به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از کرمان، حجتالاسلام والمسلمین افضلی مدیر حوزه علمیه برادران استان کرمان، صبح امروز در آیین بزرگداشت هفته پژوهش، با تبریک ولادت باسعادت حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها و تبریک هفته پژوهش، با اشاره به جایگاه نوشتن و پژوهش، سخنان خود را با روایتی نبوی آغاز و اظهار کرد: «العلم صید و الکتابة قید»، یعنی دانش همچون صید می ماند که نوشتن آن را به بنده خواهد کشید و در روایت دیگری آمده «کل علم لیس فی القرطاس ضاع» که همین معنا را میرساند.
حجتالاسلام والمسلمین افضلی با تبیین مفهوم پژوهش تصریح کرد: پژوهش، تلاشی روشمند برای حل یک معضل عملی یا یک مسئله نظری است. پژوهش مقدماتی دستکم نیازمند هفت مهارت اساسی است.
وی ادامه داد: نخستین مهارت، ایجاد سؤال صحیح است؛ چراکه برخی از کتابها و پژوهشها بر اساس سؤال یا مسئلهای اشتباه شکل گرفتهاند و همین خطا، کل اثر را بدون کاربرد میکند.
حجتالاسلام والمسلمین افضلی ادامه داد: هفته گذشته مقالهای در نقد یکی از کتابها مطالعه میکردم که اشکال اصلی آن دقیقاً در همین مرحله اول بود؛ پژوهشگر تعجیل کرده و بدون مهارت درست طرح سؤال، وارد نگارش شده بود، در نتیجه اثری تولید شده که هیچ مسئلهای را حل نکرده است.
مدیر حوزه علمیه برادران استان کرمان دومین مهارت پژوهشی را ارائه فرضیه دانست و گفت: پژوهشگر نباید در مرحله سؤال متوقف بماند، بلکه باید پاسخی اجمالی و اولیه برای مسئله خود داشته باشد. سومین مهارت، منبعشناسی است. گاه پایاننامه یا مقالهای برای ارزیابی ارائه میشود که از منابع دست دوم و سوم، سایتهای خبری یا روزنامهها استفاده کرده، بدون آنکه ارزیابی دقیقی از اعتبار منابع صورت گرفته باشد.
وی افزود: یکی از آموزشهای مهم پژوهشی این است که طلبه یاد بگیرد چگونه در مدت کوتاه، مثلاً پنج دقیقه، یک کتاب را ارزیابی کند. چهارمین مهارت، استنباط، تلخیص و دستهبندی مطالب است؛ اینکه بتوان یک کتاب ۴۰۰ صفحهای را به ۳۰ صفحه منظم و دستهبندیشده تبدیل کرد.
حجتالاسلام والمسلمین افضلی پنجمین مهارت پژوهشی را یادداشت برداری دانست و گفت: یادداشتبرداری خود یک مهارت مستقل است؛ اینکه از کدام بخش سخنرانی، چگونه و در چه قالبی یادداشت برداری کنیم و چگونه بنویسیم؛ روی کاغذ یا در فضای مجازی ثبت کنیم و ندارد دیگر
وی افزود: ششمین مهارت، تجزیه و تحلیل و نقد است که از آن به تفکر انتقادی نیز یاد میشود و هفتمین مهارت نیز توان گزارشدهی و ارائه نتایج پژوهش در قالب مطلوب است.
مدیر حوزه علمیه برادران استان کرمان تأکید کرد: همه طلاب، حتی در سطوح یک و دو، لازم نیست مسئلهای کلان و اجتماعی را حل کنند، اما باید تمرین پژوهشگری داشته باشند. طلبه سطح یک باید بیاموزد اهداف پژوهش را درک کند و مراحل تحقیق را بشناسد و اهل تحقیق و تلاش علمی باشد.
