به گزارش خبرگزاری حوزه، در راستای تشریح «پیام حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای به همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم»، رهبر معظم انقلاب یکی از مهمترین عناصر تشکیلدهنده و کارکردهای حوزهی علمیّه را «مرکزیت علمی حوزه علمیه» برشمرده اند و در تشریح این عنصر اینگونه اشاره می کنند:
«حوزه، صرفاً یک مؤسّسهی تدریس و تدرّس نیست، بلکه مجموعهای از علم، و تربیت، و کارکردهای اجتماعی و سیاسی است. یکی از ابعاد گوناگون این واژهی پُرمعنا را عمدتاً میتوان در «مرکزیت علمی حوزه علمیه قم با تخصّصهای معیّن» دانست. حوزه علمیه وارث سرمایهی سترگ علمی شیعه است. این ذخیرهی در نوع خود بینظیر، محصول اندیشهورزی و پژوهشگریِ هزاران عالِم دینی در دانشهایی همچون فقه و کلام و فلسفه و تفسیر و حدیث، در طول هزار سال است.»
متن زیر، گزیده ای از بیانات سالهای گذشته مقام معظم رهبری در تبیین حوزهی علمیهی قم؛ به عنوان وارث سرمایه علمی و نهاد مرکزی علم است که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
* بیانات در دیدار جمعی از اساتید و فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم، ۱۳۸۹/۰۸/۰۲
* علم، اساس حوزه است
اساس حوزه برای علم است؛ حوزه علمیه است. ما میگوییم کام حوزه علمیه با علم برداشته شده است. پس علم، بافت حقیقی و پایه حقیقی و هویت حقیقی این حوزه را تشکیل میدهد - حوزه های علمیه همه جا اینجورند؛ مخصوص حوزه علمیه قم که نیست – یعنی حوزه علم محور است.
علم محور بودن لوازمی دارد؛ باید به این لوازم ملتزم شد.
یکی از چیزهایی که لازمهی علم محور بودن است، این است که مجموعه علم محور پرسش زاست، پرسش آفرین است.
وقتی بحث علمی مطرح است، سوال مطرح است، با سوال باید با روی باز مواجه شد؛ همچنان که در سنت علمی سلف ارجمند ما هم این وجود داشته. شما ملاحظه می کنید.
در فقه معارضات فقهی زیاد است؛ گاهی با لحن های تند هم همراه هست. فرض بفرمایید مرحوم صاحب حدائق نسبت به صاحب مدارک، گاهی لحن تندی به کار میبرد؛ باز متقابلا مرحوم صاحب جواهر نسبت به صاحب حدائق در مواردی لحن بسیار تندی به کار میبرد.
* راه سوال را نباید بست
قبلا هم همینجور بوده است. مرحوم علامه در مختلف، در موارد متعددی به ابن ادریس به شکل عجیبی میتازد و عکسالعمل خیلی شدیدی نشان میدهد. البته باز ابن ادریس (رضوان الله علیه) به نوبه خود با همان بیان، با شیخ طوسی برخورد کرده است.
این کار رایج است، اشکالی هم ندارد؛ اما در میدان علم. اگر ابن ادریس زنده می شد، میایستاد، علامه پشت سرش نماز میخواند، دستش را هم میبوسید.
اگر سید صاحب مدارک زنده میشد، صاحب حدائق و دیگران پشت سرش نماز میخواندند، دستش را هم می بوسیدند - در این شکی نیست - اما در میدان علم با هم برخورد می کنند؛ مانعی هم ندارد.
این برخوردها معنایش این است که طرح سوال، طرح اشکال، طرح شبهه، طرح مسئله جدید، طرح شیوه جدید، ایرادی ندارد. اگر آنچه که مطرح شده است، غلط است، آن وقت باید با شیوه علمی با آن غلط برخورد کرد؛ یعنی اغماض در مواجهه ی با غلط علمی جایز نیست.
کسی اشتباه علمی کرده است، اغماض کردن و اینکه بگوییم احترامش را حفظ کنیم، ملاحظه کنیم و نگوییم، جایز نیست؛ نه، در باب علمیات، این مسئله وجود ندارد. باید از لحاظ علمی برخورد کرد، اما جلوی سوال را نباید گرفت.
