به گزارش خبرگزاری حوزه، یکی از اقدامات بسیار خوب دولت شهید رئیسی در حوزه مسایل فرهنگی که البته بعد از شهادت ایشان ناتمام ماند، بحث"احیای سینمای خانواده محور" بود و البته پیش از دولت سیزدهم نیز هر از گاهی تلاشهایی در این رابطه انجام می شد اما این مهم به شکل منسجم، تأثیرگذار و پیوسته مورد عنایت و اهتمام قرار نداشت.
آنچه کتمانناپذیر است این که برپایه اصول مصرّح قانون اساسی و مستنبط از بیانات و رهنمودهای امامین انقلاب، یکی از شئون مهم رسالت مدیران و دست اندرکاران هنر هفتم وطنی باید این باشد که مجموعه تصمیمات و برنامه های آن ها در حوزه سینما و به طور کلی هنر و رسانه، می بایست زمینهساز تقویت جایگاه خانواده در جامعه ایرانی باشد.
به دیگر سخن، مجموعه تلاش ها و کنش ها در این رابطه باید بستری باشد که سینماگران ایرانی در عین توجه به وجوه سرگرمی و یا بارِ دراماتیک نهاد خانواده و البته توجه به معضلات و آسیب ها در این رابطه، نسبت به امر مهم آگاهی بخشی به مخاطب عام در خصوص اهمیت و بایستگی صیانت از خانواده اهتمام لازم را داشته باشند.
فیلمهایی که نمیتوان با اعضای خانواده تماشا کرد
واقعیت تلخی که در سالهای اخیر در عرصه سینما وجود داشته این که بخش قابل توجهی از آثار سینمایی به اکران درآمده به نحوی تولید شده که به عنوان مثال یک فرد سرپرست خانواده با حضور همه اعضای خانواده اش نمی تواند به تماشای آن برود.
از سوی دیگر شاهد و ناظر بوده ایم که بسیاری از فیلمهای اکران شده در سینماها در همین سال ها، عمدتاً برای جلب توجه قشر خاصی تولید شده و به نمایش در آمده است و حال آن که همین آثار نیز حتی به درستی به تبیین شرایط و وضعیت خاص طبقه متوسط و یا مرفه جامعه نیز نمیپردازد، بلکه عمدتاً نگاه تک بُعدی و متأثر از رویکرد گیشهای و تجاری به قضایا دارد.
اهمیت نهاد خانواده در فرهنگ ایرانی- اسلامی
با همه این مسایل به تعبیر یکی از منتقدان سینما، نسبت بین خانواده و سینما به ویژه در فرهنگ ایرانی- اسلامی، نسبتی چند بُعدی و پیچیده دارد؛ بدین معنا که همیشه سینما به عنوان یکی از مکانها یا سرگرمیهای خانوادگی شناخته شده که خانوادههای ایرانی ـ چه آنها که صرفاً به زن و مرد محدود میشوند و چه خانوادههای گستردهتر که با چند فرزند تعریف میشود ـ یا برای سرگرمیخود یا تفریح اعضای خانواده، سینما را انتخاب میکردهاند.
نباید از این نکته کلیدی هم غافل شد که نهاد خانواده و مفهوم و کارکردهایش به ویژه در ساحت جامعه امروز ایرانی که خانوادهها از جمله طبقه متوسط، با چالشها و تهدیدهای بیشتری مواجه است و تضاد سنت و مدرنیته نیز بیش از هرچیز کانون خانواده را آماج مناقشات قرار داده، لازم است که سینمای ما در عین توجه به وجوه سرگرمی و یا بار دراماتیک نهاد خانواده و البته توجه به معضلات و آسیب ها، نسبت به امر مهم آگاهی بخشی به مخاطب عام درباره اهمیت و بایستگی صیانت از خانواده در عین اُمید بخشی به جامعه ایرانی، عنایت بیشتری داشته باشد.
