پروژهای ملی برای بازشناسی ریشههای تاریخی و تمدنی سادات در ایران
رضایی برجکی در ابتدای سخنان خود با اشاره به جایگاه بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی در احیای میراث علمی و فرهنگی جهان اسلام اظهار کرد: طرح اطلس تاریخی سادات ایران از جمله پروژههای کلان بنیاد به شمار میرود که با هدف شناسایی، مستندسازی و معرفی گسترده خاندانهای سادات در سراسر ایران طراحی و اجرا شده است.
وی افزود: این طرح، یکی از معدود پروژههای پژوهشی منسجم در سطح ملی است که بهصورت نظاممند به تاریخ حضور سادات در ایران، مسیرهای مهاجرت آنان، نقش تمدنی و جایگاه علمی و فرهنگی خاندانهای علوی در گستره تاریخ اسلامی میپردازد.
مدیر گروه تاریخ، سیره و انساب بنیادپژوهش های اسلامی با اشاره به پایان یافتن فاز نخست این پروژه بیان کرد: مرحله نخست طرح از آغاز ورود سادات به فلات ایران تا پایان قرن دوم هجری را شامل میشود.
وی گفت: تاکنون سیزده جلد از مجموعه اطلس تاریخی سادات ایران منتشر شده و سه جلد دیگر نیز در حال آمادهسازی برای انتشار است. این مجموعه با بررسی دقیق منابع تاریخی، کانونهای استقرار، تبارنامهها و نقش اجتماعی و فرهنگی سادات در مناطق مختلف ایران را بهصورت مستند ارائه داده است.
رضایی برجکی در ادامه از آغاز فاز دوم این طرح خبر داد و بیان داشت: با تصویب ریاست محترم بنیاد پژوهشهای اسلامی، فاز دوم اطلس از سال آینده بهصورت عملیاتی آغاز خواهد شد. این مرحله به بررسی حضور سادات در ایران از قرن دهم هجری تا دوره معاصر میپردازد و قرار است با رویکردی میانرشتهای، ابعاد تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی نقش سادات در تحولات ایران اسلامی بررسی شود.
سادات؛ محور تمدنی در تاریخ اسلام و ایران
وی با تأکید بر نقش پررنگ سادات در شکلگیری تمدن اسلامی اظهار کرد: در سراسر تاریخ اسلام، خاندانهای سادات نهتنها از نظر نسبی به اهلبیت پیامبر(ص) وابسته بودهاند، بلکه به لحاظ علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیز از ارکان اصلی تمدن اسلامی محسوب میشوند.
به گفته وی، بسیاری از این خاندانها در گسترش تشیع، تأسیس مدارس علمی، تربیت عالمان دینی، شکلگیری نظامهای اداری و حتی در مناسبات فرهنگی و اقتصادی شهرهای ایران نقش کلیدی داشتهاند.
مدیر گروه تاریخ، سیره و انساب بنیاد تأکید کرد: برخلاف مطالعات گذشته که بیشتر به صورت محلی یا غیرعلمی درباره سادات انجام میگرفت، در این طرح تلاش شده است با بهرهگیری از مبانی علمی و مستندات تاریخی، تحلیلی جامع ارائه شود.
وی افزود: این پروژه از منظر رشتههای مختلفی همچون تاریخ، جامعهشناسی، مردمشناسی، مطالعات تمدنی و علمالانساب بررسی شده است؛ امروزه در دنیا علم تبارشناسی در حوزههای متنوعی چون مطالعات ژنتیکی، تاریخ خانواده و حتی پزشکی بهکار گرفته میشود، و در واقع، ما با استفاده از این دانش توانستهایم ارتباطی میان گذشته، حال و آینده در حوزه هویت اجتماعی و خانوادگی برقرار کنیم.
رضایی برجکی در ادامه به پیوند تاریخی سادات با آستان قدس رضوی اشاره کرد و گفت: نخستین ساکنان و مجاوران حرم مطهر امام رضا(ع) عمدتاً از علویان و شیعیان بودند.
وی تصریح کرد: در طول تاریخ، بهویژه از دوره صفویه به بعد، بسیاری از متولیان، خادمان، ناظران و مدیران آستان از خاندانهای سادات بودهاند که نقش چشمگیری در تداوم و گسترش فعالیتهای آستان قدس رضوی داشتهاند.
رضایی افزود: بخش قابل توجهی از ساختار اداری و خدماتی حرم، از گذشته تاکنون، توسط خاندانهای سادات اداره میشده و این موضوع، پیوند هویتی عمیقی میان سادات و حرم رضوی پدید آورده است.
مدیر گروه تاریخ، سیره و انساب بنیاد پژوهشهای اسلامی در ادامه از وجود آرشیوی ارزشمند از اسناد تاریخی و شجرهنامههای علوی خبر داد و گفت: طی سالهای اخیر، مردم از مناطق مختلف کشور اسناد خانوادگی خود را برای بررسی و ثبت به این بنیاد تحویل دادهاند که اکنون مجموعهای گسترده از منابع دستاول در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است.
وی با تأکید بر اهمیت حفاظت از این منابع افزود: در آینده نزدیک، این اسناد بهصورت دیجیتال ساماندهی و برای استفاده پژوهشگران و عموم علاقهمندان در دسترس قرار خواهد گرفت.
رضایی برجکی اظهار کرد: یکی از اهداف اصلی این گروه، پاسخگویی علمی و مستند به درخواستهای عمومی در حوزه انساب است؛ بسیاری از مردم برای شناخت ریشه خانوادگی، شجرهنامهها و ارتباطات تاریخی خود به بنیاد مراجعه میکنند و این مجموعه با استفاده از منابع معتبر تلاش دارد خدماتی دقیق و مستند در این زمینه ارائه دهد.
وی خاطرنشان کرد: گروه تاریخ، سیره و انساب بنیاد پژوهشهای اسلامی علاوه بر پژوهشهای تاریخی، رسالت اجتماعی مهمی در حفظ هویت فرهنگی و مذهبی جامعه برعهده دارد.
رونمایی از جلد جدید اطلس سادات گیلان
مدیر گروه تاریخ، سیره و انساب بنیاد به تازهترین دستاوردهای پروژه اطلس اشاره کرد و گفت: جلد مربوط به «اطلس تاریخی سادات گیلان» که توسط استاد سعیدزاده تدوین شده، با همکاری مرکز اسناد و کتابخانه ملی کشور در استان گیلان رونمایی شده است.
وی افزود: در این آیین، شماری از شخصیتهای علمی، فرهنگی و سادات برجسته گیلان حضور داشتند و مقرر شده است مراسم رونمایی دیگری برای معرفی خاندانهای سادات کیایی در لاهیجان برگزار شود.
رضایی برجکی در پایان اظهار امیدواری کرد: ادامه این طرح ملی بتواند به مرجع علمی جامعی در شناخت نقش تاریخی، فرهنگی و تمدنی سادات در ایران و جهان اسلام تبدیل شود.
انتهای پیام/
نظر شما