حوزه باید قطع سوال نکند. قطع سوال به قطع دانش می انجامد. راه سوال را نباید بست.
* بیانات در جمع علما و روحانیون استان چهارمحال و بختیاری در شهرکرد، ۱۳۷۱/۰۷/۱۵
* در حوزههای علمیه استعداد کم نیست، همت لازم است
حالا شما خودتان را جوانی در معادل سنین جوانی امام رضوانالله علیه فرض کنید. در بین طلاب و فضلای جوان و درسخوان ما، استعدادهایی هست که اگر همت کنند، درس بخوانند، خودسازی کنند، خود را رها نکنند، پاکدامن، پاکدل، پاک عمل، پاک چشم و پاک دست باقی بمانند، مثل امام، یا در همان حدود خواهند شد.
شما فکر میکنید از این افراد کم هستند؟ البته در عمل، کم به دست خواهد آمد. نه از باب اینکه استعداد نیست؛ از باب اینکه ما همت نمیکنیم که خودمان را بسازیم تا انسان برجستهای شویم.
این کارها، گذشت لازم دارد. گذشت از راحتی، گذشت از شهوات، گذشت از وسوسههای گوناگون، آشنا کردن دل با انوار و الطاف الهی و مستعد کردن دل برای افاضهی انوار الهی. امام، بلاشک مشمول هدایت خدا بود و خدا او را هدایت میکرد.
خود ایشان هم این معنا را ملتفت بود و بنده از خود ایشان شنیدم که میفرمود: «انسان احساس میکند که گویا یک دست غیبی یا یک دست هدایتی است که ما را پیش میبرد.» این، همان هدایت الهی است.
این، همان حکمتی است که «یقذفه الله فی قلب من یشاء»؛ نوری است که خدا در دل هرکس بخواهد، میاندازد. این چیزها با چه به دست میآید؟ این چیزها که استعداد مادرزادی ندارد. تلاش و مجاهدت دارد.
* بیانات در دیدار جمعی از اساتید و فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم، ۱۳۸۹/۰۸/۰۲
* مکاتبه مرحوم علامه سمنانی و آیت الله میلانی درباب مسائل فقهی
از جمله چیزهایی که لازمه حوزه علمیه است، ارتباط فعال با جامعه ملی درون کشور و جامعه فراملی است، که دیدم توی بیانات بعضی از آقایان هم بود. حوزه علمیه باید با حوزه های علمیه عالم و با حوزههای علمیه داخلی ارتباط علمی پیدا کند.
در گذشته با اینکه ارتباطات این همه دشوار بود، علما از راههای دور با هم ارتباط برقرار میکردند. مرحوم ابن ادریس در سرائر خود مینویسد که فلان کس - اسم آن شخص یادم نیست - یک فتوایی داده بود، من به او نامهای نوشتم، او جواب من را نوشت، من قبول نکردم.
در گذشته نامه مینوشتند، نظر علمی را مطرح میکردند، این عالم آن نظر علمی را رد میکرد، گاهی از هم سوال میکردند.
مرحوم علامه سمنانی چند تا مسئله فقهی را از مرحوم آیت الله میلانی مکتوب سوال کرده بود؛ ایشان هم یک جوابی دادند، ایشان هم بحث کردند؛ جزوه شده، چاپ شده.
این کارها کارهای رایجی بود، امروز هم بسیار لازم است؛ به خصوص با این وسایل ارتباطات جدید. پس همسانی و همسازی و جریان متقابل فکری و علمی میان حوزه های داخل کشور و حوزه و دانشگاه در مسائلی که دارای ربط به یکدیگر است و با حوزه های خارج کشور، لازمهی حوزه علمیه است.
هیچ اشکالی ندارد که با حوزه های علمی اهل سنت در پاکستان، در حجاز، در مصر، در جاهای دیگر، ارتباط برقرار کنید؛ البته ارتباطات مضبوط و تعریف شده و از مرکز معین؛ چون امروز ارتباطات شخصی معنا و ارزشی ندارد.
نظر شما