یادداشت | نقش امام جمعه در مدیریت شهری؛ از صلاح رعیت تا قیام حق

به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام حسین باقری راد در نوشتاری با عنوان «نقش امام جمعه در معماری مدیریت شهری؛ از صلاح رعیت تا قیام حق» آورده است:

در منظومه اندیشه سیاسی اسلام، امام جمعه تنها خطیب نماز نیست، بلکه حلقه اتصال میان حاکمیت دینی و زیست اجتماعی امت اسلامی است.

او در منبر جمعه، همان نقشی را ایفا می‌کند که امیرالمؤمنین علی(ع) در عهدنامه‌های حکومتی خود به والیان واگذار کرده است:

هدایت مردم در مسیر «صلاح رعیت» و پاسداشت عدالت در قالب «قیام حق».

امام جمعه در جمهوری اسلامی ایران، بر اساس اصول ۵، ۱۰۷ و ۱۱۰ قانون اساسی و به موجب اساسنامه شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، نماینده‌ی ولی فقیه در عرصه‌ی محلی است؛ جایگاهی که هم مشروعیت الهی دارد و هم اثر اجتماعی.

این نهاد، اگر از بعد خطابه عبور کند و در چارچوب شرع و قانون با مدیریت شهری تعامل مؤثر برقرار سازد، می‌تواند پیوند دین و اداره شهر را به الگوی تمدنی بدل کند.

در بررسی‌های فقهی و حقوقی این جایگاه، روشن شده که امام جمعه وظیفه‌ی دوگانه دارد:

هدایت شرعی

و نظارت اجتماعی.

هدایت شرعی یعنی تبیین مبانی ایمان و اخلاق در بستر جامعه شهری؛ و نظارت اجتماعی یعنی مراقبت از سلامت فرهنگی و عدالت عمومی در اجرای سیاست‌های شهری.

این معنا، دقیقاً همان مضمون خطبه‌ی ۱۳۱ نهج‌البلاغه است که امام علی(ع) فلسفه حکومت خود را «نُظهِرَ الإصلاحَ فِی بِلادِکَ» معرفی کرد؛ اصلاح مردم، امنیت مظلومان، و اقامه حدود الهی.

و قیام حق، پایه‌ی دوم این منظومه است؛ یعنی برپایی عدالت در ساختار قدرت، که حضرت در خطبه شقشقیه اوج آن را نشان داد.

با این نگاه، امام جمعه نه «ناظر بیرونیِ قدرت» است، نه «جزء اجرایی حکومت»؛ بلکه وجدان دینی شهر است، ناصح و راهبر اخلاقی مأموران، و پناه اجتماعی مردم.

او اگر با شهردار و شورای شهر در مسیر تربیت اجتماعی، عدالت فرهنگی و حل مسائل واقعی مردم هم‌افزار شود، «فقهِ شهری» تحقق می‌یابد و مدیریت شهر، رنگ ایمان و انصاف می‌گیرد.

هرچند خلأهای قانونی و بعضی نگاه‌های عرفیِ مدیریتی هنوز مانع حضور فعال امام جمعه در ساختار رسمی تصمیم‌سازی شهری‌اند، اما ظرفیت‌های فرهنگی، شبکه مساجد، خطبه‌های جمعه، و اعتماد مردمی می‌توانند این خلأ را جبران کنند.

گام بعدی، تدوین «سند ملی تعامل امام جمعه و مدیریت شهری» است که بر مبنای شریعت و قانون، محدوده مسئولیت‌ها و شیوه همکاری را شفاف سازد.

جامعه‌ای که امام جمعه‌اش در کنار مدیران شهری برای تطهیر فضای عمومی و احیای عدالت شهری تلاش می‌کند، همان شهری است که امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه با تعبیر «صلاح رعیت و قیام حق» از آن یاد کرده است؛ شهری اخلاقی، عدالت‌محور، و متعهد به کرامت انسان مؤمن.