به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی خبرگزاری حوزه، در عصر حاضر، شاهد ظهور و گسترش فرقهها و عرفانهای نوظهوری هستیم که با ارائه برداشتهای سطحی و تحریفشده از ادیان سنتی، چالشهای جدی برای هویت دینی و سلامت فکری جامعه ایجاد کردهاند.
این فرقهها با تغییر کارکرد دین و جایگزینی انسانمحوری به جای خدامحوری، به بنیانهای اخلاقی و معنوی جامعه آسیب میزنند. علاوه بر این، شیوههای نادرست تربیت دینی که بر رفتارهای ظاهری تمرکز دارند و از فهم عمیق مفاهیم دینی غافل هستند، نه تنها به رشد معنوی افراد کمکی نمیکنند، بلکه میتوانند موجب دلسردی و فاصله گرفتن از دین شوند. در این میان، تقویت بنیه فکری و فرهنگی جامعه به عنوان راهکاری اساسی برای مقابله با این چالشها مطرح میشود.
لذا به بررسی ابعاد مختلف این موضوع و ارائه راهکارهایی برای مقابله با تأثیرات مخرب این فرقهها و همچنین اهمیت تربیت دینی پرداخته ایم که در ادامه می خوانید:
حجت الاسلامحامد نیازی، مسئول کارگروه عقاید حوزه علمیه اصفهان، به تحلیل نقش مقاومت فکری در جامعه و راهکارهای لازم برای مقابله با گروههای نوظهور اسلامی پرداخت و گفت: برخی از گروههای نوظهور ممکن است جهاننگری مبهمی داشته باشند یا صفات خدا و نبوت را به درستی بیان نکنند و ممکن است سبک زندگی آنها مستند و معتبر نباشد.
*راهکارهای مقابله با گسترش گروه ها و فرقه های نوظهور
بهترین راهکار "افزایش مقاومت فکری" در جامعه است. همانطور که حضرت آقا در جلسات مختلف تأکید کردهاند، در جنگ اقتصادی نیز باید مقاومت اقتصادی را افزایش داد، محکم شدن درون جامعه بسیار مهم است و این مسئله باید در عرصه فکری و فرهنگی نیز اجرایی شود.
مقاومت فکری تنها از طریق تربیت دینی صحیح شکل میگیرد و لازم است تفاوت میان تربیت دینی و رفتار دینی مشخص شود، تربیت دینی میتواند مقاومت فکری را بالا ببرد و فرد را در مقابل گروه های نوظهور آگاه و مقاوم کند.
در ادامه با توجه به روایت امام علی (ع) "المُتَعبِّدِ عَلی غَیرِ فِقهٍ کَحِمارِ الطّاحونَةِ ؛ یَدورُ و لا یَبرَحُ " بیان کرد: این به این معناست که عبادت بدون علم و معرفت هیچ ارزشی ندارد و فرد بهجای رشد واقعی، به سرابهایی از معنا میرسد که او را به انحراف میکشاند.
اگر قرار باشد به مقاومت فکری در جامعه برسیم، باید از طریق تعلیم صحیح و ترویج فرهنگ پرسشگری این هدف را دنبال کنیم.
برگزاری کرسیهای آزاداندیشی و مناظرهها بهعنوان راهکارهای مؤثر برای ایجاد فضای پرسش و پاسخ در جامعه اهمیت بسزایی دارد.
*نقش حیاتی رسانهها در مقابله با جریانهای انحرافی
رسانهها نقش حیاتی در انتقال اطلاعات و مواجهه با ذهنیتهای نادرست دارند، اگرما بهدرستی در این زمینه عمل نکنیم، پیامرسانها و پلتفرمهای اجتماعی به محلی برای تبلیغ گروههای انحرافی تبدیل خواهند شد.
باید حضور منسجمی از جریانهای مذهبی و فرهنگساز در فضاهای رسانهای وجود داشته باشد و دستگاههای حاکمیتی نظیر سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه باید نقشه راه روشنی برای مهندسی فرهنگی داشته باشند؛ رسانهها میتوانند نقش بینظیری در تغییر فرهنگی جامعه ایفا کنند و باید از این ظرفیت به بهترین نحو بهره برد.
