به گزارش خبرگزاری«حوزه» حجت الاسلام سید علی موسوی شب گذشته در نشست« نقشه فکری جریان های جهان اسلام در مواجهه با تمدن غرب» که در موسسه گفت وگوی دینی در قم برگزارشد  گفت: امروز جهان اسلام با جریانات مختلفی مواجهه هستند که همه این جریان ها ریشه در تفکرات غالب بر گروه های مسلمانان است.

وی افزود: مواجهه نسبت مکتب و مشرب زندگی، مواجهه نسبت به حکومت و حاکمیت و مواجهه نسبت مکتب نظری در حوزه فرهنگی از جمله آنها است.

معاون پژوهشی پژوهشکده تمدن توحیدی تصریح کرد: لیبرال دموکراسی در شمال آفریقا طرفداران چندانی ندارد، ولی در ایران و ترکیه و مالزی این مساله طرفدارانی دارد که از بیان آن هم ابا ندارند.

وی خاطرنشان کرد: جریانات فکری از جمله سوسیالیسم و لیبرالیسم به نوعی به دین در این سالها پیوند خورده است و سوسیالیسم دینی در برخی از کشورها ظاهر شده است و نهادهایی چون ملی گرایی را ایجاد کرد.

حجت الاسلام موسوی یادآورشد: نقد عقلانیت عربی در فضای کشورهای عربی با معنای نقد اسلامی به کار می رود؛ بحث استنباط از سنت از دیگر چالش های دنیای اسلام امروز است.

وی گفت: اتفاقاتی که امروز در عرصه مواجهه با تمدن غرب بوجود آمده است این است که امروز مواجهه با این فرهنگ مورد سوال واقع می شود و شیوه برداشت از سنت و کتاب سنجیده می شود.

سخنران نشست افزود: نگاه های فلسفی به اجتهاد در جهان اسلام مدل های اجتهادی چندگونه ای در جهان اسلام بوجود آورده است که یکی از آنها مدل اجتهادی سلفی است؛ این مدل بیان می کند که باید به تمام جزییات مدل رفتاری پیامبر عمل کرد و بیان می کنند که غیر از این مدل هر چه وجود داشته باشد انحراف بوجود می آید.

معاون پژوهشی پژوهشکده تمدن توحیدی تصریح کرد: مدل دیگر اجتهادی، مدل تعبیر گرایی عرفانی به منظور استفاده از سکولاریسم است؛ این افراد بیان می کنند که دین یک سری اخلاقیات دارد که روح حاکم بر اسلام است و شریعت چندان جایی ندارد.

وی خاطرنشان کرد: عقل گرایی سکولار نیز از دیگر این مدل هااست که کار آن توجه به عقل گرایی فلسفی است؛ اجتهاد دیگری که در اینجا وجود دارد اجتهاد توجیهی است که بر این مبنا بیان می شود که مثلا حجاب خوب است ولی چندان هم واجب نیست؛ امروز الازهر نماینده این اجتهاد است که دین را در حوزه فقهی عرفی کرده اند و روح کلی فضای حاکم بر الازهر چنین اجتهادی است.

حجت الاسلام موسوی یادآورشد: اجتهاد دیگر، اجتهاد ویرایشی است یعنی در مواجهه با پدیده های جدید دین را بر اساس شرایط روز تعریف کنیم که جریان های اخوانی با این رویکرد نزدیک تر هستند. 

وی گفت: جریان دیگر اجتهاد تولیدی است که به دنبال آن است که از روی مبادی اصلی به دنبال روشن کردن تکلیف فرد یا جامعه است؛ جریان هایی مثل فقه مقاصدی و... نزدیک به این تفکر است.

حجت الاسلام موسوی افزود: انواع مواجهه از جهت موضوعی در جهان اسلام شامل موضوعاتی چون موضوعات سیاسی است؛ در مواجهه سیاسی با تمدن غرب چندین مواجهه وجود دارد؛ مثلا موضوع مواجهه سید جمال با غرب مواجهه استعماری است و در زمان عبدالرحمن کواکبی به استبداد مبدل شد.

معاون پژوهشی پژوهشکده تمدن توحیدی تصریح کرد: از دل این جریان در ایران نهضت مشروطه خارج شد و در کشورهای عربی شکل های جدیدی از مواجهه با استبداد ایجاد شد؛ نکته جالبی که ایجاد شد این بود که تحصن مشروطه خواهان در سفارت انگلیس انجام شد.

وی خاطرنشان کرد: امروزه پروژه اصلی فکری جهان عرب و اسلام غیر از پروژه اسلام ایران است؛ امروزه در جهان عرب بیشتر نگاه استبدادی است که با نگاه ما نسبت به سوریه متفاوت است، ولی به نظر می آید که این کار با دست پنهان استعمارگران ایجاد شده است.

حجت الاسلام موسوی یادآورشد: استعمارگران کاری کرده اند که یکی از مباحث فقه سیاسی در جهان اسلام امروز پیرامون خوب یا بد بودن حاکمان استعماری و حاکمان مستبد داخلی است.

وی گفت: مواجهه دیگر، مواجهه فلسفی است؛ در این مواجهه لازم نیست که مساله اول ما نیز مساله تمدن غرب باشد؛ ابن تیمیه چنین کاری کرد و با این تفکر ضد فلسفه و منطق به پا خواست و یک جریان منطقه ای برای خود ایجاد کرد؛ حتی افرادی مثل فخررازی نیز در این مسیر گام برداشتند.

معاون پژوهشی پژوهشکده تمدن توحیدی تصریح کرد: مواجهه دیگر، مواجهه فرهنگی است که تعارضات بسیاری در عالم اسلام را نیز ایجاد کرد که این مواجهه از گذشته نیز وجودداشته است.

وی خاطرنشان کرد: در زمینه جریان شناسی ورودهای مختلفی می توان داشت که یکی از این انواع ورود، ورود جغرافیایی است که باید در این زمینه تاریخ آن را نیز مشاهده کرد.

حجت الاسلام موسوی یادآورشد: امروزه کشورهای جهان اسلام آبشخورهای فکری و فرهنگی و فرهنگی بسیاری را تجربه کرده اند و به همین خاطر این تکثرات فکری در جهان ایجاد شده است که شناخت آنها کمک بسیاری برای آنها می کند.