شنبه ۶ دی ۱۴۰۴ - ۱۴:۳۱

اسلام در شیلی؛ از میراث پنهان استعمار تا نقش‌آفرینی فرهنگی و اقتصادی در قرن بیست‌ویکم

حضور اسلام در شیلی، برخلاف تصور رایج، صرفاً نتیجه مهاجرت‌های متأخر نیست، بلکه ریشه در لایه‌های عمیق تاریخی، اجتماعی و فرهنگی این کشور دارد. از آثار حوزه/ پنهان موریسکوها و بردگان آفریقایی مسلمان در دوران استعمار تا نهادینه‌شدن جوامع اسلامی و ایفای نقش فعال در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و گفت‌وگوی بین‌ادیانی، اسلام امروز به یکی از مؤلفه‌های معنادار تنوع دینی شیلی تبدیل شده است.

به گزارش خبرگزاری حوزه، حضور اسلام در شیلی فصلی بنیادین و اغلب نادیده گرفته شده در تاریخ تنوع مذهبی و فرهنگی مخروط جنوبی (Cono Sur) است. ایمان اسلامی، فراتر از اینکه یک افزوده اخیر یا حاشیه‌ای باشد، از طریق لایه‌های مختلفی که از آثار خاموش دوران استعمار تا شکوفایی جوامع پویا در قرن بیست و یکم را در بر می‌گیرد، در هویت شیلی نفوذ کرده است. 1 این پدیده را نمی‌توان صرفاً به عنوان یک انتقال مهاجرتی ساده درک کرد، بلکه فرآیندی پیچیده از انطباق، ایستادگی و مشارکت فعال در عرصه عمومی ملی است. گزارش حاضر ابعاد متعدد این واقعیت را بررسی کرده و داده‌های تاریخی، جمعیت‌شناختی، معماری و کلامی را برای ارائه دیدگاهی جامع از جامعه‌ای که اگرچه از نظر آماری در اقلیت است، اما دارای وزن فرهنگی و نمادین بزرگی است، مفصل‌بندی می‌کند. 3

۱. میراث زیرزمینی: آثار اسلامی در دوران استعمار

روایت تاریخی سنتی شیلی که بر پایه ایده همگونی کاتولیک تحمیل‌شده توسط پادشاهی اسپانیا استوار است، تمایل داشته ریشه‌های «موریسکو» و آفریقایی با منشأ مسلمان را که از آغاز فتح به این سرزمین رسیده‌اند، نامرئی جلوه دهد. 5 با این حال، تحقیقات معاصر بازخوانی این مسیرهایی را آغاز کرده‌اند که چارچوب‌های قانونی آن زمان را به چالش می‌کشیدند.

چهره موریسکو در کشف و فتح سرزمین

از اواخر قرن پانزدهم، پادشاهی اسپانیا سیاست‌های سرکوبگرانه‌ای را برای یکسان‌سازی عقیده در قلمروهای خود اجرا کرد که با اخراج یهودیان در سال ۱۴۹۲ و فشار متعاقب بر جمعیت مسلمان اندلس (الاندلس) به اوج خود رسید. 5 علیرغم ممنوعیت‌های صریح سال ۱۵۲۲ که مانع از عبور «مسلمانان تازه‌مسلمان» یا «افراد ممنوع» به هند غربی می‌شد، بسیاری از اندلسی‌ها موفق شدند تحت هویت‌های مسیحی یا به عنوان خدمتکار وارد دنیای جدید شوند. 7

در مأموریت اکتشافی «دیگو د آلماگرو» در سال ۱۵۳۶، حضور فردی به نام «پدرو د گاسکو» ثبت شده است که در کرونیکاهای «اورلیو دیاز مِزا» به عنوان یک موریسکو مجبور به گرویدن به کاتولیک شناسایی شده است. 1 این افراد نه تنها مهارت‌های فنی و دانش علمی را با خود آوردند، بلکه جهان‌بینی خاصی را نیز به همراه داشتند که اگرچه به دلیل ترس از دادگاه‌های تفتیش عقاید مجبور به پنهان‌کاری بودند، اما ردهایی در واژگان، معماری مُدَجَّن (Mudéjar) و آداب و رسوم روزمره بر جای گذاشتند. 5 یکی از وظایف اصلی تفتیش عقاید در آمریکا تعقیب ارتداد اسلامی بود، امری که این پیشگامان را به همگون‌سازی ظاهری واداشت؛ پدیده‌ای که به طور پارادوکسیکال اجازه داد برخی ویژگی‌های فرهنگی به طور غیرقابل بازگشت با فرهنگ نوظهور اسپانیایی-شیلیایی ادغام شوند. 5

