به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، همزمان با روز جهانی حکمت و فلسفه در میزگرد تخصصی بازخوانی حکمت اسلامی در مدرسه علمیه عباسقلیخان مشهد، به تبیین گسترده نقش فلسفه اسلامی در ساختار حکمرانی پرداخت و اظهار کرد: حکمت اسلامی در تمام شاخههای خود، از حکمت سینوی تا حکمت اشراق، حکمت یمانی و حکمت متعالیه، ظرفیتهای بنیادینی برای شکلدهی به الگوهای حکمرانی کارآمد دارد.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه بیان کرد: فلسفه اسلامی نه تنها امکان تنفس فکری به جامعه میدهد بلکه مبانی نظری آن، زیربنای حکمرانی صحیح را فراهم میکند.
وی با تأکید بر اینکه تأثیر فلسفه بر حکمرانی دو گونه مستقیم و غیرمستقیم است، اضافه کرد: مباحث هستیشناسی، معرفتشناسی و انسانشناسی ابتدا درک ما از انسان و جامعه را شکل میدهد و سپس این مبانی در سیاستگذاری و نظامسازی بروز پیدا میکند.
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه انسان در حکمت متعالیه، موجودی دارای جسم و روح و برخوردار از هویتی واحد است، افزود: فلسفه اسلامی برخلاف دیدگاههای افلاطونی و دکارتی، رابطه نفس و بدن را نه جدایی بلکه یگانگی میداند و این نگاه مبنای تحول شخصیت انسانی در حکمرانی است.
وی با شرح نظریه حرکت جوهری، تأکید کرد: انسان در اثر ارتباطات بیرونی، رفتارها، اعمال و ملکات درونی، بهطور مستمر دچار تحول ذاتی میشود و این تحول، اساس انسانشناسی کاربردی در سیاستگذاری است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه برای تبیین نقش مستقیم فلسفه در حکمرانی، به ذاتگرایی در فلسفه اسلامی اشاره کرد و گفت: فلاسفه اسلامی برای هر پدیده، ذات و فصل مشخصی قائلند و این ذاتگرایی، سبب فهم درست از هویت انسان و جامعه میشود.
وی با استناد به مبانی ملاصدرا یادآور شد: هویت انسان در اثر حرکت جوهری از حالتی به حالت دیگر تبدیل میشود و این تغییرات گاه منشأ تصمیمهای حکومتی و اصلاحات اجتماعی است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با توضیح اینکه جامعه نیز همچون فرد دارای هویت خارجی و اراده واحد است، بیان کرد: مجموعه ارادههای فردی یک ملت، هویت مستقل اجتماعی ایجاد میکند و بر همین اساس، امت دارای اجل است و در صورت فساد اراده عمومی، کل جامعه گرفتار پیامدها خواهد شد.
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: حکمرانی با هدف تغییر انسان و اصلاح جامعه، باید بر مبنای نگاه فلسفی درست به انسان طراحی شود.
وی با ارائه نمونههای عینی از تأثیر انسانشناسی فلسفی بر سیاستگذاری، مسئله حجاب را مورد بررسی قرار داد و گفت: افراد در جامعه سه دستهاند؛ گروهی که وابسته به جریانهای سازمانیافته و مأموریتدار برای ایجاد بینظمی اجتماعی هستند،گروهی که اگر الگو و قانون را جدی ببینند همراهی میکنندو گروهی که زیستجهان متفاوت دارند و اساساً حجاب را باور ندارند.
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: برخوردهای انتظامی تنها بر دو دسته نخست کارایی نسبی دارد و نسبت به گروه سوم، باید سیاستگذاری معرفتی، تربیتی و فرهنگی صورت گیرد، زیرا تغییر این گروه تنها با تحول نگرش، دانش و بینش ممکن است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با تأکید بر اینکه برای طراحی سیاست مؤثر در حوزه حجاب باید فصل اخیر شخصیت انسان مورد توجه قرار گیرد، گفت: سیاستگذار باید ساختار قانونگذاری را بر اساس شناخت درست از نوع انسان و مبانی فلسفی هویتش تنظیم کند و تنها در چنین صورتی امکان اصلاح اجتماعی پایدار وجود خواهد داشت.
وی سپس به مباحث معرفتشناسی اشاره کرد و اظهار داشت: اختلاف میان رویکردهای غربی، اثر مستقیمی بر ساختار حکمرانی آنها گذاشته است.
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان نمونههایی از آرای کانت و جریان ایدهآلیسم، یادآور شد: فلسفه اسلامی با پذیرش معقولات اولی و دومی، معیار کشف مطابقت معرفت با واقع را ارائه کرده و از نسبیگرایی جلوگیری میکند.
وی رئالیسم علامه طباطبایی را الگویی کارآمد برای تثبیت ارزشها در نظام حکمرانی دانست و تأکید کرد: نسبیگرایی پاسخی برای اداره جامعه و تعیین مطلوبیتها ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: مبانی فلسفی نه تنها در حوزه نظری، بلکه در عرصه عمل نیز مسیر تصمیمسازی را مشخص میکند و نظام ارزشها، تشخیص خیر و شر و حتی ساختار قانونگذاری و سیاستگذاری، متأثر از همین مبانی است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه یادآور شد: مباحث فلسفه فقه، ارزششناسی، شناختشناسی و انسانشناسی، همگی در حکمرانی نقش مستقیم دارند و تأثیر آنها در سیاست، فرهنگ و اجتماع غیرقابل انکار است.
دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حکمرانی در تعریف دقیق، فناوری نرم تغییر انسان و جامعه است، گفت: حکمرانی زیر مجموعه مدیریت و سیاست نیست است ؛ بلکه فناوری علوم انسانی است که از همه رشتهها استفاده میکند، اما ماهیت مستقل و تحولآفرین دارد.
وی تأکید کرد: همانگونه که علوم طبیعی به فناوریهای فنی منجر میشوند، علوم انسانی نیز فناوریهای نرم اجتماعی میسازند و حکمرانی یکی از مهمترین آنهاست.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه در ادامه به یکی از چالشهای بزرگ حوزه حکمرانی در غرب اشاره کرد و گفت:مسئله نسبت دولت و ملت هنوز حل نشده و مکاتب مختلف میان نهادگرایی، هرمنویتیک و حکمرانی شبکهای اختلاف دارند.
وی افزود: با تبیین مفهوم ولایت در قرآن و تحلیل رابطه امت و امام، میتوان این مسئله را به شکلی دقیق و جامع حل کرد و نسبت دولت و ملت را در قالب هندسهای کامل و منطقی تفسیر نمود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان با تقدیر از اساتید، طلاب و پژوهشگران حاضر در نشست گفت: مباحث مطرحشده تنها بخش کوچکی از مسیر گسترده تأثیر فلسفه بر حکمرانی است و ادامه این جلسات برای تکمیل بحث و پاسخ به پرسشهای اصلی ضروری خواهد بود.
انتهای پیام/
نظر شما