به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمد عالم زاده نوری، معاون تهذیب حوزه های علمیه در جمع طلاب حافظ مدارس علمیه حافظین نکاتی را پیرامون قرآن کریم و عجین بودن آن با حوزه و حوزویان مطرح که مشروح سخنان وی را در ذیل می خوانیم؛
خیرکم من تعلم القرآن و علمه
در روایت شریف از پیغمبر اکرم نقل شده است: «خیرکم من تعلم القرآن و علّمه؛ بهترین شما مؤمنین کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران بیاموزاند». در مباحث فقه الاخلاق گفته میشود که گزارههای اخلاقی موضوع و محمولش مفاهیم مشکک است یعنی مراتب و درجات فراوان دارد. طبعا وقتی موضوع و محمول مشکک باشد رابطه بین موضوع محمول هم تشکیکی میشود. در فهم آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت این معنا را باید در نظر گرفت. در این حدیث شریف که یک آموزه اخلاقی است هم آن کسی که قرآن را میآموزد و میآموزاند مراتب دارد هم «خیرکم» مراتب دارد و طبعا رابطه بین این موضوع و محمول هم مراتبی است.
مراتب تعلیم و تعلم قرآن
آموختن قرآن کریم و آموزاندن قرآن کریم از یک مرتبه ای شروع میشود مثلاً از مرتبة الفبای قرآن، ظاهر قرآن و تجوید قرآن شروع میشود تا مراتب بالاتر و بالاتر تا میرسد به مرتبه ای که مثلاً علامه طباطبایی آموزش قرآن میدهد و مرتبهای که پیامبر اکرم ص آموزش قرآن میدادند. «خیرکم من تعلم القرآن و علمه» شامل همه این مراتب میشود از آن مرتبه پایین تا آن عالیترین مرتبه همه را در بر میگیرد.
مراتب خوبی
خیر بودن هم ذات مراتب است؛ یعنی آن کسی که مرتبه اول تعلم و تعلیم قرآن کریم را دارد مرتبه اول خیر بودن را دارد کسی که مرتبه دوم را دارد مرتبه دوم خیر بودن را دارد. کسی که مرتبه سوم را دارد سوم و همینطور یک رابطه نردبانی بین این موضوع و محمول برقرار است؛ هر مرتبه از موضوع با مرتبه متناظر خود از محمول رابطه دارد تا میرسد به وجود مقدس پیغمبر اکرم که بزرگ معلم قرآن است و خیرالبشر خواهد بود؛ بنابراین ملاک خوبی انسانها میزان مساهمت آنها در دریافت معارف قرآن کریم و القاء آن به دیگران است.
حوزه علمیه متکفل امر دین و قرآن
نکته دوم اینکه حوزه علمیه متکفل امر دین است؛ یعنی در آن عالمان دین، معلمان دین، محققان دین، مبلغان و مروجان دین، مدافعان دین، مربیان دین و مجریان دین پرورش پیدا میکند. وقتی میگوییم دین یعنی قرآن؛ بنابراین حوزه علمیه حوزهای است که در آن عالمان قرآن، معلمان قرآن، محققان قرآن، مبلغان و مروجان قرآن، مدافعان قرآن، مربیان قرآنی و مجریان قرآن پرورش پیدا میکنند. دین اسلام با قرآن همتاست اگر این حوزه علمیه متکفل امر دین است یعنی متکفل امر قرآن است و اگر قرار است که ما انسانها را متدین بار بیاوریم یعنی قرآن را در وجود آنها جاری کنیم و اگر حوزههای علمیه متکفل اجرا و إقامه دین در سطح جامعه است؛ یعنی متکفل اجرا و إقامه قرآن در سطح جامعه است.
