فیلم «سینما متروپل» ساخته محمدعلی باشهآهنگر یکی از متفاوتترین آثار در حوزه سینمای دفاع مقدس است که توانسته با نگاهی تازه و خلاقانه، روایت این ژانر مهم را از قالبهای کلیشهای فاصله دهد. در شرایطی که اغلب فیلمهای دفاع مقدس یا به سمت شعارزدگی میروند یا در دام روایتهای تکراری گرفتار میشوند، این اثر با نگاهی انسانی، اجتماعی و در عین حال هنری به جنگ، جان تازهای به این عرصه بخشیده است. همین نگاه نو، باعث شده مخاطبان عام و خاص به طور یکسان با فیلم ارتباط برقرار کنند.
یکی از ویژگیهای برجسته فیلم، بازیهای دقیق و تأثیرگذار بازیگران آن است. هر یک از شخصیتها با دقت و وسواس طراحی شده و بازیگران توانستهاند لایههای مختلف روحی و روانی آنها را به خوبی به نمایش بگذارند. شخصیتها نه سیاهوسفیدند و نه کلیشهای، بلکه خاکستری، انسانی و باورپذیر جلوه میکنند. این امر به جذابیت روایت افزوده و مخاطب را تا پایان با خود همراه میسازد.
شخصیتپردازی در «سینما متروپل» نقطه قوت بزرگی است. فیلمنامهنویس توانسته از طریق پرداختن به جزئیات رفتاری و دیالوگهای عمیق، شخصیتهایی خلق کند که در ذهن تماشاگر ماندگار میشوند. این شخصیتها هم بار درام را به دوش میکشند و هم پیامهای اجتماعی و انسانی اثر را منتقل میکنند. پیوند میان شخصیتها و موقعیتهای دراماتیک به گونهای است که هیچ لحظهای از فیلم زائد به نظر نمیرسد.
طراحی صحنه و دکور در این فیلم، از دیگر نقاط درخشان آن است. استفاده درست از نورپردازی، رنگها و جزییات صحنه باعث شده تا فضای فیلم هم واقعی و هم شاعرانه جلوه کند. کارگردان به خوبی توانسته با بهرهگیری از فضاهای محدود، حس تعلیق و تنش را تقویت کرده و مخاطب را در دل ماجرا قرار دهد. همین دقت در طراحی صحنه، به باورپذیری روایت افزوده است.
جلوههای ویژه فیلم نیز کاملاً حرفهای و در سطح استانداردهای جهانی ارائه شده است. صحنههای جنگی و انفجارها با دقت و واقعگرایی اجرا شدهاند و در عین حال از اغراقهای بیمورد پرهیز شده است. این کیفیت بالا در جلوههای ویژه باعث شده تا فیلم از حیث تکنیکی با آثار مطرح بینالمللی مقایسه شود. همین امر نشان میدهد که سینمای ایران توانایی رسیدن به استانداردهای جهانی را دارد.
کارگردانی باشهآهنگر در «سینما متروپل» اوج پختگی و تسلط او را به نمایش میگذارد. میزانسنها حسابشده، حرکت دوربینها روان و هوشمندانه و ریتم فیلم متعادل و جذاب است. او توانسته میان جنبههای حماسی و انسانی اثر تعادل ایجاد کند. به همین دلیل، فیلم نه تنها یک اثر جنگی صرف نیست، بلکه روایتی انسانی، اجتماعی و حتی شاعرانه از جنگ را به نمایش میگذارد.
فیلم در جشنواره نیز با استقبال گستردهای مواجه شد و توانست جوایز متعددی را به دست آورد. منتقدان داخلی و خارجی نیز از آن به عنوان اثری متفاوت در سینمای دفاع مقدس یاد کردند. موفقیت «سینما متروپل» در جشنواره نشان داد که مخاطب امروز همچنان به روایتهای دفاع مقدس علاقه دارد، به شرطی که این روایتها با نگاهی نو و خلاقانه ارائه شوند.
با وجود تمام این نقاط قوت، فیلم خالی از ایراد هم نیست. نخستین نقد جدی به فیلم، طولانی بودن برخی از سکانسهاست. در بخشهایی، ریتم کند شده و همین امر ممکن است حوصله برخی مخاطبان را سر ببرد. هرچند این کندی برای ایجاد تعمق و انتقال حس موقعیتها در نظر گرفته شده، اما برای همه مخاطبان خوشایند نیست.
نقد دوم به برخی دیالوگهای سنگین و پیچیده فیلم بازمیگردد. در بخشهایی، زبان فیلم بیش از حد ادبی و فلسفی شده و همین امر باعث میشود ارتباط بخشی از مخاطبان عام با اثر دشوار شود. اگرچه این دیالوگها به غنای فکری فیلم کمک کردهاند، اما شاید سادهتر شدن زبان، دامنه مخاطبان را گستردهتر میکرد.
با این همه، «سینما متروپل» اثری است که باید آن را نقطه عطفی در سینمای دفاع مقدس دانست. این فیلم توانسته با ترکیبی از روایت انسانی، تکنیک حرفهای و کارگردانی هنرمندانه، تصویری نو و متفاوت از جنگ ارائه دهد. نقاط قوت فیلم به قدری برجسته است که نقدهای منفی نمیتواند از ارزش کلی آن بکاهد. به همین دلیل، «سینما متروپل» را میتوان یکی از موفقترین و مهمترین آثار سالهای اخیر سینمای ایران دانست.
به قلم داوود کنشلو
نظر شما