تأثیرگذار در شکلدهی به هویت فردی و جمعی
محمدحسن شاهنگی، از پژوهشگران حوزه سینما و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است: در میان مراجع فرهنگی فعال، سینما یکی از مهمترین گزینهها بهشمار میرود که در ابعاد مختلف شخصیتی، روانی، فکری و لایههای زیرین و روئین سبک زندگی مخاطبان تأثیرات مستقیم و غیر مستقیمی را در کوتاه مدت و بلند مدت از خود به جا میگذارد. اساساً وقتی درباره سینما حرف میزنیم نباید فراموش کنیم که طرف حساب ما هنر هفتمی است که همه ظرفیتهای تبلیغی و تهییجی هنرهای قبلی را در درون خود داراست و بی شک از بخش مهمی از همین ظرفیتها در راستای بسته هویتی جمعی، استفاده خود را میبرد.
وی همچنین در مقام پاسخ به این پرسش که تبلیغات سینمایی چگونه بر روی ذائقهسازی فرهنگی مخاطبان و ترویج سبک زندگی در بین جامعه ایرانی تأثیر می گذارد، گفت: اولین عضوی از بدن مخاطب که با یک فیلم ارتباط برقرار میکند چشم است؛ هر آنچه چشم ببیند، دل از آن یاد میکند؛ این یاد میتواند به دو صورت نفرت یا عشق بروز پیدا کند؛ یعنی ممکن است یک مخاطب از یک میزانسن استقبال کند و یا برعکس احساس خوشایندی نسبت به آن نداشته باشد، پس فیلم بر توقعات ما از دور و بر و محیط، اثر گذار است و بازخورد نگاه ما به آن را عرضه میدارد؛ بر اساس تحقیقی که سال ۲۰۲۰ در هالیوود انجام شد بیش از ۵۸ درصد از مخاطبان جوان دبیرستانی یا دانشجو با دیدن کاراکتری که در حال سیگار کشیدن بوده است تمایل پیدا کردهاند و تصمیم گرفتند برای یک بار هم که در طول زندگی شأن شده لب به سیگار بزنند؛ بنابراین قضیه جدی است و در حد شعار و حرف نیست.
نقش فیلمهای سینمایی در ترویج مُد و تبلیغات تجاری
وی همچنین یادآور شد: اساساً صنعت مُد با سینما قرابت ریشهداری داشته و دارد و طراحان لباس سینما از این پیوند نهایت بهرهبرداری را انجام میدهند؛ مثلاً در سینمای فرانسه قبل از اکران فیلمهای سینمایی، نشریات مد و لباس به صورت پیشاپیش اعلام و تبلیغ میکنند که به زودی فلان بازیگر سینمایی فلان تیپ لباس جدید ما را به تن خواهد کرد. آژانسهای مسافرتی نیز بر روی لوکیشنهای طبیعی و مصنوعی که در پس زمینه آثار سینمایی دیده میشوند حساب ویژهای باز کردهاند که با پرداخت هزینههای گزاف در واقع رو به تبلیغات غیرمستقیم آوردهاند. جالب است بدانید اکثر قریب به این روابط و زد و بندها را مخاطبان میدانند اما با این حال تحت تأثیر تبلیغات قرار میگیرند؛ البته این روال به خودی خود مذموم نیست به شرطی که تطابق با هویت و فرهنگ هر ملت داشته باشد.
تأثیر جدی سینما بر سبک زندگی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین ابراز داشت: به هر صورت باید بپذیریم که سبک زندگی و سینما رابطهای دوسویه باید با هم داشته باشند؛ یعنی نمیتوان تنها متوقع بود که سینما بر سبک زندگی تأثیر بگذارد و برعکس آن تحقق نیابد و این نکتهای راهبردی است چراکه اگر چنین اتفاقی بیفتد و سبک زندگی واقعی و حقیقی ما بر روی پرده به نمایش در بیاید، در این صورت خبری از سیاهنماییهای افراطی نخواهد بود. همچنین سینما، هویت بومی خود را حفظ میکند، اصالت مییابد و شناسنامه دار میشود، از برچسب کپیبرداریهای ناشیانه رها میشود و اگر فیلمساز در اتمسفر مخاطب تنفس کند در این صورت رویدادهای نویدبخشی به وقوع پیوسته و مخاطب با سینما آشتی میکند، اما هرچه قدر از این فضا فاصله بگیریم گسست فکری تشدید میشود و تکانههای فرهنگی ما را غافلگیر میسازد.
نظر شما