به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، با توجه به نزدیک شدن به روز تاریخی ۱۴ خردادماه در ادامه یادداشت رسیده از دکتر محمد رضا قاسمی دبیر ستاد راهبری فناوری های هوشمند حوزه های علمیه با عنوان نقش رهبر انقلاب در اهتمام به حکمرانی علم و فناوری را بخوانید:
چهاردهم خرداد روزی ماندگار و سرنوشتساز در تاریخ معاصر ایران است، نهتنها یادآور ارتحال ملکوتی مؤسّس و بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و وداع با حضرت امام خمینی (ره) است، بلکه آغاز دورهای نوین در تاریخ معاصر ایران نیز بهشمار میآید. دورهای که با انتخاب حضرت آیتالله العظمی خامنهای (مدّ ظلّه العالی) بهعنوان ولیفقیه و رهبر انقلاب، جمهوری اسلامی ایران وارد مرحلهای تازه از رشد، بالندگی و اقتدار پیش روی خود در بسیاری از عرصههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شد.
یکی از ابعاد ممتاز رهبری ایشان، نگاه راهبردی و آیندهنگر به «حکمرانی علم و فناوری» است، رویکردی که ابعاد گوناگون آن توانسته امروزه در گستره وسیعی از عرصههای پیشرفته دانش و فن، چون «هوش مصنوعی» تأثیرات ویژه و قابل توجهی داشته باشد.
رهبر انقلاب در کنار تداوم اصول و ارزشهای امام راحل (ره)، فصل تازهای از حکمرانی را در ابعاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی رقم زدند و از سالهای نخست زعامت خود، علم و فناوری را بهعنوان زیرساخت تمدنسازی نوین اسلامی مورد تأکید قرار دادند. سخنان مکرر معظّمٌله با کلیدواژههای «جهاد علمی»، «نهضت نرمافزاری»، «مرجعیت علمی» و «اقتدار فناورانه» نشان از درکی عمیق و آیندهنگر نسبت به نقش علم در حکمرانی دارد، درکی که امروز در جهان پرتلاطم و رقابتی فناوریهای نوظهور اهمیتی دوچندان یافته است. این مفاهیم بهمرور در نظام برنامهریزی کشور مورد توجه قرار گرفته و مسیر پیشرفت جمهوری اسلامی را از یک کشور مصرفکننده دانش جهانی به سمت کشوری تولیدکننده و اثرگذار در سطح بینالمللی تغییر داده است.
با مروری کوتاه بر بیانات ایشان و مقایسه آن با رویکردهای رایج دیگر در سطوح مختلف حکمرانی، بهروشنی دیده میشود رهبر انقلاب از نخستین شخصیتهایی بودند که در عالیترین سطح حاکمیت به ضرورت ورود راهبردی کشور به تمامی عرصههای نوپدید فناوریهای هوشمند اشاره و اهتمام داشتهاند. توصیهها و تأکیدات ایشان بر تربیت نخبگان، تقویت زیرساختهای تحقیقاتی، بومیسازی دانشهای فنی و همچنین مراقبت از ابعاد اخلاقی و انسانی هوش مصنوعی، حاکی از نگاه حکیمانه و جامعنگر رهبری در مواجهه با این فناوری پیچیده و تأثیرگذار است.