برده‌داری آفریقایی و ایمان قبایل وولوف و ماندینگا

دومین بار حضور اسلامی در دوران استعمار که حتی بیش از پیش مسکوت مانده است، مربوط به آفریقایی‌های برده‌شده است. بین سال‌های ۱۵۳۶ تا ۱۸۲۳، تجارت برده به سمت پادشاهی شیلی از طریق شبکه‌های پرتغالی، فرانسوی و انگلیسی مستمر بود. 8 بخش قابل توجهی از این افراد از مناطق سنگامبیا و گینه می‌آمدند؛ مناطقی که اسلام از قرن‌ها پیش مذهب غالب در آن‌ها بود. 10

گروه قومی	منطقه خاستگاه	ویژگی‌های اجتماعی-مذهبی
وولوف (Wolof)	دره رودخانه سنگال	شناخته‌شده برای پیچیدگی شهری و مقاومت اسلامی سازمان‌یافته. 10
ماندینگا (Mandinga)	گینه و مالی	دارای فرهنگ اسلامی با سنت‌های مکتوب و حقوقی قوی. 10
فولانی (Fulani)	ساحل غربی آفریقا	از نظر تاریخی با ترویج اسلام در جنوب صحرا پیوند دارند. 10
آنگولا	کنگو-آنگولا	تحت برچسب عمومی «آنگولایی»، تنوع مذهبی بیشتری داشتند. 12

تاریخ‌نگاری اخیر نشان می‌دهد که اسلام به عنوان یک «عامل بنیادین» در شکل‌گیری الگوهای مقاومت در برابر برده‌داری در قاره آمریکا عمل کرده است. بردگان وولوف، به ویژه، به دلیل مخالفت آشکارشان با سیستم برده‌داری که بر پایه آگاهی سیاسی شهری و مذهبی پیش از اسارت استوار بود، مورد واهمه مقامات استعماری بودند. 11 اگرچه سیستم استعماری به دنبال درهم شکستن جوامع آن‌ها و ریشه‌کن کردن باورهای اصلی‌شان بود، اما پایداری نام‌ها، مناسک و یک «ریشه سیاه پنهان» در مناطقی مانند آریکا و کونسپسیون گواه آن است که این سوژه‌ها هرگز پذیرندگان منفعل فرهنگ مسلط نبودند. 13 در دره‌های آزاپا و یوتا، حافظه «پرورشگاه‌های سیاهان» و مبارزه نوادگان آن‌ها برای به رسمیت شناختن قانونی به عنوان مردم قبیله‌ای، امروزه این گذشته آمیخته با ستم و ایمان را بازخوانی می‌کند. 8

۲. مهاجرت از منطقه شام (۱۸۸۵-۱۹۵۰): تولد جامعه مدرن

پیکربندی فعلی اسلام در شیلی ریشه مستقیم در جریان مهاجرتی دارد که از قلمروهای امپراتوری عثمانی در اواخر قرن نوزدهم آغاز شد. این حرکت بخشی از یک دیاسپارای جهانی بود که به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی، سربازگیری اجباری و درگیری‌های قومی-مذهبی در منطقه شام (Levante) رخ داد. 15

جمعیت‌شناسی و خاستگاه‌های جغرافیایی

اگرچه اکثریت مهاجران عرب که به شیلی رسیدند مسیحی ارتودوکس بودند، اما اقلیت مستمری از مسلمانان نیز به طور قطعی در خاک ملی ساکن شدند. 17 سوابق سرشماری اجازه ترسیم نقشه این رشد را می‌دهند: در سال ۱۸۸۵ تنها ۲۹ نفر با منشأ عرب شمارش شدند؛ تا سال ۱۹۰۱، سرشماری دولتی حضور ۱,۰۰۲ مسلمان را ثبت کرد که ۱,۰۰۰ نفر از آن‌ها مرد و تنها ۲ نفر زن بودند؛ آماری که ماهیت اکتشافی و دشوار اولین مسافران را نشان می‌دهد. 2