وی با اشاره به سیره بزرگان علمی افزود: مرحوم علامه طباطبایی(ره) برای نگارش آثار خود زحمات فراوانی کشیدند. در نقلهایی از مرحوم آیتالله امینی آمده است که برای تألیف کتاب شریف الغدیر، دههزار کتاب را از ابتدا تا انتها مطالعه و به بیش از صد هزار کتاب مراجعه کرده است. پژوهش روشمند، نیازمند اطلاعات کافی و صبر علمی است.
حجت الاسلام والمسلمین افضلی با تأکید بر پژوهشهای میدانی گفت: بهویژه برای طلاب در مراحل ابتدایی، پژوهشهای میدانی بسیار توصیه میشود؛ از جمله بررسی معضلات خانوادگی و آسیبهای اجتماعی از طریق پرسشنامه و مشاهده میدانی. اینها تمرین پژوهشگر شدن است.
مدیر حوزه علمیه برادران استان کرمان افزود: تمدن غرب، هر میزان پیشرفت علمی، پزشکی و فنی که دارد، حاصل تلاش، پیگیری و ورود به سختیهاست؛ هرچند در حوزههایی مانند نظام خانواده دچار آسیبهای جدی شده است.
وی در ارائه پیشنهادهای عملی تصریح کرد: لازم است میزان مطالعه طلاب افزایش یابد، استفاده از فضای مجازی مدیریت شود و سیرهای مطالعاتی مشخص، کوتاه و کاربردی برای آنان تعریف گردد. کتابها باید متنوع، کمحجم و جذاب باشند تا طلاب از مطالعه نترسند.
حجت الاسلام والمسلمین افضلی به تجربههای مدیریتی پژوهشی خود اشاره کرد و گفت: برگزاری جلسات نقد کتاب، مناظرههای علمی، معرفی نشریات تخصصی بهصورت عینی، و نشستهای علمی مبتنی بر آثار تولیدی طلاب بسیار تأثیرگذار است. همچنین دفاعهای پایاننامه طلاب سطح سه، بهویژه در حوزه خواهران، میتواند بهعنوان نشست علمی برای دیگران ارائه شود.
وی همچنین خواستار تقویت مناظرههای علمی درباره موضوعات بهروز، از جمله حجاب و عفاف شد و افزود: جای گفتوگوی علمی و نقد منصفانه این مباحث در حوزه است، بهویژه با حضور افرادی که تجربه میدانی دارند.
مدیر حوزه علمیه برادران استان کرمان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ظرفیت بانوان طلبه گفت: خداوند در بانوان قوه خیال قویتری قرار داده و به همین دلیل، بخش زیادی از نویسندگان آثار مربوط به شهدا، بانوان هستند. داستانپردازی و تصویرسازی ظرفیت مهمی است که باید در طلاب خواهر برای انتقال هنرمندانه معارف اسلامی تقویت شود.
وی در جمعبندی سخنان خود تأکید کرد: ما دو نوع پژوهش داریم؛ پژوهشهای عمیق برای نخبگان پژوهشی و تمرینهای پژوهشی که پس از استعداد سنجی طلاب انجام شوند، و جز مهارتهای اولیه پژوهشی هستند که همه طلاب—در همه سطوح—باید آن را فرا بگیرند. طلبهای که نتواند یادداشت بنویسد، تلخیص کند یا حتی نامه اداری صحیح بنویسد، دچار خلأ آموزشی است. تمرین پژوهش در سطوح یک، دو و سه ضروری است و نباید با تکالیف سنگین و حل مسائل کلان، طلاب را به انحرافاتی مانند برداشت های غیر قانونی و نقض اخلاق پژوهش سوق داد.
گفتنی است این آیین به میزبانی حوزه علمیه خواهران استان کرمان با حضور مدیر و معاون پژوهش حوزه علمیه خواهران استان کرمان، تعدادی از مدیران، کادر و اساتید مدارس علمیه استان در مدرسه علمیه حضرت زینب(س) کرمان برگزار شد.
نظر شما