به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، دهمین اجلاسیه استانی نماز با موضوع «مادران، فرزندان و فناوری های نوین»، امروز چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۴ با پیام آیت الله العظمی نوری همدانی و سخنرانی آیت الله سعیدی تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) در سالن آیتالله شرعی(ره) مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران برگزار شد.
در این اجلاسیه که با حضور اندیشمندان و صاحب نظران عرصه فرهنگ برگزار شد، زهرا عزیزاللهی مدیر حوزه علمیه خواهران قم، حجتالاسلام والمسلمین بهشتی مشاور عالی استاد قرائتی، خانم فریبا علاوسوند عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده و خانم زهرا کوهساری دبیر شورای راهبری و مدیر دفتر امور بانوان و خانواده ستاد اقامه نماز به تبیین موضوع «مادران، فرزندان و فناوری های نوین» و راهکارهای اقامه نماز در جامعه پرداختند.
تا کبر باشد، عبودیت محقق نمیشود
زهرا عزیزاللهی مدیر حوزه علمیه خواهران استان قم در این اجلاسیه ب بیان این که حضرت زهرا (س) میفرماید: «فَرَضَ اللّه ُ الصَّلاةَ تَنزِیها مِن الکِبرِ؛ خداوند نماز را به منظور دور کردن [انسان] از کِبر واجب فرمود.»، اظهار کرد: حضرت زهرا (س) در این حدیث به راهزنی که مانع از عبودیت است اشاره میکند یعنی تا کبر باشد، عبودیت محقق نمیشود.
مدیر حوزه علمیه خواهران استان قم بیان کرد: هرگاه واژه مادر و فرزند در مسائل عبادی و... کنار هم قرار میگیرند یادآور انتقال دین و معنویت به نسل های بعد در خانواده است که در حوزه علم و دین پیرامون آن مباحث متعددی بیان شده است و برخی آن ارثی و برخی محیطی و تربیتی می دانند.
نقش والدین به ویژه مادر در تحقق دین مداری
عزیزاللهی اضافه کرد: در روایت به نقش والدین به ویژه مادر در تحقق دین مداری، عطوفت و صبر اشاره دارند. پژوهش ها نیز نشان دادند انتقال دین و معنویت سوگیری های مادرانه دارد اگرچه نقش پدر در عمق دینداری نیز مورد اشاره بوده است.
وی ادامه داد: در روایات به دو انتقال صریح و ضمنی در معنویت اشاره شده است که در انتقال ضمنی نقش مادر به عنوان الگو بسیار مهم است. در رشته نوروسایکولوژی در مبحث نورون های آیینهای بیان میشود وقتی فرزندان تصویری اعم از اینکه صحنه مثبت یا منفی باشد را می بینند نورون های آنان به نورون های کسی که آن رفتار انجام داده است هم شکل میشود. به همین خاطر نقش الگو بودن مادر مهم است.
مدیر حوزه علمیه خواهران استان قم با اشاره به اهمیت نقش فناوری های نوین اظهار کرد: در گذشته مادران در بستر خانواده الگو بودند اما امروزه رقیبی مانند فناوریهای نوین ایجاد شده. فناوری نوین هم می تواند در تقویت و انتقال دین کمک کند هم می تواند راهزنی داشته باشد. مادران جامعه اسلامی نیاز دارند سیاست هایی در بستر نهادهای اجتماعی برای کمک به پیشبرد اهداف در این عرصه داشته باشند.
وی یادآور شد: امروزه کمال گرایی مورد توجه قرار گرفته است که برخی آن را ارثی میدانند. مادران میتوانند برای فرزندان الگوی کمال گرایی مثبت در عرصه عبادت و معنویت باشند.
عزیزاللهی با بیان اینکه خداوند را شاکریم امروز میزبان اجلاسیه نماز هستیم، اظهار کرد: امیدواریم اقداماتی که در تعمیق و ارتقا کمی و کیفی انتقال دین و معنویت در خانوادهها صورت میگیرد بیش از گذشته اثر بخش باشد.
خانه تأثیرگذار ترین محیط برای ترویج نماز است
حجتالاسلام والمسلمین بهشتی مشاور عالی استاد قرائتی هم در این اجلاسیه عنوان کرد: رهبر معظم انقلاب در دو سخنرانی اخیر در جمع بانوان و مداحان فرمودند جنگی به صورت جدی در ابعاد جهانی وجود دارد و بیشتر اینکه جنگ بمب ها باشد جنگ فکری و نرم افزاری است که افسران آن در خانه ها هستند.