خاستگاه این مهاجران در شهرهای خاصی از جهان عرب متمرکز بود که ایجاد شبکه‌های حمایتی متقابل در شیلی را تسهیل کرد. گروه فلسطینی که پرجمعیت‌ترین بود، عمدتاً از بیت‌لحم، بیت‌جالا و بیت‌ساحور می‌آمدند. 3 از سوی دیگر، مهاجران سوری که در تأسیس اولین نهادهای مسلمان نقش کلیدی داشتند، از منطقه القلمون (بین دمشق و حمص)، به ویژه از شهرک‌هایی چون النبک، یبرود و قاره برخاسته بودند. 3

چالش‌های ادغام: ترک‌هراسی و تجارت

ادغام این مهاجران در جامعه شیلی بدون تنش نبود. آن‌ها که با گذرنامه‌های امپراتوری عثمانی وارد می‌شدند، به طور عمومی «ترک» (Turco) نامیده می‌شدند؛ اصطلاحی که در جامعه‌ای که مهاجرت اروپای مرکزی را آرمان‌شهر می‌دید، بار معنایی منفی داشت. 16 این پدیده که با عنوان «ترک‌هراسی» شناخته می‌شود، از پیش‌داوری‌های شرق‌شناسانه‌ای تغذیه می‌کرد که اعراب را افرادی «غیرمتمدن» یا نامناسب برای توسعه ملی می‌پنداشتند. 20

در مواجهه با طرد شدن از محافل نخبگان سنتی، جامعه عرب به دست‌فروشی به عنوان راه اولیه معیشت روی آورد، چرا که این فعالیت نیازمند تسلط کامل به زبان اسپانیایی یا سرمایه اولیه بزرگ نبود. 20 با گذشت زمان، این روحیه کارآفرینی به خانواده‌های مسلمان و مسیحی اجازه داد تا در تجارت خرد و بعدها در صنعت نساجی تثبیت شوند. 20 محله «پاتروناتو» در سانتیاگو به کانون این شکوفایی اقتصادی تبدیل شد؛ فضایی که در آن روابط اجتماعی میان چرخ‌های خیاطی و عطر غذاهای سنتی شکل می‌گرفت. 15

۳. نهادینه‌سازی و رهبری: انجمن اتحادیه مسلمانان

اسلام در شیلی؛ از میراث پنهان استعمار تا نقش‌آفرینی فرهنگی و اقتصادی در قرن بیست‌ویکم

نیاز به رسمی کردن مناسک مذهبی و تضمین حفظ زبان و آیین‌های اسلامی برای نسل‌های جدید منجر به ایجاد اولین ساختارهای سازمان‌یافته شد.

پایه‌های سازماندهی

در سال ۱۹۲۳، تأسیس «انجمن خیریه و همیاری اسلامی» در شهر ویلا آلمانا سابقه مهمی بر جای گذاشت که شامل مدرسه‌ای برای آموزش زبان عربی و مذهب به فرزندان مسلمانان و مسیحیان بود. 2 با این حال، نهادی که به محور اصلی اسلام در شیلی تبدیل شد، انجمن اتحادیه مسلمانان (Sociedad Unión Musulmana) بود که در ۲۶ سپتامبر ۱۹۲۶ تأسیس شد. 22

پس از یک دوره وقفه که از سال ۱۹۳۹ آغاز شد و در طول جنگ جهانی دوم ادامه یافت، این سازمان در سال ۱۹۵۶ توسط گروهی از مؤمنان به رهبری شیخ «توفیق محمد رُمیه دالو» احیا شد. 2 شیخ رُمیه، تاجری سوری با کاریزمای بالا، بیش از شصت سال رهبری جامعه را بر عهده داشت و به پلی میان مهاجران پیشگام و تازه‌مسلمانان شیلیایی در اواخر قرن بیستم تبدیل شد. 1