«امروز هوش مصنوعی با شتاب حیرتدهندهای پیش میرود، در مسئله هوش مصنوعی بهرهبردار بودن امتیاز نیست. این فنّاوری لایههای عمیقی دارد که باید بر آن لایهها مسلّط شد.» (۶/۶/۱۴۰۳)
«در مقابل امواج و حوادث جهانی و بهخصوص منطقهای، برخورد کشور باید برخورد فعّال باشد، برخورد اثرگذار باشد، نه برخورد منفعل. مسائل گوناگونی چه از لحاظ سیاسی، چه از لحاظ علمی، چه از لحاظ پیشرفتها و ابتکارات فوقالعاده و عجیب علمی، مثل هوش مصنوعی در دنیا اتّفاق میافتد. با این، فعّال برخورد کنید، منفعل برخورد نکنید، اثرگذار برخورد کنید.» (۷/۵/۱۴۰۳)
«در مسئله نفت، در زمینه مسئله گاز، در مسئله انرژی هستهای، در مسئله نانو، در مسائل گوناگون، در دانشهای جدید مثل هوش مصنوعی و دیگر دانشها، احتیاج به همین روحیه داریم، به همین اقدام، به همین فکر، به همین توانایی و دانایی و پیگیری. باید نخبگان را وارد میدان کنیم. این یکی از کارهای مهم است» (۱۱/۷/۱۴۰۳)
در نتیجه این تأکیدات و با هدایتهای مستقیم معظّمٌله، اسناد بالادستی متعدّدی در حوزه علم و فناوری تولید و تصویب شده و نهادهای مختلفی در مسیر توسعه هوش مصنوعی فعال شدهاند. «سند ملّی هوش مصنوعی»، «حکمرانی ملّی هوش مصنوعی»، «حفظ استقلال فناورانه» و «افزایش سهم ایران در تولید علم» از جمله محورهایی است که با الهام از رهنمودهای رهبری، در سیاستگذاریهای کلان کشور و در ادبیات مدیران انقلابی نهادینه شده است.
در بیانیهی مهم گام دوم انقلاب که در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شد، علم و پژوهش یکی از هفت محور اصلی حرکت آینده انقلاب عنوان شده است. رهبر معظم انقلاب در آن بیانیه، با اشاره به جهش علمی کشور در چهار دهه گذشته، بر ضرورت «حرکت جهشی و جهادی در علم و فناوری» تأکید کردند. ایشان هشدار دادند که اگر ایران در عرصه علم و فناوری عقب بماند، در دیگر عرصهها نیز دچار ضعف خواهد شد؛ چرا که اقتدار ملی، عزت بینالمللی و پیشرفت پایدار در گرو علم است.
این رویکرد، نه صرفاً دعوت به آموزش و پژوهش، بلکه الگویی از «حکمرانی علمی» است؛ حکمرانیای که همزمان به رشد علمی، اقتدار ملی، خودباوری نخبگان، اخلاق در علم و حفظ استقلال فکری در برابر نفوذ غرب میاندیشد. توسعهای بومی، متکی به منابع انسانی داخلی و در عین حال با نگاه جهانی و تمدنی.
بیتردید چنین آیندهنگری در حوزه علم و پژوهش سرمایهای بیبدیل برای نسلهای جوان و نخبه کشور بوده و هست. اگر امروز ایران اسلامی جایگاهی ممتاز و شاخص در میان کشورهای منطقه و جهان در حوزههای پیشرفتهای چون فناوری نانو، زیستفناوری، رویان، انرژیهای نو، توانمندی موشکی و هوش مصنوعی یافته است، شکی نیست که تمامی این موفقیتها در سایه رهبری داهیانهای حاصل شده که علم را نه ابزار قدرت، بلکه مسیر تحقق عدالت، پیشرفت و عزت ملّی میداند، رویکردی که با ترکیب علم و ایمان مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی را هموار میسازد.
با توجه به سرعت شتابان تحولات علم و فناوری و همچنین هوش مصنوعی در جهان، نقش رهبری آیندهنگر و حکیمانه حضرت آیتالله العظمی خامنهای (مدّ ظلّه العالی)، نهتنها در تبیین اهمیت این حوزه بلکه در ایجاد زیرساختهای سیاستی و فرهنگی لازم برای مواجهه با آن، یک نقطه قوّت راهبردی برای جمهوری اسلامی محسوب میشود که ضرورت دارد روزبهروز بیشتر مورد اهتمام و توجه نخبگان و مسئولان قرار گیرد.
انتهای پیام
نظر شما