به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام زینالعابدین، از علمای برجسته و پژوهشگران هندی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به بررسی بازتاب مفهوم جنگ در فرهنگ ایران و اسرائیل پرداخت. وی با اشاره به تفاوتهای عمیق در نگرش این دو ملت، تصریح کرد: در فرهنگ ایرانی، جنگ با مفاهیمی همچون مقاومت، ایثار و شهادت پیوند خورده است، در حالیکه در فرهنگ اسرائیلی، جنگ بیشتر بهعنوان ضرورتی برای بقا و حفظ هویت یهودی درک میشود.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
به نظر شما نگاه ایران و اسرائیل به مقولهی مبارزه چگونه است ؟
حجتالاسلام زینالعابدین: با آنکه ایران و اسرائیل دارای پیشینههای فرهنگی، تاریخی و دینی کاملاً متفاوتی هستند، اما هر دو جامعه جنگ را نه صرفاً به عنوان یک درگیری نظامی، بلکه به عنوان یک عنصر هویتی و فرهنگی درک میکنند. با این حال، رویکرد آنها به جنگ دارای تفاوتهای بنیادی نیز هست.
در فرهنگ ایرانی، نگاه به جنگ عمیقاً با مفهوم مقاومت، ایثار و شهادت ظلم ستیزی و عدالت گستری؛ گره خورده است. الگوی کربلا و قیام امام حسین علیهالسلام، تا امروز الهامبخش ادبیات، هنر و سیاست مقاومتی در ایران است. جنگ در اینجا نماد ایستادگی در برابر ظلم و دفاع از حق تلقی میشود؛ نوعی "جهاد مظلومانه" با بار عاطفی و معنوی عمیق.
در مقابل، اسرائیل جنگ را عمدتاً از منظر دفاع برای بقا و سلطه به دیگران انجام می دهد . تجربه تاریخی هولوکاست در شکلگیری این ذهنیت نقش اساسی داشته است. در فرهنگ اسرائیلی، جنگ، بیشتر جنبه اضطراری دارد؛ امری گریزناپذیر برای حفظ و بقای تفکر صهیونیسم است . این رویکرد نهتنها در ادبیات و سینمای اسرائیل بازتاب یافته، بلکه در نظام آموزشی و نهادهای حافظهمحور مانند موزه «یاد وشم» نیز به وضوح دیده میشود.
آیا میتوان گفت ایران جنگ را بهعنوان یک وظیفهی اخلاقی و الهی در برابر ظلم معنا میکند، در حالیکه اسرائیل آن را ضرورتی راهبردی برای بقا تلقی میکند؟
حجتالاسلام زینالعابدین: بله، این خلاصهسازی بسیار دقیق است. در ایران، حتی کودکان نیز از سنین پایین با مفاهیمی چون «شهادت»، «مدافعان حرم» و «ارزشهای دفاع مقدس» آشنا میشوند. برنامههای تلویزیونی، سرودهای حماسی و یادوارههای شهدا، همه در شکلدادن به یک فرهنگ مقاومت نقش دارند.
از سوی دیگر، در اسرائیل، آموزش نظامی اجباری و مفاهیمی همچون "سابر" (یهودی نیرومند، مستقل و آماده دفاع) از سنین نوجوانی به جوانان آموزش داده میشود. سینمای اسرائیل در این زمینه نیز دوگانهای جالب دارد؛ جنگ را از یکسو نشانهی افتخار و از سوی دیگر، بازتابدهندهی زخمهای روانی و اخلاقی معرفی میکنند.
آیا این نگرش فرهنگی به جنگ میتواند سیاستهای داخلی و خارجی این کشورها را نیز تحت تأثیر قرار دهد؟
حجتالاسلام زینالعابدین: بدون تردید. فرهنگ، بستر اصلی شکلگیری سیاستهاست. در ایران، نیروهایی مانند «بسیج» مستقیماً از دل همین فرهنگ مقاومت برآمدهاند. در اسرائیل نیز سیاستهای امنیتی و نظامی، با تکیه بر فرهنگ دفاع از موجودیت صهیونیسم شکل می گیرد.
در نهایت، آیا این نوع نگاه فرهنگی به جنگ، مانعی برای صلح است یا میتواند بستری برای گفتوگوی عادلانه باشد؟
حجتالاسلام زینالعابدین: پرسش بسیار عمیق و چندلایهای است. اگر جنگ در فرهنگ یک ملت بهعنوان امری مقدس و غیرقابل مناقشه تصویر شود، بیتردید مانعی در مسیر صلح خواهد بود. اما اگر همین فرهنگ بر عدالت، انسانیت و اخلاق تکیه کند، میتواند زمینهساز صلح شود. در واقع، مهم این است که فرهنگ در چه مسیری هدایت میشود.
نظر شما