به گزارش خبرگزاری حوزه، به جهت تبیین ابعاد مختلف پیام رهبر فرزانه و معظم انقلاب اسلامی به مناسبت یکصدمین سال باز تأسیس حوزه علمیه قم و نیز نقش قرآن و تفسیر در پیام ایشان، با حجتالاسلام والمسلمین علی خلیلپور مدیر گروه مرکز تخصصی تفسیر موسسه آموزش عالی و حوزوی اسراء به گفتگو نشستیم.
محور اصلی تأکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی در این پیام چه بود؟
پیام تاریخی رهبر معظم انقلاب به مناسبت یکصدمین سالگرد باز تأسیس حوزههای علمیه، سندی راهبردی برای تحول در نظام آموزشی و پژوهشی حوزههای علمیه است. تأکید ایشان بر قرآن کریم به عنوان مبنای طراحی نظامات اداره جامعه و نقش محوری قرآن کریم و تفسیر در زنده نگه داشتن فقه اسلامی پویا، فصل نوینی در مسیر تمدنسازی اسلامی گشوده است. این پیام با نقد تمدن غربیِ مبتنی بر ظلم و فساد، وظیفه حوزههای علمیه را در ایجاد تمدن جایگزین بر پایه معارف قرآنی ترسیم میکند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تاریخی خود، بر دو محور کلیدی تأکید کردند: نخست، لزوم استوارسازی نظام حکومت اسلامی بر پایه متون معتبر دینی، به ویژه قرآن کریم و سنت، و دوم، نقش بی بدیل حوزههای علمیه در تحقق این هدف. باید گفت حکومت اسلامی نمیتواند از مبانی غیرالهی الهام بگیرد، بلکه باید «نظامات اداره جامعه» از منابع اصیل اسلام ناب استخراج شود. در این میان، قرآن کریم به عنوان محوریترین سند هدایت، جایگاهی بیهمتا دارد و باید جایگاه قرآن کریم را به عنوان مرجع اصلی به مرحله اجرا درآورد.
رهبر معظم انقلاب چگونه به نقش فقه و تفسیر قرآن در طراحی نظامهای اجتماعی اشاره کردند؟
مقام معظم رهبری با اشاره به ظرفیتهای فقه شیعه، فرمودند هر چند فقه در گذشته کمتر به طراحی نظامهای اجتماعی پرداخته، اما با تکیه بر قواعد گسترده کتاب و سنت و عناوین ثانویه، توانایی لازم برای پاسخگویی به نیازهای امروز را دارد. فقه روشن بین و پاسخگو باید در کنار فلسفه اجتماعی و کلام استوار قرار گیرد و این سه، در پرتو «فهم قرآن و درس های تفسیر» عمق و جلا پیدا کنند. به عبارت دیگر، تفسیر قرآن نه تنها به غنای فقه میافزاید، بلکه به آن جهتگیری عملی در مواجهه با مسائل نوپدید میدهد.
نگاه قرآنی ایشان اقتضا دارد که قرآن در جای جای علوم حوزوی، در تمام موارد و شئوناتی که دارد، وارد شود و طبق بیانی که در سالیان گذشته فرمودند که باید مبانی علوم انسانی از قرآن استخراج شود، از این مائده و سفره الهی نهایت بهرهمندی را داشت.
در بخشی از پیام، انتقاد صریحی به تمدن غربی شده است. تحلیل شما از این نگاه و ارتباط آن با قرآن چیست؟
رهبر معظم انقلاب با اشاره به آیات «اِنَّ الباطِلَ کانَ زَهوقاً» و «فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذهَبُ جُفاءً»، تمدن غربی را مبتنی بر ظلم، فساد و استکبار دانستند که محکوم به نابودی است و نمونههای از آن را بیان کرد که این نگاه ریشه قرآنی دارد که این کتاب عزیز در این مسیر، هم تبیین کننده معیارهای حق و باطل است و هم الهام بخش ساخت جامعه عادلانه. بنابراین شکستن این توهم که «ما نمیتوانیم» ضروری است؛ همان گونه که انقلاب اسلامی با ایمان و استقامت به پیروزی رسید.
حوزههای علمیه چگونه میتوانند در تحقق این چشم انداز نقش آفرینی کنند؟
راهکارهای مهمی در این سند راهبردی تبیین شده که گویا دو نکته از موارد دیگر کلیدیتر باشد.
۱. توجه فقهای جوان به مسائل معاصر: طراحی دروس فقهی مرتبط با نیازهای روز جامعه.
۲. اقبال طلاب به مطالعات قرآنی: دقت در نکات معرفتی قرآن و ترویج تفسیر به عنوان محور اصلی دروس حوزوی و بهرهمندی از قرآن در نگاه کلان حوزوی.
البته مقام معظم رهبری نگاه ویژهای به بازنگری در برنامههای درسی حوزه داشتند تا فقه، فلسفه و کلام در پرتو قرآن، عمق بیشتری یابند و پاسخگوی شاکلۀ زندگی جامعه باشند.
آینده حوزههای علمیه را با توجه به این پیام چگونه ارزیابی میکنید؟
با توجه به تحوّلات مثبت اخیر در حوزههای علمیه، آیندهای درخشان را پیشبینی میکنم و ان شاءالله حوزه قم را «مجموعهای زنده و پویا» خواهیم دید که با نگاه به قرآن و مسائل روز، میتواند الهام بخش تحوّل در سایر حوزهها باشد.
اگر استادان ماهر با روشهای اجتهادی، فقه را در پرتو قرآن تدریس کنند و فلسفه و کلام را به نیازهای اجتماعی پیوند زنند، قطعاً شاهد تأسیس تمدنی نوین اسلامی خواهیم بود. البته در این راستا باید از متفکرین و دانشمندان قرآنی که نگاه متفاوتی به قرآن در مسیر تعالی انسانی دارند بهره برد مانند علامه طباطبایی(ره) و آیتالله جوادی آملی.
سخن پایانی:
همانگونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند، تحمّل سختیها در مسیر مبارزه با باطل اجتناب ناپذیر است، اما پیروزی نهایی حتمی است. پیامبراکرم(ص) با وجود تمام رنجها، پس از سالها پیروز شدند. امروز نیز حوزههای علمیه با استقامت و تکیه بر قرآن کریم، میتوانند پرچمدار این جهاد فکری و عملی باشند. امیدوارم صد سالگی حوزه، سرآغاز تحوّلی تاریخی در ترویج معارف قرآنی و نقش آفرینی بیشتر در ساخت تمدن اسلامی باشد.
انتهای پیام/
نظر شما