خبرگزاری حوزه | هفته دولت، فرصتی است تا تجربههای درخشانی را مرور کنیم که نشان میدهند چگونه میتوان «قدرت» را با «اخلاق»، «عقلانیت» و «معنویت» به هم آمیخت. در میان این تجربهها، سپهر صفوی بهویژه عهد شاه طهماسب و تدبیر حکمایی چون علامه ملاعبدالله یزدی، نمونهای یگانه از حکمرانی حکیمانه است.
۱. بستر تاریخی و پیوند دین، علم و سیاست
در قرن شانزدهم میلادی، وقتی اروپا مسیر جدایی دین و سیاست را در پیش گرفت، ایران صفوی مسیر همگرایی را برگزید. شاه طهماسب، با مشورت و حضور فعال حکمایی چون ملاعبدالله یزدی، نهتنها بنیانهای دینی و علمی کشور را تقویت کرد، بلکه با اوقاف و حمایتهای فرهنگی، پیوندی بین نجف، اصفهان و شیراز ایجاد نمود که تا امروز در حافظه تمدن اسلامی باقی مانده است.
۲. تعامل بینمذهبی و همزیستی اقلیتها
نجف، بهعنوان مرکز علمی شیعه، همواره محل گفتوگو با عالمان اهلسنت و میزبان حوزههای علمی آنان بوده است. در این شهر، مناظره و مکاتبه علمی میان مذاهب، نه در میدان نزاع، بلکه بر سفره کتاب و استدلال شکل میگرفت.
در شیراز، محلههایی وجود داشت که در یک کوچه، خانوادههای شیعه، سنی، یهودی و مسیحی در کنار هم زندگی میکردند، جشنها و سوگواریها را به رسم یکدیگر پاس میداشتند و حتی موقوفات مشترکی برای خدمات عمومی وقف میکردند. این الگوی «تعایش مسالمتآمیز» در تاریخ، آنچنان منسجم و طبیعی بود که امروز یافتن مشابه آن در جهان دشوار است.
۳. دروغین بودن شعارهای غربی
امروز غرب، با همه ادعاهایش درباره دموکراسی و حقوق بشر، نشان داده که این شعارها اغلب پوششی برای سیاستهای قدرتطلبانه است. تجربه تلخ جنگها و فشارهای سیاسی علیه مذاهب اسلامی و ملتهای مظلوم ـ از غزه تا لبنان، از ایران تا یمن ـ گواهی است بر اینکه این مدعیان، نه کرامت انسانی را پاس میدارند و نه آزادی واقعی را تحمل میکنند؛ بلکه با ابزار جنگ، تحریم و رسانه، میکوشند فرهنگ مقاومت و هویت ملتها را بشکنند.
۴. حکمرانی حکیمانه؛ الگوی پایدار
در چنین شرایطی، بازخوانی دستاوردهای تاریخی چون تعامل بینالمذاهب در نجف و همزیستی ادیانی در شیراز، راهی روشن برای آینده است. حکمرانی حکیمانه صفوی، با حضور یک عالم-دولتمرد همچون ملاعبدالله یزدی، ثابت کرد که عقلانیت، عدالت، و مودت اجتماعی میتواند زیربنای قدرت سیاسی باشد، بیآنکه نیاز به انکار هویت و حذف دیگری باشد.
۵. پیام هفته دولت
هفته دولت یادآور این اصل است که پیشرفت و ثبات، تنها زمانی پایدار خواهد ماند که در کنار توسعه علمی و اقتصادی، گفتوگوی میان ادیان، اقوام و مذاهب تداوم یابد و حقوق همه شهروندان، بیاستثنا، محترم شمرده شود. تجربه صفوی ـ از نجف تا شیراز ـ به ما میآموزد که حکیم در رأس حکومت، ضامن برابری، آزادی و اخلاق در سیاست است.
حسن عبدی پور، پژوهشگر حوزه تاریخ
نظر شما