مشاور عالی استاد قرائتی بیان کرد: پیامبر اکرم (ص) الگوی انقلاب اسلامی هستند. ایشان در ۲۳ سال رسالت خود با دشواری های متعددی مواجه بودند و مورد دشنام، آزار و تحریم قرار گرفتند و مقاومت کردند و در نهایت به مدینه مهاجرت کردند که باز شاهد جنگ های متعددی بودند.
حجتالاسلام والمسلمین بهشتی افزود: شهید مطهری میفرماید موفق ترین انسان تاریخ حضرت محمد (ص) است. قرآن راز این امر را «اِصبِر» یا «فَاصبِر» معرفی میکند. قرآن می فرماید در برابر کینه توزی یهود، نفاق منافقین و... مقاومت کنید و سپس به تسبیح، حمد و نماز اشاره میکند.
وی با اشاره به اینکه نماز یک رابطه عاشقانه و عارفانه با مبدأ عالم است که میتواند مسلمانان را به پیروزی برساند، افزود: رهبر معظم انقلاب نسبت به اجلاسیه امسال تاکید ویژه داشتند و فرمودند این اجلاس مبارک است. روزی که این اجلاس برگزار میشود روز ویژهای است.
حجتالاسلام والمسلمین بهشتی یادآور شد: تاثیرگذارترین محیط برای نمازخوان شدن فرزندان خانه است و در خانه نیز بیشترین تأثیر را مادران دارد به همین خاطر هدایت اجلاسیه های نماز به سمت تاثیر مادران اهمیت فراوانی دارد.
مشاور عالی استاد قرائتی گفت: توجه به نماز به قدری اهمیت دارد که پیامبر (ص) حتی در وسط میدان نبرد و جنگ نیز به آن اهتمام داشتند. امام حسین علیهالسلام در ظهر عاشورا به نماز اهتمام داشتند و فرمودند جنگ ما هم برای نماز است.
نماز سر سلسله خوبیها است
در ادامه، فریبا علاسوند عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با ابراز امیدواری از این که اجلاسیه های نماز به توسعه فرهنگ نماز و عبادت در جامعه ما منتج شود، اظهار کرد: امروزه در جهان، نظام آگاهی به قدری اهمیت پیدا کرده است که تمدن ها زائیده آن است. در این نظام، رسانه جایگاه ویژه ای دارد. در تاریخ پیدایش سینما مطرح میشود که از عبارت Infotainment استفاده میشده است یعنی سینما فقط سرگرمی نیست بلکه دائم داده و دانش میدهد، افکار میسازد و نظام آگاهی را شکل می دهد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده ادامه داد: رسالت اصلی رسانه تفریح نیست اگرچه تفریح و سرگرمی به عنوان رکن مهم در چارچوب زندگی مدرن با هدف حاکمیت لهو بر زندگی مطرح بوده است. حاکمیت لهو بر زندگی یکی از ارکان مهم سبک زندگی غربی است. البته آنان هوشمندانه این مسأله را شکل میدهند و هدف آنان این است که با این امر نظام آگاهی را شکل بدهند.
وی اظهار کرد: نظام آگاهی خانواده ها درباره اسلام تغییر میکند که رفتار مسلمانی تغییر میکند؛ نظام آگاهی درباره عبادت، نماز و ارتباط با خدا تغییر میکند که جایگاه نماز تقلیل پیدا میکند. این نشان میدهد که بحث نظام آگاهی مهم است به همین خاطر تولید داده های نظری، مقاله و کتاب در شرایطی که نسل جدید مشغول نظام آگاهی دیگری است سودمند نخواهد بود.
استاد حوزه علمیه خواهران ادامه داد: یکی از نقاط هدف اصلی در ساختار رسانه که نظام آگاهی ایجاد میکند مسأله پاکدامنی را مورد تهدید قرار داده است. پاکدامنی فقط مفهوم اخلاقی نیست، بلکه ساختار ساز است به همین خاطر قرآن وقتی میخواهد از طهارت سخن بگوید از شجره طهارت استفاده میکند
تلاش دشمن برای تاراج ایمان مردم و گرفتن طهارت جامعه
علاسوند بیان کرد: جریان عظیمی در دنیای مدرن وجود دارد که با پیشران رسانه تلاش میکند اجزای طهارت یعنی طهر در ولادت، طهر در حدث و... را تهدید کند. به گونه وارد عملیات میشوند که طهارت ها را در ابعاد مختلف را بگیرند. هدف آنان تاراج جامعه ایمانی و گرفتن طهر ولایت از آنان است.
