حجت الاسلام والمسلمین محمد مهدی مسعودی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامي خراسان رضوي، در گفتگو با خبرنگار«حوزه»، خراسان به تبیین ماهیت کلی و رسالت این نهاد و ارزیابی عملکرد دفتر پس از 36 سال از تاسیس آن پرداخته که حاصل در ادامه می آید.
دفتر تبلیغات از چه زمانی آغاز بکار کرد و چرا در تمامی کشور شعبه ندارد؟
دفتر تبلیغات اسلامي حوزه علميه قم در سال 1358 به فرمان امام خمینی(ره) به منظور ساماندهی امور آموزش، تبلیغ و تحقيق روحانيت معظّم تاسیس شد. در ابتدای تاسیس مقرّر گرديد در شهرهای برخوردار از حوزه های علمیه بزرگ و ديرپا، شعبه‌هاي دفتر تأسيس گردد. كه بر همين اساس در خراسان رضوي و اصفهان نيز شعبه هایی راه اندازی شد و در ادامه شعبه های خوزستان، ایرانشهر و نمايندگي تهران نيز بنا به ضرورت هایی تأسيس و فعّال گرديدند.
رسالت اصلی دفتر تبلیغات چیست؟
هدف نخستين و محوري دفتر از ابتداي امر بر اين محور معطوف گرديده كه دفترتبليغات به عنوان واسطه ميان حوزه‌هاي علميه و جامعه فعاليت نمايد. دفتر هم همچون پلی، ارتباط ميان حوزه و جامعه ديني، پويا و انقلابي و نيز نخبگان و مراجع فکری اين جامعه که در قالب طیف‌ها و گروه‌هاي مرجع همچون دانشگاهیان، مهندسان، پزشکان، هنرمندان و ورزشکاران و ديگر تشكّل‌هاي تأثيرگذار كه کارکرد اجتماعی دارند، را برقرار مي‌كند.
دفتر تبلیغات بر پايه رسالت يادشده موظف گرديد تا نیروهای متخصص در عرصه‌هاي يادشده را تربیت نمايد. این مهم با رويكردهاي تربيت مدرّس، تربيت مبلّغ و تربيت محقق ساماندهي گرديد و همپاي آن تأسيس موقعيت‌هايي كه مأموريت يادشده را محقق سازند، همچون دانشگاه و پژوهشگاه نيز اجرايي گرديد.
آیا رسالت های دفتر طی 36سال گذشته تغییر کرده است ؟
در پي گذشت نزديك به چهار دهه از فعالیت دفتر و عطف به فرموده بلند مقام معظم رهبري، سند بالادستي و حاكم بر تفكر و اقدام سازمان، رقم خورد. معظم له بيان فرمودند "دفتر تبلیغات نماد روشنفکری حوزه علمیه است"، نماد روشنفکری حوزه در برداشتي از اين كلام راهبردي بدين معناست كه بايستي دفتر به توليد و نشر تفکر و پرورش متفكراني روزآمد در حوزه‌ها مدد برساند.
حركت سازماني به سمت اين هدف بلند اقتضائاتی دارد. نخستين گام برای چنین امري، شناسايي ظرفيت‌هاي انساني و بالفعل‌سازي استعدادهاي وجودي ايشان است. بر اين اساس دفتر در طول سال‌هاي اخير تلاش داشته است تا در حوزه، عناصر مولّد فکر و صاحبان انديشه خلاّق رشد يافته و به نياز جامعه پاسخ گويد. بخشي ديگر از الزامات توجه به اين نكته مهم بوده كه منابع مورد نیاز، تحقّق چنين هدف عظيمي تنها منابع مکتوب نبوده، بلکه منابع انسانی، اعتباری و به ديگر تعبير سخت‌افزاري، نرم‌افزاري و مغزافزاري را نيز شامل مي‌گردد.
محقق، مدرّس ومبلّغ مولّد فكر در کنار دستیابی به منابع تفکر، محتاج است که به روز بیاندیشد. و تفكر خويش را از منابع نخستين دين يعني قرآن و سنت سيراب گرداند. همين‌گونه طي سال‌هاي اخير تلاش گرديد فعاليت‌ها تخصصي گشته و گروه‌هاي علمی و تخصصی در موقعيت‌هاي آموزشي، تبليغي و پژوهشي شكل گرفته و مدل‌هاي نويني از دانش و علوم اسلامي و علوم انساني در مقايسه با دستاوردهاي غرب ارائه گردد.
دفتر تبلیغات در عرصه تبلیغ در فضای مجازی و سایبری جدی انجام داده است؟ چه تدابیری را برای تبلیغ در فضای مجازی در نظر گرفته است؟
بي‌ترديد يكي از عرصه‌هاي مهم و تأثيرگذار در فرايند تبليغ در شرايط كنوني، تبليغ در فضاي مجازي و تبليغ سايبري مي‌باشد كه بر همين اساس نيز دفتر افزون بر حمايت از فعاليت‌هاي تبليغي روحانيت در فضاي مجازي همچون سايت‌ها، وبلاگ‌ها، شبكه‌هاي اجتماعي و نرم‌افزارهاي تحت موبايل كه توسط روحانيت و نهادهاي حوزوي پشتيباني مي‌شود.
