به گزارش خبرگزاری «حوزه»، آیت الله جواد فاضل لنکرانی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پاسخ به سوال مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه، ضرورت تبلیغ در عرصه بین‌الملل، زمینه‌ها و ظرفیت‌های موجود و نیازمندی‌ها و کاستی‌های این عرصه را تشریح کرد.
متن سئوالات و پاسخ های این استاد حوزه را در ذیل می خوانید.
* ضرورت‌های جهانی شدن و رویکرد بین‌المللی در سیستم آموزشی حوزه را بیان فرمایید؟
به دلایل و جهات ذیل، این رویکرد بین‌المللی و توجه به امور خارج از ایران در کشورهای مختلف؛ حتی در سایر فرق و ادیان بسیار ضروری است:
1ـ حوزه به‌عنوان ام‌القری علمی و شیعی باید با همه کشورهای مسلمان و غیرمسلمان ارتباط داشته باشد.
2ـ حوزه مدعی تبیین اسلام است و بر اساس آیات شریفه‌ای که خطابشان «یا ایها الناس» می‌باشد، باید تبیین برای همه مردم باشد و به‌دنبال تبیین باید اجرا کنیم.
3ـ دین ما جامعیت دارد و در ابعاد شخصی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... برنامه و قانون دارد و این، اقتضای ارتباط با همه افراد بشر را دارد.
4ـ اگر دنبال رشد علمی در حوزه هستیم، تاریخ حوزه به ما می‌گوید: در اثر ارتباط علمای ما با سایر علمای فرق و ادیان این رشد صورت پذیرفته است؛ اگر حوزه از این نکته غفلت کند، به رکود علمی دچار خواهد شد.
* چه راه‌هایی برای ارتباط و تعامل مراکز آموزشی حوزه با مراکز علمی دنیا وجود دارد؟
اولاً این یک ضعف است که ما هنوز یک پل ارتباطی با مراکز علمی دنیا نداریم. گاهی تحقیقات ما در حوزه از فضای خود آن مؤسسه و حوزه فراتر نمی‌رود؛ لذا دنیا به‌خوبی از تحقیقات، درس‌ها و مطالعات ما خبر ندارد و این بی‌اطلاعی دوطرفه است و این خلأ بسیار بزرگی است. پس در درجه اول شناسایی مراکز علمی دنیا لازم است.
ثانیاً حوزه علمیه باید در هر کشور یک پایگاه داشته باشد. مرحوم والد ما می‌فرمودند: این مرکز فقهی را باید در تمام نقاط دنیا دایر کنیم؛ زیرا مراکز علمی دنیا باید متوجه شوند؛ ائمه اطهار(ع) فقه دارند و در حقوق حرف اول را می‌زنند. مثلاً ما موسوعه‌ای به‌نام احکام‌الاطفال را در این مرکز منتشر کردیم. در این رابطه چند سال پیش نماینده سازمان ملل در امور کودک به ما گفت: ما از دانشگاه الازهر در این مورد درخواست نیاز کردیم و آن‌ها به ما یک کتاب 100 صفحه‌ای دادند؛ ولی ما از شما یک مجموعه عظیمی در مورد کودک از علمای اسلام می‌بینیم که قبلاً اطلاع نداشتیم؛ لذا باید راهکاریی اندیشید که این کتاب و امثال این محصولات براساس ادبیات فرهنگی آن‌جا منتشر و توزیع شود.
* نقش نظام آموزش حوزه در مسائل مهم جهان، مثل بیداری اسلامی را چگونه ارزیابی می‌فرمایید؟
باید تحولات سیاسی اجتماعی کشورها و مطالبات مردم آن‌ها از دولت‌هایشان را رصد کنیم. الآن مردم مصر از الازهر مطالبات جدی دارند. ما باید نبض سیاسی ملت‌ها را در نظر بگیریم. این‌که ما بهترین قوانین را در عبادات، معاملات مسایل حقوق بشر داریم، کجا باید محک بخورد؟ باید مرکزی باشد که این‌ها را مقارنه کند. قوانین را در معرض دید عالمان دین قرار دهیم. نشست های علمی با مرکزیت حوزه برگزار گردد و مسایل اخلاقی، فقهی، قرآنی و... که نیاز به کار فراوان هم دارد، محک بخورد.
* نقش مراکز تخصصی در ارتقای رویکرد بین‌المللی در حوزه چیست؟
مراکز ما واقعاً تخصصی باشند؛ نه این‌که اسم آن تخصصی باشد. بعداز 35 سال هنوز نتوانسته‌ایم، 20 متخصص در عقاید و تفسیر تربیت کنیم. امروز مراکز بین‌المللی، حوزه‌های علمیه اهل‌سنت را به سمت قوانینی به‌نام حقوق بشر نوشته‌شده جذب می‌نمایند. رویکرد آن‌ها به سمت افکار عقلایی کشیده شده است. در داخل کشور به‌صورت گسترده این رویکرد را نمی‌بینیم؛ اساس کار دانشگاه‌های بین‌المللی رویکرد بیرونی است؛ اما این رویکرد را نداریم؛ لذا تأسیس گروه‌هایی مثلاً در زمینه فقه اقتصاد و... که مسایل بین‌المللی این رشته‌ها در آن بررسی شود، در این زمینه مفید است.
در درجه دوم گروه‌هایی دیگر برای پاسخ‌گویی به این مطالب داشته باشیم. در ضمن کاری که ما می‌خواهیم انجام دهیم، باید بر اساس ادبیات آن سرزمین و ملت باشد.
* چه راه‌هایی برای تربیت اساتید جهان‌نگر در نظام آموزش حوزه وجود دارد؟
اساتید باید مراکز علمی دنیا را ببینند؛ مثل سفر اخیری که بخش بین‌الملل حوزه برای برخی از اساتید را به لبنان و سوریه و... برد که این امر بسیار مفید است و در فکر و مطالعات و بحث‌های این عزیزان اثر خواهد داشت.
* به نظر جنابعالی چه ظرفیتی برای کار بین‌المللی حوزه و هم‌چنین چه کاستی‌هایی در این مورد وجود دارد؟
1ـ اولین ظرفیت، اجتهاد باز و آزادی که در حوزه وجود دارد؛ این مسئله اقتضای ارتباط با بین‌الملل را دارد.
2ـ جامعیت.
3ـ انقلاب ما از متن حوزه برخاسته و کشورها مخصوصاً بعداز بیداری اسلامی، از حوزه انتظار و سؤال دارند. [و حوزه ظرفیت پاسخ‌گویی دارد.]
کاستی‌هایی هم که در این زمینه است، شامل موارد ذیل است:
1ـ کانون‌محوری در حوزه که برای رویکرد بین‌المللی مناسب نیست.
2ـ در عرصه‌های بین‌المللی مثل نمایشگاه‌های کتاب در دنیا حضور بسیار کم‌رنگ داریم.
3ـ توجه حوزه به این‌که طلاب دو زبان عربی و انگلیسی را یاد بگیرند، ضروری است. مرحوم والد ما در آخرین جلسه شورای عالی حوزه فرمودند: سعی کنید طلبه وقتی سطحش تمام می‌شود، دو زبان عربی و انگلیسی را آموخته باشد.
* کدام یک از نهادهای داخل نظام را در کمک به رویکرد بین‌المللی حوزه مؤثر می‌بینید؟
نهادهای موجود در کشور، وزارت ارشاد، وزارت امور خارجه و حتی وزارت آموزش و پرورش، می‌توانند ارتباط عمیقی با حوزه در این زمینه داشته باشند.