از وقفه تا تثبیت نهایی

تحت رهبری رُمیه، جامعه مسلمان به طور فعالی به دنبال کسب رسمیت قانونی و حمایت‌های بین‌المللی بود. یک نقطه عطف مهم، برقراری ارتباط با «رابطة العالم الإسلامی» (لیگ جهان اسلام) مستقر در عربستان سعودی بود که بودجه لازم را فراهم کرد تا جامعه دیگر در خانه‌های شخصی تجمع نکرده و بتواند مقری در سانتیاگو اجاره کند. 22 در این دوره بیداری سیاسی در خاورمیانه، انجمن نه تنها به عنوان یک مرکز عبادی، بلکه به عنوان ارگانی برای دفاع از حقوق مسلمانان در شیلی و ترویج فرهنگ آن‌ها فعالیت کرد. 22

در سال ۱۹۸۹، با هدف دستیابی به ساختاری که اجازه رسمیت گسترده‌تر از سوی مقامات شیلی را بدهد، هیئت مدیره تصمیم گرفت نام نهاد را قانوناً به مرکز اسلامی شیلی تغییر دهد. 22 این گذار نمادی از تبدیل شدن یک انجمن مهاجرتی به نهادی کاملاً ادغام‌شده در زندگی ملی بود. پس از وفات شیخ رُمیه در سال ۱۹۹۸، مدیریت به دست «اسامه ابو غزاله» افتاد و امروزه هیئت مدیره‌ای شامل فرزندان و نوادگان او تداوم میراث وی را تضمین می‌کنند. 16

۴. منظر معماری اسلام در شیلی

تجلی قدرت حضور اسلام در محیط شهری شیلی، در ساخت مساجد نمایان شده است. این بناها از سالن‌های ساده نماز به نمادهای کثرت‌گرایی فرهنگی محلی تبدیل شده‌اند.

مسجد السلام: فانوس دریایی سانتیاگو

مسجد السلام واقع در منطقه «نونیوا»، اولین مسجدی بود که در شیلی ساخته شد. برنامه‌ریزی آن در سال ۱۹۸۶ آغاز و در سال ۱۹۸۸/۱۹۹۰ تحت نظارت معمار «ویلیام تاپیا چواکی» به پایان رسید. 24 طراحی آن ساختار مستطیلی سنتی بسیاری از مساجد شرقی را می‌شکند و شکلی هشت‌ضلعی را برمی‌گزیند که یادآور قبه‌الصخره در بیت‌المقدس است. 26

جزئیات فنی: بنا دارای مناره‌ای بلند است که از آنجا اذان گفته می‌شود و داخل آن با فرش سبز رنگی با طرح‌های قوس‌دار پوشیده شده که مؤمنان را به سمت مکه هدایت می‌کند. 24
اهمیت اجتماعی: در اطراف مسجد، محله‌ای شکل گرفته که خانواده‌های تازه‌مسلمان و نوادگان مهاجران در آن زندگی می‌کنند و نونیوا را به مدلی از همزیستی موفق بین‌ادیانی تبدیل کرده‌اند. 4

مسجد بلال و شکوفایی ایکیکه

در شمال شیلی، پویایی اسلامی با تجارت بین‌المللی در منطقه آزاد ایکیکه (ZOFRI) پیوندی تنگاتنگ دارد. در اواخر دهه ۹۰، گروهی از تاجران پاکستانی نیاز به مکانی دائمی برای عبادت را شناسایی کرده و زمینی را برای ساخت مسجد بلال و مدرسه دینی آن خریداری کردند. 27

معماری: این بنای سفید رنگ که در سال ۱۹۹۹ تکمیل شد، عناصر سنتی را با روش‌های ساخت مدرن ترکیب کرده است. 27
کارکرد آموزشی: برخلاف سایر مراکز، مدرسه ایکیکه نقشی محوری در آموزش سیستماتیک زبان عربی و فقه اسلامی در منطقه «تاراپاکا» ایفا می‌کند. 27

مرکز ملک محمد ششم در کوکیمبو: تکه‌ای از مراکش

این مجتمع که به طور مردمی با نام «مسجد کوکیمبو» شناخته می‌شود، تنها مرکز فرهنگی با منشأ مراکشی در آمریکای لاتین است. این بنا حاصل توافق میان پادشاهی مراکش و شهرداری کوکیمبو بود که در ۱۴ مارس ۲۰۰۷ افتتاح شد. 29

