به گزارش خبرگزاری حوزه، حوزه علمیه قم در آستانه یکصدمین سالگرد بازتأسیس خود توسط آیت‌الله حائری یزدی قرار دارد. در این میان، پرسش‌ و پاسخ های مهمی درباره تحول ساختاری این نهاد و چالش حفظ اصالت‌های حوزوی در عین نوسازی تشکیلاتی مطرح است که تقدیم شما فرهیختگان می شود.

پرسش:

حوزه علمیه سالهاست با تشکیل شورای عالی مدیریت حوزه، به سمت تبدیل شدن به یک اداره، سازمان بروکراتیک پیش می‌رود و در نظر گرفتن برخی شرایط برای پذیرش طلاب با رویکرد اصلی حوزه‌های علمیه منافات دارد!

پاسخ:

حوزه‌های علمیه همچون هر نهادی نیازمند تشکیلات و ساختاری هستند که به کارآمدی هر چه بیشتر آنها کمک برساند و هر چه کارکرد حوزه‌ها و نیز گستره کاری آن افزایش یابد، به صورت طبیعی تشکیلات آن نیز گسترده تر خواهد شد، چنان‌که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و افزایش گستره فعالیت‌های حوزه‌های علمیه که تا سطح بین‌الملل را دربرگرفته، این تشکیلات نیز گسترش یافته است.

تشکیل شورای مدیریت حوزه علمیه قم و نیز شورای عالی حوزه‌های علمیه و ایجاد تشکیلات اداری گسترده حوزه‌ها ثمره چنین نیازی می باشد و به همین دلیل اصل ضرورت تشکیلات اداری و سازمانی برای حوزه‌های علمیه قابل انکار نیست و به صرف وجود چنین تشکیلاتی در حوزه علمیه، حوزه به اداره تبدیل نخواهد شد، در عین حال باید مراقب بود با شکل گیری چنین تشکیلاتی، ساختار سنتی حوزه آسیب نپذیرفته و حوزه علمیه از ماهیت و وظایف خود دور نگردد.

طبیعتاً هر سازمان و تشکیلاتی برای پذیرش نیروهای مورد نیاز، شرایطی را در نظر می گیرد که این ضرورت در حوزه‌های علمیه (که با دین، اخلاق، ایمان و اعتقادات مردم سر و کار دارد) دوچندان می‌شود.

شرایطی که برای پذیرش طلاب حوزه‌های علمیه در نظر گرفته می شوند، بخشی شرایط عمومی هر حوزه علمیه‌ای می باشد، همچون صلاحیت‌های اخلاقی، بخشی شرایط خاص مانند سطح تحصیلات و قبولی در آزمون ورودی و مصاحبه و...

شرایط پذیرش حوزه‌های علمیه بدین معنا نیست کسانی که شرایط عمومی یا خاص ورود به حوزه علمیه را دارا نیستند، امکان فراگیری دروس حوزوی را ندارند، بلکه مقصود این است کسانی که قصد دارند زیر نظر تشکیلات مدیریت حوزه‌های علمی و به صورت رسمی در عرصه حوزوی فعالیت نمایند، باید این شرایط را داشته باشند.

با این حال وقتی سخن از حوزه علمیه به میان می آید، این واژه صرفاً بر تشکیلات مدیریت حوزه‌های علمیه، اطلاق نشده و در کنار آن، حوزه‌های علمیه دیگری نیز وجود دارد که به صورت مستقل و فارغ از برنامه‌های تشکیلاتی فعلی در حال فعالیت می باشند، به طوری که هم مسائل مالی، هم برنامه‌ریزی‌های درسی و حتی تشکیلات اداری و گزینشی خود را، مستقل از حوزه‌های علمیه رسمی و مشهور موجود، برنامه‌ریزی می کنند.

از این رو کسانی که شرایط ورود به حوزه‌های علمیه تابع تشکیلات مدیریت حوزه‌های علمیه را ندارند، می توانند در این حوزه‌ها وارد شوند. به عنوان مثال افرادی که دارای سنین بالا بوده و علاقمند به تحصیل در حوزه‌های علمیه هستند، می‌توانند در کلاس‌های آزاد حوزه‌های علمیه شرکت نموده و به فراگیری علوم دینی بپردازند و در ادامه برای رسمی شدن، در آزمون‌هایی که برگزار می‌شود، شرکت نمایند. از این رو در فراگیری علوم دینی محدودیتی وجود ندارد و شرایطی که در نظر گرفته شده، مربوط به تحصیل رسمی در حوزه علمیه است.

منبع: مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم