تبدیل سیئات به حسنات از اموری است که در قرآن و معارف اسلامی به آنان به تصریح شده و در منابع دینی مورد توجه قرار گرفته است .اما آنچه مورد پرسش است این می باشد که چگونه این تبدیل صورت می گیرد؟ آنچه در ذیل می خوانید پاسخ مرکز مطالعات پژوهش‌های حوزه علمیه به این سؤال است.
سوال:
چگونه خداوند بديهاي گروهي را به خوبي تبديل ميكند، آيا شامل بديها و گناهان كبيره نيز ميشود؟
پاسخ:
خداوند بزرگترين گناه را شرك به خود دانسته است و آن را گناهي نابخشودني معرفي كرده است[1] و هر چند از گناهان ديگر چشم پوشي كند از آن نخواهد گذشت و بهشت را بر مشرك حرام كرده است.[2] اما نا اميدي از رحمت و مغفرت الهي خود گناه نابخشودني ديگري است و تنها كافران از رحمت الهي نا اميد ميباشند.[3]
بنابراين، خداوند همة مردم را به توبه و بازگشت به سوي خود دعوت كرده و به آنها وعده كرده كه او همة گناهان را خواهد بخشيد.[4] در جاي ديگر مي فرمايد: كه اگر بندگان توبه كنند و اعمال صالح انجام دهند بديهاي آنها را به خوبي تبديل خواهد كرد و اين مرحله بالاتر از مرحلة عفو و بخشش است.
همان گونه كه ملاحظه ميشود در آية شريفه: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ...[5] مگر كساني كه توبه كرده و ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند، پس خداوند بديهاي آنها را به خوبي تبديل ميكند» خداوند كلمة «سيئات» را به صورت مطلق و بدون هر گونه قيدي ذكر كرده است كه شامل تمام گناهان ميشود حتي شرك كه بزرگترين آنهاست.
* شروط تبدیل سیئات به حسنات
اما تبديل سيئات به حسنات چنان كه از آية ياد شده بر ميآيد شروطي دارد كه بايد شخص آنها را انجام دهد و گرنه اينگونه نخواهد بود.
شرط اول اين است كه شخص توبة واقعي كند و عزم بر ترك گناهان گذشته نمايد چنان كه امام علي-عليه السلام- در اين باره ميفرمايد: توبه داراي شش شرط است، 1. پشيماني از آنچه گذشت 2. تصميم به عدم بازگشت 3. پرداختن حقوق مردم 4. بجاي آوردن تمام واجبات ضايع شده 5. گوشتي كه بر بدن روئيده با اندوه فراوان آب شود... 6. رنج طاعت به تن چشانده شود چنان كه شريني گناه را چشانده.[6]
شرط دوم ايمان است كه باعث طهارت نفس از آلودگي شرك است.
شرط سوم انجام اعمال صالح است. اگر كسي به اين شرايط عمل كند خداوند هم وعده داده كه گناهان او را بپوشاند. چنان كه امام صادق (ع) مي فرمايد: «گناهان را از ياد فرشتههايي كه گناهانش را مينويسند ميبرد و به اعضا و جوارحش و قطعههاي زمين وحي ميكند كه گناهان او را بپوشانند. در نتيجه روزي كه او به ديدار پروردگارش ميرسد هيچ شاهدي نيست كه بر ضد او به گناهي از گناهانش شهادت دهد.» [7]
پس وقتي اثري از گناه در نامة عملش نباشد در حالي كه او پيوسته اعمال صالح انجام ميدهد، ديگر چيزي غير از حسنه در نامة عمل او ثبت نميشود و اين همان تبديل سيئات و گناهان به حسنات است.
بايد هميشه در نظر داشت كه قبول توبه از طرف خداوند، لطفي است كه به بندگان نموده تا هيچ گاه نا اميد نشوند و هر گاه متذكر شدند به سوي او رجوع كنند و بدانند كه نااميدي از عفو و رحمت خداوند سزاوار بندگان مؤمن نيست و آنها كه در دل به آن حقيقت جاويد يقين دارند هميشه چشم به درگاه او دوختهاند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، انتشارات دفتر انتشارات اسلامي، قم، ج4، ص358 تا 400.
2. همان، ج15، ص333 تا 337.
3. چهل حديث، امام خميني (ره)، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، ص271 - 283، حديث17.
پی‌نوشت‌ها:
[1] . نساء/116.
[2] . مائده/72.
[3] . يوسف/87.
[4] . زمر/53 و 54.
[5] . فرقان/70.
[6] . امام علي -عليه السلام- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، تهران، انتشارات فرايض، چاپ اول، 1379، ص730، حكمت 417.
[7] . طباطبايي، محمدحسين، تفسير الميزان، ترجمه محمد باقر موسوي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ج4، ص399.
منبع :مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