وی اضافه کرد: در سوره های متعددی از جمله مومنون قرآن سر سلسله خوبی ها و طهارت ها را بیان میکند یعنی رفتارهایی که وقتی می آیند خوبی های دیگر را با خود می آورند. اگر استراتژی های تربیتی را در خانه، رسانه و... مبتنی بر اصلاح سر سلسله ها نباشد نتیجهای نخواهیم داشت.
استاد حوزه علمیه خواهران ادامه داد: در قرآن درباره علت بهشتی شدن و صاحبان فردوس میفرماید کسانی هستند که نماز به پا میدارند، خاشع و فروتن هستند. یکی از اجزای مهم دیگر طهارت، دامان است. در سوره ماعون نیز علت های جهنمی شدن را بیان میکند و کنار گذاشتن نماز و پاک بودن طعام و زندگی را بیان میکند.
دشمن با رواج ناخن مصنوعی بر روی دست زنان طهارت را از آنان گرفت
علاسوند اظهار کرد: دشمن با رواج ناخن مصنوعی بر روی دست زنان طهارت را از آنان گرفت. طهارت که از بین برود نماز هم بی معنا میشود و ضرورت های غسل و وضو کمرنگ شد. دشمن سیستمی با پاکدامنی میجنگند اما ما سیستمی برای طهارت ها نمی جنگیم. وقتی اهمیت پاکدامنی را به صورت سلسلهای فهم نکنیم و برای آن تلاش نکنیم مفاهیم مبارزاتی ما به مفاهیم خرد فروکاسته میشود.وی یادآور شد: باید امر طهارت را همانگونه که قرآن تبیین کرده فهم کنیم اینگونه میتوانیم جایگاه رسانه و خانواده بهتر درک کنیم.
نماز؛ بهترین سازوکار برای معماری درون انسان
خانم زهرا کوهساری دبیر شورای راهبری و مدیر دفتر امور بانوان و خانواده ستاد اقامه نماز یکی دیگر از سخنران بود که عنوان کرد: یکی از مسائل امروز در جهان معاصر مساله انسان خسته از معنا است. انسان معاصر علیرغم پیشرفتهای شگرف فناورانه با نوعی فرسودگی در معنا روبرو است و در جهانی پر از صدا دچار سکوت درونی شده است.
وی ادامه داد: شتاب زندگی ابزاری، عقلانیت ابزاری و غلبه منطق سود و مصرف انسان را از خویشتن دور کرده است. در این شرایط مساله اصلی کمبود اطلاعات نیست بلکه فقدان جهت و معنا است. در این شرایط دین و طور خاص نماز میتواند به مثابه یک نظام سازنده معنا باشد که نه فقط به عنوان یک آیین عبادی بلکه به مثابه سازوکاری برای معماری درون انسان باشد.
دبیر شورای راهبری و مدیر دفتر امور بانوان و خانواده ستاد اقامه نماز افزود: برای زن مسلمان معاصر که در تقاطع تنشها و نقش های مختلف قرار دارد نماز میتواند کانونی برای بازتعریف خویشتن و تمرینی برای حکمرانی درونی انسان باشد. در منطق قرآن نماز فقط یک کنش عبادی نیست بلکه یک فرایند تحول آفرین است.
کوهساری اظهار کرد: در فلسفه وجودی اسلامی ذکر بازگشتی به نفس و منبع وجود است و نماز کاملترین صورت بازگشت به این منبع وجودی است. نماز معماری مجدد درونی انسان در محور توحیدی است.
زن مسلمان در معرض پروژههای متعارض هویتی قرار دارد
وی اضافه کرد: زن مسلمان معاصر بیش از هر زمان دیگری در معرض پروژههای متعارض هویتی قرار دارد که از یک سو الگوهای مدرن ارزش زن را در دیدهشدن و بدن کندی قرار میدهد و از سوی دیگر گفتمان دینی زن را سمت کرامت انسانی هدایت میکند. در این مسیر نماز میتواند به صحنهای برای بازآفرینی هویت زن بدل شود. زمانی که یک زن به عنوان الگوی فرزندان خود به نماز میایستد از نگاه دیگری فاصله میگیرد و خویشتن پیشرو در افق توحید باز تعریف میشود
کوهساری افزود: در اندیشه اسلامی حکمرانی پیش از اینکه یک امر بیرون باشد امری درونی است. امیرالمومنین علی علی علیه السلام میفرمایند که قویترین انسانها کسانی هستند که بر خویشتن خودشان حکومت میکنند. نماز یک تمرین حکمرانی معنوی و نظام خود تنظیمی است.