*آفت دین داری های سطحی در جامعه امروز
حجت الاسلام نیازی به آفت دینداریهای سطحی در جامعه امروز، تأکید کرد: داستان دینداریهای سطحی سالهاست که جای خود را در جامعه ما باز کرده و نیاز به بررسی جدی دارد، این مسئله در کتاب کافی شیخ کلینی رضواناللهتعالیعلیه بهروشنی تحلیل شده است که شیخ کلینی در این کتاب میفرمایند: «در دوره ما جریانهای فراوانی وجود دارند و مردم دینشان خیلی زود از دست میدهند و به جریانهای انحرافی میپیوندند.» و دلیل این وضعیت، عدم شناخت صحیح دین است.
برای همین، شیخ کلینی کتابهایی مانند "عقل و جهل" و "توحید" مینویسد و در قسمتهای بعدی احکام دینی را توضیح میدهد.
اگر قرار باشد مقاومت فکری در جامعه تقویت شود، این مسئله باید بهطور جدی مورد توجه قرار گیرد، «مقاومت فکری حاصل تعلیم یا تبلیغ صرف رفتار دینی و تکرار آن نیست؛ ما نیاز به تربیت دینی داریم که با معرفت توأم باشد.
*اهمیت پرسشگری و پاسخگویی در تربیت دینی
حجتالاسلاموالمسلمین نیازی به رواج فرهنگ پرسشگری و پاسخگویی بهعنوان یکی از مهمترین عوامل در تربیت دینی اشاره کرد، حضرت آقا چند سال پیش، در دورانی که هنوز تهاجم فرهنگی به این شدت نبود، پیشنهاد کردند که کرسیهای آزاداندیشی در همهجا برگزار شود، این کرسیها میتواند مناظره و گفتگوی آزاد را تسهیل کند و ذهنها را با سوال روبرو کند.
وضعیت نظام آموزشی کشور، متأسفانه علیرغم اینکه بهترین سالهای زندگی و تأثیرپذیرترین سنین در حال گذراندن است، دانشآموزان ما فرصتی برای اندیشیدن و سوال داشتن پیدا نمیکنند، آنها نمیدانند چگونه سوال بپرسند و حتی از این کار میترسند، زیرا ممکن است مسخره شوند یا به درخواستهایشان توجهی نشود.
در واقع، محیط پرسشپروری در مدارس وجود ندارد و گاهی نه خود دانشآموز و نه معلم فرصت یا علم لازم برای پاسخگویی ندارند، بنابراین، بچهها در بهترین وضعیت تنها با رفتار دینی رشد میکنند، نه با تربیت دینی. این نوع رفتار ممکن است گاهی خستهکننده باشد و موجب دلزدگی شود، در حالی که تربیت دینی باید رشددهنده و لذتبخش باشد.
در نظام آموزشی ما، دانشآموزان بهطور معمول فقط درگیر امتحانات و تستزنی هستند و هیچ فرصتی برای پرسش و پاسخ وجود ندارد. این موضوع منجر به رشد شکننده و پوک در افراد میشود که در برابر یک کلیپ دو دقیقهای بهراحتی خرد میشوند و در مواجهه با یک شبهه، به آسانی دین و حیا را ترک میکنند، که این مسئله نیازمند تغییر جدی در محتوا و سبک آموزش است.
*نقش دستگاه های فرهنگی و امنیتی در جذب جریان ها و فرقه های نوظهور
دستگاههای فرهنگی و امنیتی ما باید به سمت همگرایی بروند و متأسفانه، امروز بین دستگاههای فرهنگی، واگرایی وجود دارد و بین دستگاههای فرهنگی و امنیتی نیز واگراییهای جدی مشاهده میشود، هر کس بهطور مستقل کار خود را انجام میدهد و هیچ همپوشانی مناسبی در هدف و مخاطب وجود ندارد.
این عدم همگرایی باعث شده که از مدرسه تا مسجد، هیچیک از این نهادها نقش خود را بهدرستی ایفا نکنند و این موضوع سبب میشود فضای جامعه به راحتی جذب این جریانها و فرقه های نوظهورشود و شکننده بماند.
گفت و گو از: سمیرا گلکار
نظر شما