مقام معلمی مقام سفرای الهی است

حجت الاسلام یعقوبیان، امام جمعه شهرستان آمل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، به تشریح نکاتی در رابطه با مقام معلم و استاد پرداخت.

متن این گفت‌وگو به این شرح است:

از نگاه قرآن و روایات، مقام معلم چگونه تعریف شده است؟ آیا میتوان گفت معلمی ادامه دهنده رسالت انبیاء (ع) در تعلیم و تربیت است؟

مقام معلمی مقام سفرای الهی است «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَة» ، معلم هدایت گر اندیشه ها و جهت بخش انگیزه ها است و این یعنی استمرار بخشیدن به حرکت انبیاء و تحقق اهداف آن ذوات مقدسه.

روحانیون چگونه میتوانند نقش معلمی خود را در جامعه امروز به بهترین شکل ایفا کنند؟ آیا تعلیم مسائل دینی صرفاً به حوزههای علمیه محدود میشود یا روحانیون مسئولیت آموزش عمومی در جامعه را نیز بر عهده دارند؟

ذیل آیه شریف «وَجَعَلْنَا بَیْنَهُمْ وَبَیْنَ الْقُرَی الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا قُرًی ظَاهِرَةً» از سوره مبارکه سبأ آیه ۱۸ آمده است که قریه های مبارکه آل الله علیهم صلوات الله هستند و بین آن حضرات و مردم قری ظاهره یعنی علماء و فقهای ربانی هستند که معارف و حقائق علوم اهل بیت عصمت و طهارت سلام الله علیهم اجمعین را به مردم می رسانند. اهمیت نقش معلمی و هدایت فکر و تمایلات قلبی علماء بالله و بامرالله در آن حد است که حجت ثانی عشر امام منتظر ارواحنا فداه فرمودند: «مَنْ کانَ مِنْکمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَی حَدِیثَنَا و نَظَرَ فِی حَلَالِنَا و حَرَامِنَا و عَرَفَ أَحْکامَنَا فَلْیرْضَوْا بِه حَکماً فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُه عَلَیکمْ حَاکماً فَإِذَا حَکمَ بِحُکمِنَا فَلَمْ یقْبَلْه مِنْه فَإِنَّمَا اسْتَخَفَّ بِحُکمِ اللَّه و عَلَینَا رَدَّ و الرَّادُّ عَلَینَا الرَّادُّ عَلَی اللَّه و هُوَ عَلَی حَدِّ الشِّرْک بِاللَّه». نپذیرفتن فقهاء ربانی در حد شرک بالله است.

مهمترین ویژگی های اخلاقی یک معلم از منظر اسلام چیست؟ آیا معلم علاوه بر دانش، نیاز به «تهذیب نفس» دارد؟

در کتاب شریف منیه المرید شهید ثانی اعلی الله مقامه به ویژگی های معلم پرداخته شد اما آنچه اجمالا می توان مطرح کرد قوت علمی و قلبی و روحی و داشتن شرح صدر است که از مهم ترین عوامل موفقیت معلمین گرامی است.

چرا در اسلام، معلم نه تنها انتقال دهنده علم، بلکه باید الگوی عملی باشد؟ آیا این مسئله در مورد معلمان غیردینی (مثل معلمان علوم تجربی یا ریاضی) نیز صدق میکند؟

داشتن الگو برای هر کسی که در مسیر سلوک علمی و عملی است یک ضرورت است تا آنجا که فرمودند: قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن ... ظلمات است بترس از خطر گمراهی بدیهی است که معلمان خود آگاه و خدا آگاه و بلند نظران سدره نشین در دو حوزه اندیشه و انگیزه می توانند به عنوان الگوهای اولیه حیات دانشیان عزیز باشند.

در فقه اسلامی، حقوق معلم بر دانش آموز و جامعه چیست؟ آیا احادیثی وجود دارد که بر لزوم تکریم معلم تأکید کند؟

معلمان حق حیات دارند. فرمودند: «من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا» مراد از عبودیت اطاعت و تبعیت است. به نظر در بیان حق معلم سخن فوق سخنی رسا و متین است.

به نظر شما بزرگترین چالشهای پیش روی معلمان در دنیای امروز چیست؟ روحانیون چگونه میتوانند از جایگاه خود برای حمایت از معلمان و ارتقای جایگاه آنها استفاده کنند؟

کانالهای انتقال فرهنگ در روزگار ما فراوان است مانند خانه، مساجد و مراکز مذهبی،مدارس و آموزشگاهها و مراکز علمی و فضاهای مجازی و به عبارت دیگر مدارس مرئی و عینی و نامرئی.با توجه به توسعه ابزار در عصر فناوری اطلاعات و تمدن مهار ناشدنی روزگار ما و قدرت تاثیر شگفت آور عوامل متعدد در تکوین شخصیت نسل نوجوان و جوان ما معلمین محترم نیز باید با بهره مندی از همه جذابیتها و عوامل تاثیر گذار در عین صبر و بردباری و مدارا به تزکیه نفوس بپردازند.

در شرایطی که جنگ نرم فرهنگی علیه ارزشهای اسلامی وجود دارد، معلمان چگونه میتوانند به عنوان خط مقدم مقابله با این تهاجم عمل کنند؟ آیا روحانیون برنامه خاصی برای همکاری با معلمان در این زمینه دارند؟

جنگ نرم دو حوزه را هدف گرفته است: اول حوزه فکر و اندیشه را که در این راستا از ۲۰ روش برای فریب افکار عمومی و ایجاد شک و شبهه و تردید و ارائه اندیشه های التقاطی بهره می گیرد.

دوم در حوزه گرایشها به نشر عوامل محرک غضب و شهوت جهت غلبه شهوت بر عقلانیت و شریعت پرداخته است.

آنچه بر معلمین عزیز لازم است آن است که در راستای نشر معارف ثقلینی با استفاده از روش مقایسه ای برای تقویت اندیشه و انگیزه همت گمارند.

به قول سعدی: همه گویند و سخن گفتن سعدی دگر است.

چگونه نظام آموزشی می تواند نسل آینده را بر اساس آموزههای اسلامی تربیت کند؟ نقش معلمان در جلوگیری از انحرافات فکری و اخلاقی دانش آموزان چیست؟

آنچه باید مورد توجه باشد آن است که نسل نوجوان و جوان و قشر دانش آموز و دانشجوی هر مملکتی جام آینده بین آن جامعه اند پرورش نسلی سالم از نظر اندیشه و انگیزه و طهارت اندیشه از شبهات و اوهام و طهارت انگیزه از تمایلات نفسانی و رسیدن به مرتبه عقل مستفاد در حوزه نظر و فناء در حوزه عمل ضامن بقاء، اعتلاء و توسعه هر کشوری است.

امیدوارم معلمان عزیز ما در پی ریزی بنیان محکم و مرصوص علم و عمل بیش از پیش موفق باشند.