مراقب آمیخته شدن علم با هوای نفس باشیم

حجت الاسلام احمد باقریان ساروی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، اظهار داشت: در روایتی از امام صادق(ع) آمده است، «مَنْ رَعَی قَلْبَهُ عَنِ الْغَفْلَةِ وَ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهْوَةِ وَ عَقْلَهُ عَنِ الْجَهْلِ فَقَدْ دَخَلَ فِی دِیوَانِ الْمُتَنَبِّهِین ثم من رعی علمه عن الهوی و دینه عن البدعة و ماله عن الحرام، فهو من جملة الصالحین».‌ کسی که دل خود را از غفلت و نفس خود را از شهوت و عقل خود را از نادانی باز دارد در دیوان آگاه شدگان قرار می‌ گیرد، سپس کسی که دانش خود را از هوای نفس و دین خود را از بدعت و مال خود را از حرام بازدارد خدا او را از صالحان قرار می ‌دهد». (مصباح الشریعه، ص ۲۲، باب ۹ فی الرعایه).

وی افزود: این روایت دو دسته پیام و هر دسته ‌یک اثر دارد، به بیان دیگر انسان باید تلاش کند تا دل خود را از غفلت بیرون بیاورد، گرفتار شهوت نفس نشود و از جهل و نادانی بیرون بیاید که اثر این سه تلاش انسان را در زمره متنبهان و آگاه شدگان قرار می‌دهد.

حجت الاسلام باقریان ساروی بیان کرد: دسته دوم در راستای تکمیل دسته اول هستند که، دانش خود را با هوای نفس آلوده نگرداند، در دین خود از بدعت دوری نماید و مال خود را [در تولید و مصرف] با حرام در نیامیزد، که اثر این سه تلاش این است که آن انسان در زمره صالحان و نیکان قرار می‌ گیرد.

استاد حوزه علمیه قم، خاطرنشان کرد: هر یک از موارد دو دسته، نیازمند شرح است که البته تنها به سه مورد اشاره می شود.

وی تصریح کرد: آمیخته نشدن علم با هوای نفس بسیار مهم است، زیرا دانش ارزشمند در پیشگاه خدا آن است که برای رضای خدا فرا گرفته شود، نه با انگیزه های نادرست مانند برتری جویی یا تحصیل مال دنیا و مانند آن، البته بعضی از دانش ها برای دنیای انسان نیز مفید است و چه بسا جوینده آن تنها قصد دنیا و مرار معاش با آن را داشته باشد، اگر انگیزه به این اندازه باشد چندان اشکالی به نظر نمی رسد.

وی یادآور شد: البته ممکن است افرادی در این نوع دانش ها نیز فراتر از کسب معاش و گذران زندگی مانند خیانت و ثروت اندوزی و ستم به دیگران را قصد کنند که در این صورت انگیزه درستی نخواهد و از مصادیق دانش آموختن با هوای نفس است.

استاد حوزه علمیه قم، با بیان اینکه بدعت در اینجا به معنای نو و تازه و استفاده از ابزار نوین نیست، ابراز کرد: بدعت چیزی را گویند که در دین نیامده و انسان آن را به دین خدا نسبت بدهد، مانند اینکه نماز مستحبی را با جماعت بخواند، در حالی که خواندن آن با جماعت جایز نیست و یا مانند بت‌پرستان، بتها را عبادت کند و آنها را نماد خدا و یا وسیله قرب به خدا بداند.

وی گفت: در مورد صالحان شایسته یادآوری است که مقام رفیعی است که خداوند پیامبران خود را به آن وصف نموده است.

حجت الاسلام باقریان ساروی، خاطرنشان کرد: خداوند درباره حضرت زکریا، یحیی، عیسی و الیاس علیهم السلام فرمود: (وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی‌ وَ عیسی‌ وَ إِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصَّالِحین) [سوره انعام: ۸۵] و درباره حضرت ابراهیم علیه السلام فرمود: (ًوَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحین) [سوره ابراهیم: ۱۲۲ و سوره عنکبوت: ۲۷] و مؤمنان دارای عمل صالح را وعده داده است که درروز رستاخیز با صالحان محشور نماید.

وی خاطرنشان کرد: سعدی در باره ترک شهوت و خواسته های نفسانی دنیا سروده است:

پاکیزه روی را که بود پاکدامنی

تاریکی از وجود بشوید به روشنی

گر شهوت از خیال دماغت به در رود

شاهد بود هر آنچه نظر بر وی افکنی

ذوق سماع مجلس انست به گوش دل

وقتی رسد که گوش طبیعت بیاکنی

بسیار بر نیاید شهوت‌پرست را

کش دوستی شود متبدل به دشمنی

انتهای پیام. /