عنصر معماری	جزئیات طراحی و مصالح
مناره	کپی در مقیاس کوچک از مسجد کتبیه مراکش با ارتفاع ۴۰ متر. 29
ساختار پایه	بتن مسلح با سنگ‌چینی و مرمرهای خاکستری، سفید و صورتی. 31
تزئینات داخلی	گچ‌بری، سرامیک و چوب سدر مراکشی که توسط هنرمندان شهر فاس حکاکی شده‌اند. 31
تلفیق مصالح	استفاده از چوب‌های شیلیایی همراه با گچ محلی که توسط متخصصان مراکشی کار شده است. 29

این مرکز سالانه حدود ۲۵,۰۰۰ بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند و به عنوان کانون تبادل فرهنگی، میزبان کتابخانه‌ای تخصصی با متونی به زبان‌های مختلف و موزه‌ای است که هنر و سنت‌های مغرب‌زمین را به نمایش می‌گذارد. 34

اسلام در شیلی؛ از میراث پنهان استعمار تا نقش‌آفرینی فرهنگی و اقتصادی در قرن بیست‌ویکم

۵. تنوع داخلی: تشیع، تصوف و جامعه احمدیه

جامعه مسلمان در شیلی یک بلوک یکدست نیست، بلکه موزائیکی از گرایش‌هایی است که غنای اندیشه اسلامی جهانی را بازتاب می‌دهند.

اسلام شیعی و تثبیت آن

گرایش شیعی به طور رسمی در سال ۱۹۹۶ با افتتاح مرکز فرهنگ اسلامی در منطقه «لاس کوندس» سانتیاگو تثبیت شد. 1 تحت رهبری چهره‌هایی چون «فؤاد موسی»، این مرکز فعالیت آموزشی مستمری را با دوره‌های کلامی و انتشاراتی به زبان اسپانیایی توسعه داده است. 36 پیوند علمی این مرکز با روحانیون ایران و آرژانتین اجازه تقویت هویت شیعی شیلیایی را داده و جشن‌هایی چون رمضان، محرم و غدیر با حضور پرشور جامعه برگزار می‌شود. 1

تصوف: راه دل

تصوف رشد چشمگیری داشته و به ویژه شیلیایی‌های با منشأ غیرعرب را که به ابعاد عرفانی و درونی اسلام علاقه‌مند هستند، جذب کرده است. طریقت صوفی نقشبندیه حقانیه بیشترین حضور را دارد و دارای مراکزی در سانتیاگو، وینیا دل مار، ویاریکا و کوکیمبو است. 37

اصول این طریقت بر مفاهیمی چون «هوش در دم» (آگاهی از لحظه حال از طریق تنفس) و مشاهده خداوند در زندگی روزمره تأکید دارد. 39 در «لیماچه»، جامعه‌ای از خانواده‌های صوفی مرکزی ایجاد کرده‌اند که برای نماز و صرف شام در روزهای پنج‌شنبه و یکشنبه گرد هم می‌آیند و به دنبال زندگی بر اساس دستورات اسلامی در محیطی صمیمی هستند. 40 فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها شامل تهیه غذا برای نیازمندان در روزهای شنبه است که تمرین معنوی را با کنش‌های خیریه پیوند می‌زند. 37

جامعه مسلمان احمدیه

جامعه احمدیه که در سال ۱۸۸۹ در هند تأسیس شد، در شیلی با شعار «عشق برای همه، نفرت برای هیچ‌کس» پیام صلح و مدارای جهانی را ترویج می‌کند. 43 علیرغم مواجهه با آزار و اذیت‌های شدید در کشورهایی مانند پاکستان، آن‌ها در شیلی فضایی برای گفتگوی بین‌ادیانی و فعالیت‌های بشردوستانه از طریق سازمان غیردولتی خود (Humanity First) یافته‌اند. 43 آن‌ها «جهاد قلم» یا دفاع فکری و مسالمت‌آمیز از آموزه‌های قرآن را ترویج کرده و بر جدایی دین از سیاست تأکید دارند. 43

۶. کالبدشکافی آماری: اسلام در سرشماری ۲۰۲۴

منظر مذهبی شیلی در سه دهه اخیر دستخوش تحولات رادیکالی شده و از یک کاتولیک غالب به سناریویی از تنوع و سکولاریزاسیون فزاینده گذار کرده است. در این بستر، نتایج سرشماری ۲۰۲۴ داده‌های بنیادینی را برای جایگاه جامعه مسلمان فراهم می‌کند.

