به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی در ادامه سلسله مباحث قرآن و علوم اجتماعی در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره)، در تبیین مبحث اهداف اجتماعی شدن از منظر جامعه شناسان به نظریه بروس کوئن اشاره داشت و اظهار کرد: این جامعه شناس از "شناخت مهارت های زندگی" ، "توان ارتباط موثر با دیگران"، "فراگیری قابل قبول تامین نیازهای بدنی" و "تمرکز ذهنی بر ارزش ها و اعتقادات اساسی جامعه" به عنوان اهداف اجتماعی شدن جامعه یاد می کند.

وی با بیان اینکه باید میان سه موضوع "اهداف اجتماع"، "وظایف اجتماع" و "اهداف اجتماعی شدن" تفکیک قائل شد، تصریح کرد: در جلسات گذشته عنوان شد که در راستای تبیین اهداف اجتماع باید به راهبردهای کلی فراروی اجتماع نظیر اهداف آفرینش جهان، انسان، بعثت انبیاء و نزول قرآن توجه داشت.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به موضوع "وظایف اجتماع"، افزود: همچنین در جلسات گذشته تصریح شد "وظایف اجتماع به معنای تکالیف جامعه برای دستیابی به یک هدف کلی است"؛ مثلا اگر جامعه خواستار دستیابی به لقاء الله، معرفت خدایی و نور باشد، دارای وظایفی می شود که قرآن به تبیین آن وظایف پرداخته است.

*مفهوم اجتماعی شدن

وی با بیان اینکه اجتماعی شدن به معنای "وظایف افراد برای عضویت در جامعه" است، گفت: اگر فردی بخواهد به عنوان یک عضو جدید در مجموعه ای پذیرفته شود، باید قوانین و ملزوماتی را رعایت کند.

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی تصریح کرد: مثلا اگر کسی بخواهد در حوزه بماند و طلبه شود باید اقداماتی را انجام دهد زیرا حوزه اهدافی دارد و کسی که می خواهد در حوزه طلبه شود، باید به وظایف طلبگی عمل کند.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با اشاره به الزامات اجتماعی شدن از منظر قرآن کریم، گفت: یکی از مباحث، "رعایت هنجارهای اعتقادی جامعه" است؛ در همین راستا، اسلام برخی از مسائل را مشخص و به موضوع تولی و تبری اشاره کرده است.

*اعتقادات را در قالب ادبیات جهانی معرفی کنیم

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی، تصریح کرد: در ابتدای انقلاب که نسبت به موضوع حجاب زنان هجمه های سنگین رسانه ای می شد، یکی از شخصیت های کشور به کشوری رفته بود و در پاسخ به پرسش خبرنگاران گفته بود حجاب در ایران تبدیل به قانون شده است و باید آن را رعایت کرد.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با تاکید بر اینکه ما باید ادبیات جهانی را بشناسیم و صحبت های خود را در قالب ادبیات جهانی مطرح کنیم، گفت: بحث این نیست که ما دست از عقاید خود برداریم بلکه بحث این است که با ادبیات جدید مطرح کنیم.

وی با اشاره به موضوع رعایت هنجارهای اجتماعی و تمرکز ذهنی بر ارزش های آن جامعه به عنوان یکی از اهداف اجتماعی شدن، اظهار کرد: ما شاید به طور کلی این موضوع را قبول نداشته باشیم اما مباحث اثباتی آن را نه تنها قبول داریم بلکه در پاسخ به اشکال دیگران نیز استفاده می کنیم؛ بسیاری از این مباحث توجیه کننده احکام اسلامی است.

*پاسخ به شبهه ارتداد

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی به موضوع ارتداد اشاره کرد و گفت: ارتداد یعنی فردی برخلاف هنجارهای اجتماعی و ارزش های یک جامعه عمل کند.

وی در ادامه افزود: قرآن می فرماید وقتی کسی وارد اجتماع اسلامی شد، حق ندارد از آن اجتماع خارج شود زیرا در صدر اسلام کسانی بودند که صبح ایمان می آوردند و عصر از دین خارج می شدند تا دیگران را متزلزل کنند. 

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی تصریح کرد: قرآن از سویی در سوره توبه تاکید فرموده به کفار فرصت مطالعاتی دهید و زمینه بازگشت آن ها را فراهم کنید اما از سوی دیگر نیز اجازه نمی دهد هنجارهای اجتماعی شکسته شود و بر این اساس می گوید با هنجارشکن برخورد شود.

وی افزود: منظور از ارتداد این است با کسی که ارزش ها و هنجارهای اسلامی را می شکند، باید برخورد کرد.

*اعتقادات جوامع محترم است

این استاد حوزه با تاکید بر اینکه هنجارها، اعتقادات و ارزش های یک جامعه محترم است، اظهار کرد: مثلا اگر کسی در آمریکا زندگی کند، باید قوانین، هنجارها و ارزش های آن جامعه را رعایت کند.

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی تصریح کرد: البته ارتداد دارای ابعاد "فقهی" و "کلامی" است که این امر محفوظ می باشد اما ابعاد اجتماعی نیز دارد و در مسائل جامعه شناسی می توان این موضوع را با بحث "رعایت هنجارهای اجتماعی و ارزش های اجتماعی" توجیه کرد؛ زیرا هیچ جامعه ای تحمل نمی کند هنجارها و ارزش هایش شکسته شود و مورد تمسخر قرار گیرد.                 

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی در ادامه با بیان اینکه قرآن همچنین یکی دیگر از الزامات اجتماعی شدن را "ارتباط کلامی و مکتوب" عنوان کرده است، گفت: یکی از افتخارات اسلام، ظهور در جامعه ای بود که مردم آن، اهل درس و بحث نبودند و بر این اساس اولین آیه قرآن با کلمه "بخوان" آغاز شد و در ادامه بر لزوم "نوشتن" تاکید کرد و موجب تحول آن جامعه شد.

