معصومه خلیلی مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، عنوان کرد: صد سال از زمانی که حوزه علمیه قم به همت بزرگانی چون آیت‌الله حائری یزدی بنیان نهاده شد، می گذرد؛ یک قرن پرفراز و نشیب که در آن، حوزه نه‌تنها سنگری برای پاسداری از شریعت، بلکه کانونی برای تأمل در عقلانیت دینی و تلاش برای پاسخ‌گویی به تحولات زمانه بوده است.

وی ادامه داد: امروز، در آستانه قرن دوم، دیگر تنها پرسش این نیست که «چه می‌دانیم»، بلکه این است که «چگونه و برای چه باید بدانیم؟» جهان تغییر کرده، انسان امروز دیگر همان طلبه یا مؤمن سنتی دیروز نیست. او با فناوری بزرگ شده، با تردید زندگی کرده و حالا در دل بحران معنا، چشم‌انتظار کلامی است که هم ریشه‌دار باشد، هم روزآمد.

حوزه در آستانه تحول؛ نه گسست از گذشته، نه توقف در آن، بلکه بازنگری در روش‌ها

استاد دانشگاه گفت: حوزه علمیه، اگر فقط با ابزارها، قالب‌ها و پرسش‌هایی که در سده پیش شکل گرفته‌اند به قرن جدید قدم بگذارد، ممکن است در برابر پیچیدگی‌های انسان معاصر دست‌بسته بماند. آنچه امروز نیاز داریم، نه عبور از سنت، بلکه بازنگری در شیوه‌های ارائه، آموزش، پژوهش و حتی گفت‌وگوی دینی است. برای مثال، فقه اگر بخواهد به مسائل واقعی جامعه مانند عدالت اجتماعی و روابط انسانی پاسخ دهد، نیاز دارد با زبانی نو و ساختارهایی پویاتر مطرح شود.

وی اضافه کرد: فلسفه اسلامی نیز اگر درگیر پرسش‌های بنیادین انسان امروز نشود و تنها به تکرار میراث اکتفا کند، نمی‌تواند در فضای فکری معاصر نقش‌آفرین باشد. حتی عرفان، اگر صرفاً در متون کلاسیک بماند و به دغدغه‌های وجودی نسل امروز مانند تنهایی، اضطراب و گسست معنوی نپردازد، از زندگی فاصله خواهد گرفت. حوزه می‌تواند و باید این میراث کهن را با زبان امروز و دغدغه‌های انسان معاصر بازخوانی کند؛ آن‌ زمان سنت، نه سایه‌ای بر مسیر فردا، بلکه چراغی برای روشن‌کردن راه آینده خواهد بود.

حوزه علمیه خواهران؛ طلوعی نو در افق دانایی دینی

فعال فرهنگی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین تحولات قرن اول حوزه، شکل‌گیری و گسترش حوزه‌های علمیه خواهران بود. اگر روزی زنان تنها شنونده دین بودند، امروز فقیه، محقق و مفسر دین‌اند. هزاران زن طلبه در سراسر کشور مشغول به تحصیل هستند و می‌نویسند، می‌اندیشند، تدریس می‌کنند و گفتمان دینی را دگرگون می‌سازند.

وی ادامه داد: حضور زنان در حوزه، نه‌تنها گامی در جهت عدالت معرفتی است، بلکه افق‌های تازه‌ای از فهم دینی را پیش چشم ما می‌گشاید؛ فهمی که در آن تجربه زیسته زنانه، با عمق فقه و عقلانیت دینی آمیخته می‌شود.

حوزه علمیه در آستانه صدسالگی؛ بازاندیشی در نسبت سنت و مدرنیته

خلیلی مقدم بیان کرد: در جهانی که آدمی میان تردید و تکنولوژی سرگردان است، حوزه اگر بتواند بین سنت و مدرنیته، نه تقابل، بلکه «نسبت» برقرار کند، می‌تواند همچنان نقش مرجعیت فکری خود را حفظ کند.

وی اظهار کرد: صدسالگی، نه پایان یک مسیر، که آغاز فصلی تازه است. فصلی که در آن، حوزه علمیه باید بتواند با پرسش‌های جهان مدرن هم‌سفر شود، بدون آن‌که ریشه‌هایش را قربانی کند.

انتهای پیام