حوزه پیشرو و سرآمد
در پیام باعظمت رهبر معظم انقلاب در یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزههای علمیه که با عنوان «پیام حوزه پیشرو و سرآمد» منتشر شد آقا فرمودند حوزه علمیه رسالت های اجتماعی فراوانی دارد. حوزه فقط حوزه تربیت عالِم نیست؛ بلکه عالِمان مهذّبی تربیت میکند که در خط مقدم مبارزه با دستگاه کفر قرار بگیرند و نظامات اسلامی را محقق کنند و در مسیر تمدنسازی اسلامی بکوشند. در بند پنجم از این رهنامه تاریخی و تمدنی مهم، رهبر معظم انقلاب فرمودند: مسئولیت پنجم حوزههای علمیه، نوآوریهای تمدنی در چارچوب پیام جهانی اسلام است پیام جهانی اسلام یعنی قرآن، اسلام یعنی قرآن، قرآن یعنی اسلام، نوآوریهای تمدنی در چارچوب پیام جهانی اسلام یعنی تمدنی نو به پا کردن در چارچوب قرآن.
تمدن نوین قرآنی
به جای پیام جهانی اسلام میگذاریم قرآن کریم، به جای نوآوریهای تمدنی میگذاریم پدیدآوردن تمدنی نو، پدیدآوردن تمدنی نو بر پایه قرآن کریم، حضرت آقا فرمودند: «این برجستهترین انتظار از حوزههای علمیه است» پدیدآوردن تمدن قرآنی برجستهترین انتظار از حوزههای علمیه است. اصلاً حوزه علمیه درست شده است برای اینکه یک جامعه قرآنی به پا کند.
نظامات اجتماعی قرآنی و توحیدی و ایمانی
جامعه قرآنی جامعه ای است که نظام کلان سیاسی اش مبتنی بر قرآن کریم باشد، نظام اقتصادی اش قرآنی باشد، نظام تعلیم و تربیتش قرآنی باشد، نظام روابط بین الملل و دیپلماسی اش قرآنی باشد، نظام حقوقی جزایی و قضاییاش قرآنی باشد، نظام اداری و بروکراسیاش قرآنی باشد، نظام بهداشت و درمان و سلامتش قرآنی باشد، نظام معماری و شهرسازی اش قرآنی باشد، نظام ارتباط و رسانه اش قرآنی باشد و تمام نظامات اجتماعی بر پایه قرآن شکل گرفته باشد. وظیفه حوزه های علمیه این است که قرآن را به متن زندگی مردم وارد کند.
این قرآنی که ما یاد گرفته ایم و میخوانیم و حفظ میکنیم و در این مراسم عرضه میکنیم، با این قرآن باید زندگی کنیم و جامعه ای و نظام اجتماعی و تمدنی بر اساس این قرآن باید پدید آوریم.
کشف، عرضه و تحقق مدنیت قرآنی و ایمانی
طلاب علوم اسلامی و فضلای ارجمند حوزههای علمیه تمام تلاششان این باشد که ارتباط با قرآن کریم اینقدر وثیق بشود که دستورالعمل زندگی قرآنی را در شئون مختلف حیات بشری ۱. کشف کنند، ۲. عرضه کنند و ۳. بار بگذارند.
ذیل همین بند پنجم حضرت آقا فرمودند: «حوزه علمیه در این بخش وظیفهای ارزشمند بر دوش دارد و آن در درجه اول ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی است». یعنی اولین کاری که حوزههای علمیه در این بخش باید انجام بدهند این است که خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی (شما به جای اسلام بگذارید قرآن)، یعنی خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین قرآنی را ترسیم کنند؛ یعنی مدنیت اسلامی و قرآنی توسط ما حوزویها باید ترسیم شود. شکل و شمایل مدنیت قرآنی چگونه است؟ سیما و صورت و سیرت تمدن اسلامی و قرآنی در ابعاد مختلف حیات بشر از سیاست و اقتصاد و تعلیم و تربیت و مدیریت و ارتباطات رسانهای و نظامات قضایی و جزایی و نظام امنیتی و دفاعی و نظام معماری و شهرسازی و سایر شئون اجتماعی چگونه است؟
اقتصاد قرآنی و توحیدی چگونه است؟
تعلیم و تربیت قرآنی و ایمانی چگونه است؟
نظام مدیریت قرآنی و ایمانی چه شکلی است؟
نظام حقوقی، جزایی و قضایی قرآنی و اسلامی و توحیدی چه شکلی است؟
نظام معماری و شهرسازی قرآنی و توحیدی، نظام کار و تأمین اجتماعی قرآنی و ایمانی، نظام بهداشت درمان و سلامت قرآنی و ایمانی و ... سایر نظامات قرآنی و ایمانی چه گونه است؟
اینرا ما طلبه ها و نهاد عالمان دین و حوزههای علمیه باید عرضه بکنیم.
