الزامات تحقق حکمرانی علمی در کشور

به گزارش خبرگزاری حوزه، وزیر علوم در پیامی به مناسبت آغاز سال تحصیلی بر ضرورت و اهمیت حکمرانی علمی در کشور تأکید کرده و خواستار حرکت دانشگاه‌ها و مراکز علمی در همین راستا به منظور تحقق توسعه پایدار شده است.

دکتر حسین سیمایی صراف البته آذرماه سال گذشته در همایش الگوی حکمرانی اسلامی ایرانی پیشرفت به نکته مهمی در این زمینه اشاره کرد و گفت: "حکمرانی علمی به معنای سندنویسی پشت درهای بسته نیست. در بسیاری موارد، نهادهای مختلف به صورت جزیره‌ای و بدون هماهنگی کار می‌کنند. همچنین حکمرانی علمی فقط نظریه‌پردازی نیست، بلکه بلکه نظریه‌ها باید ناظر به اجرا و واقع‌بینانه باشند. "

آقای وزیر البته در همان همایش این نکته را هم متذکر شد که حکمرانی علمی صرفاً حکمرانی توسط عالمان نیست، بلکه باید عالمانه باشد و همچنین ادامه داد: "حکمرانی علمی نباید با آرزوپردازی یا تصمیم‌گیری‌های ذهنی محض اشتباه گرفته شود. این نوع حکمرانی باید مبتنی بر شواهد و واقعیت‌های اجرایی باشد، ضمن آن که در همین خصوص باید از کلی‌گویی، تقلیل‌گرایی، موازی‌کاری و تمرکزگرایی دوری کرد. "

قبل از هر چیز باید توجه داشت که اساساً مفهوم حکمرانی علمی یک مفهوم جالب و در عین حال پیچیده در دنیای امروز است که به زبان ساده به معنای استفاده از دانش علمی، شواهد مستند و روش‌های تحقیق برای تصمیم‌گیری و اداره جامعه است. به دیگر سخن، به جای آن نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در اداره جامعه مبتنی بر حدس و گمان، سنت‌های قدیمی یا منافع شخصی باشد، می‌بایست بر اساس داده‌های دقیق، تحلیل‌های منطقی و نتایج تحقیقات علمی باشد.

اگر این گونه باشد ما نیاز به توجه جدی به مقوله شفافیت داریم، چرا که فرآیند جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل‌ها و نتایج باید برای عامه مردم قابل دسترسی باشد که خود این مساله به تقویت اعتماد عمومی نسبت به مقوله حکمرانی، کمک شایان توجهی می‌کند.

نکته حائز اهمیت دیگر ناظر به بحث پاسخگویی است بدین معنا و مفهوم که مدیران و متولیان می بایست در قبال تصمیماتی که بر اساس داده‌های علمی می‌گیرند، به افکار عمومی و نیز جامعه نخبگانی پاسخگو باشند و این پاسخگویی کمک می‌کند که ما در شناسایی و اولویت‌دهی به مسایل و مشکلات و همچنین تلاش هدفمند برای حل آن‌ها به بیراهه نرویم.

صدالبته مؤلفه مورد نیاز بعدی توجه به اصل تخصص‌گرایی و مشورت با کارشناسان صاحب نظر است چه آن که در حکمرانی علمی، یکی از مباحث بسیار کلیدی بهره گیری از نظرات و مشاوره‌های دانشمندان، محققان و متخصصان حوزه‌های گوناگون است، به این خاطر که این افراد با دانش تخصصی خود به روشن شدن ابعاد مختلف یک مسأله کمک می‌کنند.

نکته بسیار مهم دیگر ناظر به اصل پایبندی به اصول اخلاقی است. توجه به این نکته از این رو حائز اهمیت است که بدانیم استفاده از علم در حکمرانی به خصوص در تراز یک جامعه اسلامی، لاجرم باید با رعایت اصول اخلاقی توأم باشد، به ویژه در ساحت‌ها و حیطه‌هایی که با حریم خصوصی افراد، حقوق بشر و عدالت اجتماعی سروکار مستقیم یا غیر مستقیم دارد.

سید محمدمهدی موسوی