تحول منظر مذهبی

سرشماری ۲۰۲۴ که بین ماه‌های مارس و ژوئیه انجام شد، بازتاب‌دهنده افت شدید پیروان کاتولیک و افزایش افرادی است که خود را «بدون دین» معرفی می‌کنند. 45

باور یا عقیده	سرشماری ۱۹۹۲	سرشماری ۲۰۰۲	سرشماری ۲۰۲۴ (نتایج اولیه)
کاتولیک	۷۶.۹٪	۷۰٪	۵۴٪ 45
تبشیری / پروتستان	۱۳.۲٪	۱۵.۱٪	۱۶.۳٪ 45
بدون مذهب / عقیده	۵.۸٪	۸.۳٪	۲۵.۸٪ 45
سایر ادیان (شامل اسلام)	۴.۱٪	۴.۴٪	۳.۹٪ 47

ذکر این نکته حیاتی است که ۲۵.۸٪ افراد «بدون مذهب» لزوماً به معنای افزایش آتئیسم نیست، بلکه نشان‌دهنده گسست از ساختارهای نهادی سنتی به نفع معنویت‌های مستقل‌تر و متکثر است. 49 در میان ۳.۹٪ «سایر ادیان»، اسلام به عنوان یک اقلیت تاب‌آور باقی مانده است. اگرچه آمارهای رسمی سرشماری ۲۰۲۴ برای اسلام به طور خاص در دسته‌های گسترده‌تر ادغام شده است، اما برآوردهای قبلی و داده‌های سازمان ONAR جمعیت مسلمانان را حدود ۴,۰۰۰ نفر تخمین می‌زنند که رشد آن ناشی از مهاجرت‌های اخیر (ونزوئلایی، کلمبیایی، پاکستانی) و همچنین گروش شهروندان شیلیایی است. 1

۷. تأثیر اقتصادی: بازار حلال و صادرات

یکی از جنبه‌هایی که کمتر تحلیل شده اما اهمیت حیاتی دارد، سهم جامعه مسلمان در اقتصاد شیلی از طریق توسعه صنعت حلال است.

شیلی به عنوان قطب لجستیک و تولیدی

شیلی به لطف شبکه توافق‌نامه‌های تجارت آزاد خود که بیش از ۸۵٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی را پوشش می‌دهد، خود را به عنوان شریکی قابل اعتماد برای کشورهای مسلمانی که متقاضی محصولات دارای گواهی «حلال» هستند، تثبیت کرده است. 50 این گواهی نه تنها تضمین می‌کند که مواد غذایی فاقد ترکیبات حرام هستند، بلکه با استانداردهای اخلاقی و ردیابی دقیق مطابقت دارند. 50

بخش‌های پیشرو در صادرات حلال شیلی عبارتند از:

گوشت: گوشت گاو و گوسفند (به ویژه از منطقه پاتاگونیا). 50
آبزی‌پروری: ماهی سالمون شیلی در بازارهایی چون مالزی، اندونزی و امارات متحده عربی تقاضای بالایی دارد. 50
میوه: میوه‌های تازه و خشک‌شده. 50

سازمان‌هایی مانند ChileHalal (مرکز صدور گواهی حلال شیلی) نقشی کلیدی در مشاوره فنی و آموزش شرکت‌های محلی ایفا می‌کنند و اجازه می‌دهند عرضه صادراتی کشور به بازاری جهانی با بیش از ۱.۸ میلیارد مصرف‌کننده دسترسی یابد. 50 این پویایی نشان می‌دهد که حضور اسلام در شیلی تنها یک واقعیت فرهنگی نیست، بلکه موتور بین‌المللی‌سازی برای صنعت کشاورزی و غذایی کشور است.