حافظان قرآن، حاملان قرآن، پاسداران قرآن، مدافعان قرآن، عالمان قرآن، معلمان قرآن، اینجا باید به میدان بیایند.
برجستهترین انتظار از حوزههای علمیه؛ مهندسی اجتماعی بر اساس قرآن و توحید
پس این برجسته ترین انتظار از حوزه های علمیه است و ذیل این برجسته ترین انتظار از حوزه های علمیه و عالمان قرآن، اولین وظیفه ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین قرآنیست. بعد از اینکه سیمای تمدن قرآنی را ترسیم کردیم یعنی برایمان روشن شد که هر کدام از این شئون زندگی بر مدار قرآن چه شکل و شمایلی و چه قوارهای پیدا میکند سپس تبیین و ترویج و فرهنگسازی آن در جامعه وظیفه ماست، باید این شئون مختلف حیات فردی و اجتماعی و قانون سعادت فردی و اجتماعی بشر را به مردم انتقال دهیم، ترویج و فرهنگسازی کنیم که مردم طالب اینگونه حیات قرآنی باشند هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی، سعادت فردی خودشان را با اسلام و دین و قرآن و اهلبیت رقم بزنند سعادت اجتماعیشان در تمام شئون و ابعاد و ساحات زندگی اجتماعی را نیز بر مدار قرآن بخواهند و رقم بزنند.
بعد فرمودند «این از جمله برترین مصادیق بلاغ مبین است»، یکی از مهمترین مصادیق بلاغ مبین این است که شئون مختلف مدنیت اسلامی را بر مدار قرآن و اهلبیت و در چارچوب پیام جهانی اسلام عرضه بکند. همه اینها باید مبتنی بر مبانی دین و منابع دین یعنی قرآن و حدیث است و سیمای یک مدنیت قرآنی وحیانی الهی معنوی را در مقابل مدنیت مادهگرای دنیاطلب غربی عرضه کنیم و ان شاالله بار بگذاریم و محقق کنیم و عینیت ببخشیم.
این مهمترین وظیفه ما حوزویان و قرآنیان است. آموختن ظواهر قرآن باید آرام آرام منتهی بشود به قرآنی شدن ما؛ هم تمام حیات فردی ما قرآنی شود و هم تمام حیات قرآنی ما به راهبری روحانیت که حاملان و حافظان و معلمان و مدافعان و پرچمداران قرآن کریم هستند ان شاالله محقق گردد. به همین جهت در اداره قرآن و حدیث حوزه تأکید شده بر اینکه علاوه بر روخوانی و روانخوانی و تجوید و حفظ و قرائت و انس با قرآن کریم و محافل قرآنی پرشور که باید با همین نصاب و خیلی بیش از این برگزار شود و هر سال ان شاالله گرمتر و باشکوهتر و با جلالت بیشتر باشد آرام آرام تمام طلاب قرآنی علاوه بر حفظ و قرائت با معارف قرآن کریم هم آشنایی داشته باشند. عنوان این مسابقات هم مسابقات قرآن و معارف گذاشته شده که تأکید بر آشنایی و ارتباط با معارف والای قرآن کریم بیشتر نمایان باشد و طلبه قرآنی خود را متکفل اقامه آن بداند.
نظر شما