به گزارش خبرگزاری حوزه، بیستم مهرماه در تقویم کشور عزیزمان به نام چهره شاخص و همیشه ماندگار شعر و ادب فارسی، جناب خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی رقم خورده و به همین خاطر نیز هر ساله در چنین روزی چه در شیراز و در جوار آرامگاه لسان الغیب و چه در دیگر شهرها، مراسمها و برنامههای مختلفی در بزرگداشت این شاعرِ شهیر ایرانی برگزار میشود.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و حافظشناسان، این شاعرِ نامور و حکیم با الهام گرفتن از آموزههای اسلامی و بهخصوص مفاهیم قرآنی و البته بکارگیری استعارات و کنایات منحصر به فرد، توانست نابترین غزلیات تاریخ ادبیات ایران را بسراید و همچنین باید تأکید کرد که اهمیت شاهکارهای ادبی حافظ در این است که توانست مضامین عرفانی و عاشقانه را به نحوی در هم آمیزد که از دو شیوه غزل عارفانه و عاشقانه، سبک واحد و نوینی را در زمانه خود ایجاد کند.
مضامین عالی در ابیاتی نغز و قدرتمند
به اعتقاد دکتر محمدجواد گودینی نویسنده، مترجم و استاد دانشگاه، حافظ شاعر بزرگی است که اندیشه خود را متأثر از فرهنگ ایرانی و اسلامی آن چنان با عبارات و الفاظ بسیار زیبا و با توجه به صنایع لفظی بیان کرده که حقیقتاً واجد مضامین عالی و معانی بسیار در ابیات اوست. ترکیباتی که حافظ در اشعار خود آورده، غالباً تازه، بدیع و بی سابقه است و لسانالغیب شیراز در خلق این ترکیبات، نهایت قدرت و کمال ذوق و لطافتِ طبع خود را نشان داده به نحوی که کمتر شاعری از این منظر با او قابل مقایسه است.
وی همچنین یادآور شد: کمال هنر حافظ در این است که از همان عناصر در دسترس همگان، معجونی شفابخش و مفرّح تهیه کرده و استادانه و سِحرآفرینانه، آنها را به خدمتِ ابلاغ پیام خود در آورده است. او تفسیر قرآن، حکمت و ادبیات عرب را به خوبی می دانست و چون قرآن را با چند روایت و قرائت حفظ کرده بود، به حافظ شهرت یافت.
بهرهگیری حداکثری از گنجینه بیمثال قرآن
وی بیان داشت: شعر حافظ در فضای اسلامی غوطهور است به این معنا که دیوان حافظ سرشار از الفاظ و تعابیر قرآنی است و لسان الغیب توانسته به خوبی از گنجینه بی نظیر و بی مثال قرآن کریم به خوبی در اشعارش استفاده کند، ضمن آن که علاوه بر این، در اشعار او، اصطلاحات مربوط به تصوف، عرفان، فلسفه، کلام، تفسیر، حدیث و فقه و... نیز بسیار استفاده شده است.
گودینی همچنین ادامه داد: حافظ شیرازی با زبانی لطیف و دلنشین و بهرهگیری از صنایع ادبی، وصف و نقد اجتماعی و اخلاقی را با اندیشه های الهی و عرفانی در میآمیزد و در میان قالب های شعری، بر غزل تمرکز کرده و به توفیقی بزرگ در غزل سرایی دست یافته و لذا به جرأت می توان او را برترین غزل سرایی پارسی توصیف کرد.
محبوبیتی فراتر از مرزهای سرزمینی ایران عزیز
وی گفت: حافظ، شاعری حکیم و خوش ذوق و همچنین آگاه به دانش های زمانه بود، در عین حال از جمله ویژگی های او باید به مواردی همچون خلاقیت، دوستدار بودن قرآن و فرهنگ دینی اشاره کرد، ضمن آن که شعر او دارای الفاظی اندک و معانی بسیار بود به نحوی که شهرت غزل هایش آفاق را طی کرد و در اندک زمانی به ترکستان و هند و از غرب به عراق و آذربایجان رسید و دوستداران ادبیات را بر سر ذوق آورده و تحسین آنان را برانگیخت.
راز و رمز محبوبیت فوق العاده اشعار حافظ چیست؟
دکتر رضا ستاری، پژوهشگر حوزه زبان و ادبیات فارسی نیز با تأکید بر این نکته که زبان فارسی در غزلیات حافظ دلالت بر وحدت فرهنگی و ملّی مردم کشورمان دارد، ابراز داشت: زبان فاخر و جذّاب حافظ در اشعارش باعث شده تا مردم با عواطف و اندیشههای او به خوبی آشنا شوند، ضمن آن که خوانش اشعار او در خارج از مرزهای ایران به زبان فارسی یا به صورت ترجمه، هم زبان و فرهنگ ایران را پرآوازه کرده و هم اسباب آشنایی اندیشگی مردم جهان با افکار و اندیشههای او را فراهم آورده است.
وی همچنین با بیان این که حافظ شیرازی در اشعارش، کمالگرایی و معنویت، صلح و آرامش و شادی و خوشدلی را توسعه بخشیده است، گفت: گذشته از اینها، بزرگترین و مهمترین عامل محبوبیت و ماندگاری حافظ، زبان اوست که تا به امروز نیز همچنان زنده و سرآمد است.
وی اضافه کرد: دینداری حافظ دلالت بر این دارد که توحید و خداپرستی همواره کیش مردم این سرزمین بوده است. دینداری توانسته روح معنوی و انسانی مردم ایران را تکامل ببخشد. دینداری حافظ بریده از دنیا و غافل از عیش و خوشدلی نیست، چرا که غم حافظ هم غم عشق و معشوق است و نه غم دنیا.
دینداری حافظ و دغدغه مقابله با دروغ و ریاکاری
ستاری همچنین بیان داشت: علاوه بر اینها، حافظ عصاره و حقیقت دین را در عمل و پیامدهای مثبت آن در زندگی فردی و اجتماعی میجوید و نه در زبان و شعار. شاید یکی از دلایل مبارزهی او با پارهای از شعایر دینی به سبب همین بیعملّی دینداران باشد. از سوی دیگر باید توجه داشت که صداقت و ریاستیزی حافظ در حقیقت از درون دین و دینداری بیرون میآید، کما این که او صداقت و پاکی را رمز رستگاری؛ و دروغ و نفاق را عامل گمراهی و سیاهرویی انسان برمی شمارد.
وی افزود: همچنین باید توجه داشت که بزرگترین دروغ از نگاه حافظ، ریا و تزویر است، در عین حال حافظ با مخاطبان خود به گفتگو می پردازد به نحو آنکه همگان خود را در آن مییابند و خویش را در آن به نظاره مینشینند. بنای باشکوهی که حافظ بنا نهاده چنان به ستونهای فرهنگ ایرانی متکی است که بیم زوال از آن به دور است.
وی گفت: بی شک حافظ شیرازی با فرهنگ اسلامی از جمله قرآن کریم، تفاسیر، روایات اسلامی و دانشهای دینی نه تنها آشنا بود که با آنها زیسته. هنگامی که ابیات عمیق و چندلایۀ دیوانش بر ذهن وی جاری میشد، از منطق معنوی و استوار حکمت وحیانی و شیوۀ بیانی کلام خدای منان سیراب میگردید.
گزارش از: سیدمحمدمهدی موسوی
نظر شما