی و اعتدالی از مکتب تشیع ارائه نمایند و نشان دهند فقه در عرصه حکومت و مسائل اجتماعی و سیاسی می تواند به نیاز های انسان معاصر پاسخ دهد
شهید اول معتقد است چون منافع انسان‌ها باهم در تضاد است لذا باید هم حاسِم (=قانون) باشد و آن شریعت است و هم سائِس (=حاکم) که آن هم امام معصوم یا نائب اوست.
وی تعیین حاکم و مشروعیت او را الهی می‌داند و اذعان می‌کند مسئله تعیین ولی و رهبر با امور دیگر بسیار متفاوت است و ما به دلیل اینکه نص خداوند ناظر به فرد خاصی از افراد جامعه است، اطاعت از او را بر خود واجب دانسته و او را رهبر مشروع جامعه می‌دانیم. پس هر کس به غیر از این طریق، به ریاست جامعه برسد، او را غیر مشروع می‌دانیم.
اگر حکومتی مطلوب بود مردم باید آن را گرامی داشته و از دستورات رهبر و حاکم آن پیروی کنند. از این رو حتی قبول ولایت از جانب حاکم عادل و مطلوب نه تنها جایز که مستحب است و گاه واجب نیز می‌گردد؛ مثلاً اگر حاکم عادل، شخص را ملزم به قبول ولایت کند یا فرد صالح دیگری برای پذیرش ولایت موجود نباشد شهید اول، القواعد و الفوائد، مکتبه المفید، ج۳، صص۱۷۴.تا ۱۸۳ محمد بن جمال الدین مکی عاملی (۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول از فقیهان شیعه در قرن هشتم قمری است.
درگیری حکومت عثمانی با صفویه و فشار و سخت‌گیری بر شیعیان در مناطق تحت سلطه عثمانی، موجب هجرت علماء و بزرگان به سوی ایران شد. محقق کرکی از دانشمندانی بود که در دهه دوم قرن دهم هجری و احتمالا با دعوت شاه اسماعیل به ایران آمد
انتهای پیام/
