به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، رئیس قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی قم، امروز یکشنبه هفتم اردیبهشت ماه طی سخنرانی در سلسله نشست های علمی مدرسه حکمرانی اسلامی ضمن ارائه موضوع «حکمرانی انسان پایه از منظر قرآن کریم» اظهار کرد: واژهای مشابه یا دقیقی بر «حکمرانی انسانپایه» در ادبیات موجود این حوزه وجود ندارد، به همین دلیل این واژه را بهعنوان یک اصطلاح اختصاصی برای بیان دیدگاه قرآن کریم در حکمرانی برگزیدیم.
وی افزود: امروز بایستی بیشتر به این مقوله حکمرانی پرداخته شود تا سرنوشت آن مشابه دیگر علوم انسانی نشود و به دلیل ورود دیرهنگام ما به این حوزه، عملاً ادبیات سکولار بر آن غالب شده و فرصت حرکت در این دانشها را از دست خواهیم داد.
استاد حوزه علمیه قم گفت: لازم است ادبیات دینی در حکمرانی وارد شود تا بتوانیم نظریه قرآنی را در این زمینه استخراج کرده و آن را در کنار سایر نظریهها به دنیا معرفی کنیم.
رئیس مرکز قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی قم ادامه داد: «واژه «حکمرانی» طی دو دهه گذشته در مطالعات مدیریت استراتژیک و اقتصادی گسترش یافته است و در زبان غربی این واژه جایگزین «حکومت» شده و نشاندهنده تحول در نحوه درک اداره جامعه است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی تصریح کرد: حکمرانی بهعنوان فرآیند گستردهتری برای اداره امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در نظر گرفته میشود که شامل نهادها، سنتها، شیوههای تصمیمگیری و اعمال قدرت است.
وی ادامه داد: حکمرانی برخلاف «حکومت» که به نهادهای رسمی در سطح ملی محدود میشود، در تمامی بخشها از جمله دولتها، نهادهای مردمنهاد، شرکتها و حتی در سطح بینالمللی کاربرد دارد و در حال حاضر، مفاهیم حکمرانی جهانی در نهادهای بینالمللی مطرح شده و تصمیمگیریها دیگر صرفاً تحت تأثیر قدرتهای ملی نیست.
استاد حوزه علمیه قم به ویژگیهای حکمرانی اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگیهای حکمرانی این است که با شبکهای از بازیگران مختلف مواجه هستیم ضمن اینکه در این مدل، علاوه بر دولتها و نهادهای رسمی، نهادهای مردمنهاد، شرکتها و گروههای مختلف نیز در فرآیند حکمرانی نقش دارند.
تشریح ویژگی های حکمرانی
حجتالاسلام والمسلمین سبحانی اظهار کرد: ویژگی دیگر حکمرانی، فرایند تصمیمسازی است که یک فرایند بسیار مهم و پیچیده به شمار میرود که برخلاف حکومتها که معمولاً تصمیمات در حلقههای محدود و در فرایندهای قانونی و رسمی شکل میگیرد ضمن اینکه در حکمرانی، تصمیمسازی مهمترین بخش مقوله حکمرانی است.
وی ادامه داد: از همین رو است که حکمرانی از حکومتداری جدا میشود چراکه در حکمرانی، تغییرات و تحولات بهگونهای است که از مجموع رفتوبرگشتها و تعاملات مختلف، یک تصمیم نهایی بهوجود میآید و این تصمیم در نهایت مبنای اداره امور قرار میگیرد، بنابراین، حکمرانی تابع نظام تصمیمسازی است نه تابع تصمیمگیری در حلقههای بسته قدرت.
رئیس مرکز قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی قم عنوان کرد: ویژگی دیگر حکمرانی، ملاکها و معیارهایی است که آن را از حکومتداری متمایز میکند؛ به عنوان مثال، در حکمرانی، مشارکت به عنوان یک اصل اولیه در نظر گرفته میشود.
استاد حوزه علمیه قم اذعان کرد: برای اینکه حکمرانی موثر باشد، باید صاحبان منافع و بازیگران مختلف در آن مشارکت داشته باشند ضمن اینکه همچنین، اصل کارآمدی در حکمرانی بسیار مهم است؛ بقای حکمرانی به کارآمدی آن و توانایی آن در تحقق اهداف مورد نظر بستگی دارد.
حجتالاسلام سبحانی افزود: ویژگی دیگر حکمرانی، توجه به سازوکارها بهجای ساختارهاست و در حکومتها، تمرکز اصلی بر ساختارهاست که نظم ایجاد میکند و جایگاهها را مشخص میکند، اما در حکمرانی، ساختارها از پیش تعیینشده نیستند و بیشتر بر سازوکارهایی تمرکز میشود که افراد و گروهها را در جهت منافع و اهداف خاص سازماندهی میکند.
وی افزود: این سازوکارها به افراد امکان میدهند تا جایگاهها و نقشهای خود را در فرآیند حکمرانی مشخص کنند، بنابراین، در حکمرانی، ساختارها بهطور مداوم دچار تحول میشوند و بازیگران میتوانند جایگاههای خود را تغییر دهند.
رئیس مرکز قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی قم با اشاره به تفاوتهای موجود در مدلهای حکمرانی، تصریح کرد: مدلهای مختلف حکمرانی، به ویژه در سطح جهانی، دارای تفاوتهای بسیاری هستند و این تفاوتها معمولاً به ارزشها و نسبتهایی مربوط میشود که در فرآیندهای تصمیمگیری و حکمرانی وجود دارد.
وی ادامه داد: حکمرانی انسانپایه که بهعنوان یک مدل قرآنی برای حکمرانی مطرح شده، با سایر مدلهای حکمرانی متفاوت است و انتخاب واژه "انسانپایه" به این دلیل بوده که این اصطلاح در ادبیات غربی مشابه ندارد ضمن اینکه این مدل حکمرانی نه بر اساس مفهوم "انسانمحوری" که در فلسفههای اومانیستی غربی مطرح است، بلکه بر اساس دیدگاههای قرآن در مورد انسان طراحی شده است.
استاد حوزه علمیه قم گفت: در حکمرانی انسانپایه، انسان بهعنوان متغیر اصلی در فرآیند حکمرانی در نظر گرفته میشود و تغییرات مورد نظر در مناسبات انسانی بهویژه در جهت ارتقاء هویت و کرامت انسانی است.
حکمرانی انسانپایه در قرآن بهدنبال ارتقاء ارزشهای انسانی است
حجتالاسلام سبحانی بیان کرد: در حکمرانی قرآنی، انسان باید در مرکز تصمیمسازیها و تغییرات قرار گیرد وحکمرانی برای انسان است، با انسان است و بهخاطر انسان و این یعنی که تمامی فرآیندهای حکمرانی باید بهگونهای طراحی شوند که نهتنها به رفاه انسان توجه کنند، بلکه ارزشهای انسانی را در اولویت قرار دهند.
رئیس مرکز قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی قم همچنین به تفاوتهای اساسی میان حکمرانی انسانپایه و مدلهای حکمرانی مدرن اشاره کرد و گفت: در حکمرانی مدرن، انسان معمولاً بهعنوان ابزاری برای رسیدن به منافع اقتصادی و اجتماعی به حساب میآید، اما در حکمرانی انسانپایه، انسان بهعنوان هدف اصلی در نظر گرفته میشود و تمامی فرآیندها و تصمیمات حکمرانی باید به ارتقای کرامت و ارزشهای انسانی کمک کنند.
نظر شما