دبیر شورای راهبری و مدیر دفتر امور بانوان و خانواده ستاد اقامه نماز با بیان اینکه نماز یک منظومه فکری است، افزود: نماز یک عبادت فردی نیست بلکه یک پروژه تمدنی برای بازسازی و ایجاد هویت مستقل برای زن مسلمان است. نماز نقطهای است که انسان را در آن آغاز میشود و از آن به اصلاح جهان میرسد.
وی ادامه داد: مادران در آن این عصر فناوری های نوین می توانند تهدید ها را به فرصت تبدیل کنند و بر اساس آن فرزندان شان تعلیم بدهند. ابزار هوشمند نیازمند انسان هوشمند است. فرزندانی که در عصر دیجیتال و عصر فناوری زیست میکنند نیازمند یک مادر هوشمند هستند که بتواند از گوشی هوشمند به عنوان ابزاری برای آموزش استفاده کند.
کوهساری یادآور شد: این امر به جز با همکاری و حمایت گری نهادهای دولتی محقق نمیشود. با تولید و تهیه اپلیکیشن ها و بازی هایی که میتواند روح و ذهن فرزندان را سمت آموزشهای مبتنی بر ترویج اقامه نماز هدایت کند.
وی در پایان گفت: در این مسیر نقش پدر به عنوان رئیس خانواده و فردی که اساس تصمیمگیریها در خانواده است انکار ناپذیر است. اگر تصمیمی در خانواده با مشورت و همفکری والدین صورت میگیرد در ظاهر باید ولایتگری پدر باشد. و مادر باید این ولایت پذیری را به فرزندان منتقل کنید.
نماز را برای خدا بخوانیم
آیت الله سعیدی تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) هم به عنوان به عنوان سخنران اصلی اجلاسیه اظهار کرد: در روایات آمده است: «اَوَّلُ مایُحاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلاةُ، فَاِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ، وَاِذا رُدَّتْ رُدَّ عَلَیْهِ سائِرُ عَمَلِهِ؛ اگر نماز در محضر خداوند متعال پذیرفته شود سپس نوبت به بررسی دیگر اعمال انسان میرسد اگر نماز کسی رد شود دیگر اعمال او بررسی نمیشود.»
وی بیان کرد: وقتی معجزه سرد شدن آتش بر حضرت ابراهیم(ع) را دیدند نه تنها ایمان نیاوردند بلکه او را مجبور به هجرت کردند. حضرت بنابر دستور خداوند خانواده اش را در مکه گذاشت و فرمود: «رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلَاةَ»
نماینده ولی فقیه در استان قم تصریح کرد: حضرت ابراهیم(ع) از این اقدام یک هدف بزرگ یعنی اقیموا الصلاه داشته است و همه اینها را برای اقامه نماز انجام داده است. این نشان از اهمیت نماز دارد. نماز باید اقامه شود نه فقط قرائت شود.
وی با اشاره به آیه به «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» گفت: به تفسیر و معنی این دعا که در نماز میخوانیم توجه ویژهای ای داشته باشیم. در این دعا به صورت جمع خواسته میشود و فرد فقط خود را نمی بیند.
تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) اظهار کرد: در امور زندگی مانند پاسخ به تلفن تمرکز میکنیم و اگر مکانی شلوغ باشد به مکانی خلوت میرویم، اما گاهی برای نماز این اهمیت را قابل نیستیم که آن را با توجه و تمرکز به جا آوریم. گاهی در ۱۷ رکعت نماز توجه به خدا نداریم.
آیت الله سعیدی با اشاره به آیه «إیّاکَ نَعبُدُ وَ إِیّاکَ نَستَعِینُ» بیان کرد: باید به نماز توجه و دقت داشته باشیم اما این امر نباید به وسواس نماز منجر شود. نماز باید برای خدا باشد.
امام جمعه قم در پایان اظهار کرد: گاهی انسان به همه افراد رو می اندازد یا می گوید کاری را انجام دادیم اولش با خدا در ادامه باشما باشد، یا میگویند امیدمان اول به خدا و دوم به شما است. این حرف درست نیست، زیرا همه امور از ابتدا تا پایان باید برای خدا و با خدا باشد.
انتهای پیام
نظر شما