مستقيماً نيز، از طريق ورود در سايت‌هاي اطلاع‌رساني، پاسخگويي و محتوايي حضور فعّال دارد. در شعبه خراسان نيز در عرصه تبلیغ و فرهنگ، سامانه های مجازی مختلفي فعال مي‌باشد كه يكي ازاصلی ترین اين سامانه‌ها پاسخگویی مي‌باشد. این فعاليت در قالب‌هاي تلفنی و اینترنتی به صورت آنلاین و تحت عنوان سایت www.eporsesh.com، پیرامون مسائل اعتقادی، فقهي، اخلاقي، مشاوره و ديگر نيازهاي مطرح به امر پاسخگويي مبادرت مي‌ورزد.
اخيراً نيز نمايندگي مركز ملي پاسخگويي تلفني دفتر تبليغات در خراسان رضوي افتتاح و با همكاري نزديك به بيست تن از فضلا و اساتيد حوزوي مشغول به فعاليت مي‌باشد.
راهبردهاي اصلي دفترتبليغات اسلامي كدام است؟
دفتر تبليغات يك سازمان مأموريت محور مي‌باشد. ماموریت محوری به این معناست که مسائل مختلف در عرصه ملّي و فراملّي دائماً در حال شناسایی و رصد بوده و اصليترين فرصت‌ها وتهديدهاي فرهنگي شناسايي شده و براي حلّ آنها از طريق هسته‌هاي آموزشي، پژوهشي و تبليغي دفتر تلاش خواهد شد. اين تلاش در قالب تشكيل چهار قطب اصلي يعني قطب تعميق ايمان ديني و باور مذهبي، اخلاق، خانواده و سبك زندگي، علوم اسلامي و انساني، اسلام و تمدن ساماندهي شده است و تمامي اين طبقه‌بندي‌ها و سامان‌مندي‌ها بر اساس رهنمودهاي مقام معظم رهبري واسناد بالادستي نظام صورت پذيرفته است. هر كدام از اين قطب‌ها، كارگروها و ميزكارهاي تخصصي دارند كه بسته به اهميت آن، از يك و يا چند ميزكار تشكيل مي‌شود.
در رأس امور، شورای عالی راهبردی وجود دارد که مدام پيشرفت امور و چگونگي اقدامات را رصد و ارزيابي مي‌نمايد. بسته‌هاي جامع شامل تعريف مسأله، تبيين ظرفيت‌ها و راه حل مسأله بوده كه بر اساس توانمنديها و سرمايه‌هاي درون وبرون سازماني دفتر، اقداماتي را با رويكردهاي آموزشي، پژوهشي و تبليغي طرّاحي و اجرا مي‌نمايد.
چشم اندازهای آینده دفتر چیست و آیا کار جدی برای این موارد چهار گانه ای بیان کردید، صورت گرفته است؟
بر پايه رسالت نخستين دفتر و هدف راهبردي يعني ايفاي نقش واسطه میان حوزه های علمیه و جامعه و نيز افقي كه مقام معظم رهبری تحت عنوان نماد روشنفکری حوزه، تبيين و ترسيم فرموده‌اند دفتر موظف مي‌باشد در مسير تربيت مبلغيني روزآمد و توانمند، محققيني آگاه و مؤلف و دانش‌پژوهاني خلاّق و مولّد علم حركت نمايد. اين مهم اقتضاء مي‌نمايد كه در عرصه‌هاي چهارگانه يادشده، براساس اولويت و اهميت، اقدامات ستادي و صفي سازمان معيّن و محقّق گردد. ظرفيت‌هاي صفي و ستادي سازماني دفتر بويژه در حوزه تبليغ قريب به 12 هزار مبلغ در رده های مختلف آماده به اعزام مي‌باشد كه در قالب اعزام‌هاي عمومي همچون اعزام محرم، صفر، تابستان، رمضان و مناسبت‌هاي خاصّ به شكل متناوب و در مقاطعي معيّن صورت مي‌پذيرد.
اعزام‌هاي يادشده تنها معطوف به محيط‌هاي غيرشهري نبوده، بلكه اعزام به موقعيت درون‌شهري هم چون دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش را نيز شامل شده و در مواردي در خارج از كشور نيز تحقق مي‌پذيرد.در سال‌هاي اخير تبلیغ‌های تخصصی و هدفمند به مناطق تلفیقی از اهميت خاصّي برخوردار شده بويژه در استان خراسان رضوي كه به طور مستقيم با اين مسأله درگير مي‌باشد. مسئوليت و رسالت مرزباني از حريم مذهب و تشيّع در زمره اصليترين رسالت‌هاي سازماني دفترتبليغات مي‌باشد.