۸. مشارکت‌های فرهنگی: غذا و تخیل اندلسی

تأثیر اسلام جنبه‌های روزمره زندگی شیلیایی را شکل داده است، اغلب بدون اینکه مردم به طور کامل از آن آگاه باشند. ورود مهاجران عرب در قرن بیستم کاتالیزوری برای بازخوانی میراثی بود که پیش از آن در DNA اسپانیایی-شیلیایی وجود داشت.

میراث آشپزی

بسیاری از غذاهایی که در شیلی سنتی تلقی می‌شوند، ریشه در تکنیک‌ها و موادی دارند که توسط اعراب در دوران الاندلس به شبه‌جزیره ایبری معرفی شدند. 52 علاقه به ادویه‌هایی چون زیره، زعفران و دارچین؛ استفاده گسترده از خشکبار در دسرها؛ و تکنیک‌هایی مانند ترشی‌انداختن (Escabeche) میراث مستقیم این تمدن هستند. 52

رستوران‌های شاخص در محله پاتروناتو و شهرهای مختلف کشور به عنوان فضاهایی برای ترویج این فرهنگ عمل کرده‌اند. غذاهایی چون «کوفته» (از واژه عربی البندقة)، شیربرنج و انواع شیرینی‌های شربتی گواهی زنده بر این ادغام هستند. 52 علاوه بر این، معرفی کشت‌هایی چون زیتون و انگور در اسپانیا و سپس در آمریکا، بخشی از یک تبادل کشاورزی هزاره‌ای است که جهان عرب آن را به کمال رساند. 53

۹. اسلام در عرصه عمومی: گفتگوی بین‌ادیانی و صلح اجتماعی

Discovering the beautiful Mosque in Coquimbo CHILE | NomadicChica ...

در دهه‌های اخیر، جامعه مسلمان نقشی پیشرو در تقویت درک متقابل در کشوری ایفا کرده است که به سوی سکولاریسم و کثرت‌گرایی حرکت می‌کند. دفتر ملی امور مذهبی (ONAR) وابسته به وزارت ریاست‌جمهوری، به طور سیستماتیک نمایندگان اسلامی را در میزهای کاری خود گنجانده است. 56

نقاط عطف اخیر: در اوت ۲۰۲۵، کنگره بین‌المللی «راه‌های صلح: گفتگو میان ادیان و فرهنگ‌ها» در شهر تموکو برگزار شد که بیش از ۲۰۰ شرکت‌کننده را گرد هم آورد و جامعه مسلمان دیدگاه خود را درباره ضرورت بازتعریف گفتگو به عنوان ابزاری اخلاقی علیه خشونت ارائه کرد. 58
آموزش: مرکز مطالعات ادیان دانشگاه کاتولیک دوره‌های دیپلماسی در ادیان ابراهیمی را راه‌اندازی کرده است که در آن روحانیون مسلمان دروسی درباره تاریخ و کلام اسلامی تدریس می‌کنند و از طریق دانش آکادمیک، پیش‌دبستانی‌ها را از میان می‌برند. 60

بنابراین

مطالعه جامع اسلام در شیلی مسیری از تاب‌آوری و انطباق چشمگیر را آشکار می‌سازد. از موریسکوهایی که ایمان خود را برای عبور از اقیانوس اطلس پنهان کردند، تا بردگان آفریقایی که کرامت خود را از طریق باورهایشان حفظ کردند و مهاجران شامی که کارخانه‌ها و مساجد را بنا نهادند، تاریخ این ایمان با تاریخ شیلی درهم تنیده است.

جامعه مسلمان فعلی با ویژگی تنوع داخلی و گشودگی به گفتگو، بازیگری حیاتی در ساخت شیلی‌ای شمول‌گراتر و متکثرتر است. موفقیت اقتصادی آن در بازار پررونق حلال و تثبیت فرهنگی‌اش در مساجدی که میراث شهرهایشان هستند، نشان می‌دهد که اسلام امروزه نیرویی پویا است که به صلح اجتماعی و توسعه کشور کمک می‌کند. چالش آینده، تعمیق این ادغام و غلبه بر بقایای ناآگاهی و پیش‌داوری خواهد بود تا «امت» شیلیایی همچنان فانوس دریایی معنویت و تعهد شهروندی در مخروط جنوبی باقی بماند.

منابع