تفاوت و اشتراکات بین دفتر و سازمان تبلیغات در اهداف، رسالت‌ها و نوع عملکرد چگونه است؟
در پاسخ به اين پرسش مي‌توان از اين منظر به مسأله نگريست كه دفتر تبلیغات عمدتا عهده دار مسائل نرم افزاری عرصه فرهنگ مي‌باشد، همان‌گونه كه سازمان تبليغات عمدتاً عهده‌دار مسايل سخت‌افزاري عرصه فرهنگ مي‌باشد. تأمين منابع انساني مورد نياز عرصه فرهنگ از قبيل محقق، مدرّس و مبلّغ، آموزش وساماندهي ايشان براساس ظرفيت حوزه‌هاي علميه در حيطه وظايف دفتر بوده، اعزام و استقرار ايشان در حيطه وظايف سازمان تبليغات. همين‌گونه تامین محتوای لازم، به روز رسانی روش ها، افزایش مهارت‌ها و در اختیار گذاشتن ابزارها برای کار در عرصه های مختلف و ساحت‌هاي گوناگون همچون فضاي مجازی از طریق سایت ها، سامانه ها، موقعیت های پاسخگویی، شبکه های اجتماعی نيز در حيطه مأموريت دفترتبليغات مي‌باشد. هر چند كه هم در عرصه سخت‌افزار و هم نرم‌افزار، تعاملات و اقدامات مشترك از سوي هر دو نهاد صورت مي‌پذيرد.
اولویت کاری دفتر تبلیغات چیست؟
اصلی ترین رسالت ما تقویت نهادهای آموزشی پژوهشی به ویژه تبليغي حوزه های علمیه است. دفتر بر اين باور است که اصلی ترین نقش را در بسترهاي يادشده حوزه ها ایفا می کنند. البته رسیدن به اهداف کلان در این حوزه‌ها بدون هماهنگی با سایر نهادهایی که در عرصه فرهنگ و دین،مشغول فعالیت هستند، امکان پذیر نیست. بنابراین ما محتاج هستیم که محیط های علمی دانشجویی مثل دانشگاه و موسسات علمی پژوهشی و حتی نهادهای خاص را مدنظر داشته باشیم و با ایجاد مراکز و منابع تخصصیمورد نیازخود،آموزش‌ها و پژوهش‌هاي مورد نياز را براي نيازمندان اعمّ از حوزوي و غيرحوزوي فراهم آوريم هر چند كه اولويت اقدام متوجه حوزه‌هاي علميه مي‌باشد.
چه سازمان بالادستی وجود دارد که فعالیت های فرهنگی نهاد هايی مثل دفتر تبلیغات را ارزیابی کند؟
دفترتبليغات و بسياري نهادهاي ديگر زیر نظر دفتر مقام معظم رهبری و تحت راهبري و نظارت مستقيم اين دفتر مشغول به فعاليت مي‌باشند. سیاست های اصلی و سنجش ميزان تحقق آن‌هاتوسط اين دفتر ارزیابی شده و به اطلاع رهبر معظم انقلاب رسانده می شود. بر اين اساس آخرين تحولات سازماني و به روز‌رساني مدام و مستمر عمليات ستادي و صفي در قالب برنامه‌هاي خاص در مسير ابلاغ قرار گرفته و مورد ارزيابي و نظارت نيز قرار مي‌گيرد. همين‌گونه در خود دفتر نيز مركز برنامه‌ريزي فعّالي وجود دارد كه در قالب ادارات مختلف مشغول به تغذيه فكري و محتوايي سازمان در عرصه فرايندها و تحولات مي‌باشد يكي از ادارات اصلي دفتر برنامه‌ريزي، اداره رصد مي‌باشد كه موظف است که دائماً شرایط و موقعیت فرهنگی کشور و جامعه را ارزيابي نموده و به اطلاع مجموعه برساند. ارزيابي‌ها و رصد مستمر و به روز باعث مي‌شود كه برخيبرنامه‌ها تقویت شده و اعتبار بیشتری به آن اختصاص داده شود و در صورت عدم تحقق برخی از اهداف سازماني آسیب شناسی لازم صورت پذيرفته و به شورای راهبردی گزارش می شود.
عملکرد کلی دفتر تبلیغات را چطور ارزیابی می کنید؟
بنده به عنوان فردي که از زمان تأسيس شعبه دفتر تبلیغات در استان خراسان رضوي يعني سال 1368 در خدمت اين نهاد بوده‌ام، می توانم اذعان نمايم كه به دلیل وجود عناصر انقلابی، متفكّر و متعهّد در دفتر تبلیغات و پیگیری‌ها و تلاش های مستمر آنها در عرصه‌هاي مختلف، به ويژه در حيطه‌هاي آموزشی، پژوهشی و تبليغي می توان نمره خوبی را به آن اختصاص داد. هر چند كه اين ارزيابي و موفقيت‌سنجي بايستي توسط نهادهاي ديگري خارج از سازمان صورت پذيرد.
گفتگو: احسان كفشدار طوسي