وی، دیگر الزام اجتماعی شدن از منظر قرآن کریم را "رعایت آداب و اخلاق اجتماعی" عنوان کرد و افزود: وقتی انسان می خواهد اجتماعی شود باید به برخی مسائل نظیر عفو و گذشت توجه داشته باشد؛ قرآن در آیه 49 سوره نساء می گوید: خدا اهل بخشش است و از شما می خواهد از دیگران بگذرید. 

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی تصریح کرد: "عفو و گذشت" باید سرلوحه افراد جامعه در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی باشد و این مسئله در زندگی طلبگی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و طلاب تحمل بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند. 

*اجتماعی شدن برای طلاب الزامات بیشتری دارد

این استاد حوزه با تاکید بر اینکه اجتماعی شدن برای طلاب دارای الزامات بیشتری است، افزود: طلبه ها باید در حد "تغافل" به معنای نادیده گرفتن باشند؛ گاهی کسی کنایه ای می زند و حقی از آنها تضییع می کند اما باید چشم پوشی کرد؛ البته این مسئله به معنای ظلم پذیری نیست ولی گاهی باید از اقدامات بد دیگران گذشت کرد تا خود آنها شرمنده شوند.    

*رفتار کرامت آمیز با مردم لازمه زندگی طلبگی است

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی افزود: برخورد کرامت آمیز با مردم لازمه زندگی طلاب است و در بسیاری از اوقات مجبور هستیم در لباس روحانیت از حقوق خود بگذریم و عفو و گذشت داشته باشیم؛ البته از حق شخصی گذشتن با چشم پوشی از حق الله و حق الناس متفاوت است و باید به میان آنها تفکیک قائل شد.

وی با بیان اینکه خانواده نخستین واحد اجتماعی است، افزود: بسیاری از اختلافات خانوادگی به دلیل عدم گذشت و چشم پوشی از خطای افراد است؛ گاهی اگر والدین اهل گذشت و تغافل نباشند، نمی توانند مسائل خود را با فرزندان رفع کنند.

این استاد حوزه علمیه، در ادامه از " احترام به حریم خصوصی" به عنوان یکی دیگر از الزامات اجتماعی شدن از منظر قرآن کریم اشاره داشت و گفت: وقتی اجتماع خانواده تشکیل می شود برای اجتماعی شدن باید به آموزش کودک پرداخت و قرآن در این زمینه به تنظیم خانواده اهتمام دارد.

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی با بیان اینکه رعایت آداب خانواده لازمه این اجتماع است، گفت: قرآن می فرماید وقتی کودکی در خانواده باشد، باید پیش از دوره بلوغ، سه مرتبه در اوقات پیش از اذان صبح، هنگام ظهر و بعد از عشاء (هنگام خواب) برای ورود به اتاق والدین اذن بگیرد.   

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی افزود: همچنین والدین نیز نسبت به فرزندان وظایفی دارند و آنها نیز باید آدابی را در خانواده رعایت کنند و برای ورود به اتاق فرزندان بالغ اجازه بگیرند.  

*نگاه کردن به موبایل افراد نقض حریم خصوصی است

وی با این اینکه باید به آداب خانوادگی و امور شخصی افراد احترام گذاشت، گفت: رعایت حریم خصوصی افراد در اجتماع الزامی است و باید آن را به رسمیت شناخت؛ در روایات مطرح شده افراد حق نگاه کردن به منزل دیگران را ندارند زیرا به معنای زیر پای گذاشتن حقوق خصوصی است؛ در مصادیق امروزی نیز کسی حق نگاه کردن به موبایل و ایمیل های افراد را ندارد زیرا به عنوان نقض حریم خصوصی مطرح است.

این استاد حوزه علمیه افزود: البته عدم ورود به حریم خصوصی افراد لازم است اما برای نیروهای امنیتی و حکومتی که در راستای حفظ جان، مال و ناموس ملت وظیفه دارند، استثناء محسوب می شود.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی بر لزوم گرایش پایان نامه ها به سمت بررسی حریم خصوصی افراد در نظام خانواده و اجتماع تاکید کرد و گفت: باید موضوعاتی نظیر بحث حریم خصوصی کودک و والدین و نحوه برخورد از نظر احکام اخلاقی و شرعی کار شود و فقه ما نیز به مسائل امروزی بپردازد.

*جامعیت قرآن کریم

وی با اشاره به جامعیت قرآن کریم و ترسیم کردن نقشه راه حتی در برخی جزئیات، گفت: قرآن به عنوان قانون اساسی نباید وارد جزئیات شود اما در برخی موارد جزئی متمرکز شده تا ما قوانین کلی از آن استخراج کنیم.

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی با اشاره به بیان جزئیات آداب میهمانی در قرآن کریم، گفت: قرآن این مسئله را به عنوان یکی از الزامات اجتماعی شدن عنوان می کند؛ قرآن می فرماید وقتی کسی می خواهد به میهمانی برود، از قبل اذن و دعوت داشته باشد و با نگاه کردن به برخی وسایل میزبان را خجالت ندهد.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با بیان اینکه دارا بودن "آمادگی دفاعی" به عنوان یکی دیگر از الزامات اجتماعی از منظر قرآن کریم است، گفت: مثلا پذیرش اجتماعی شدن در ایران، اعزام به خدمت سربازی و دفاع از کشور در هنگام جنگ است.

*روایت احترام امام خمینی(ره) به قوانین پاریس

وی با تاکید بر اینکه پذیرش قوانین هر مجموعه ای از الزامات عضویت است، گفت: نقل شده در زمانی که امام خمینی(ره) در پاریس تبعید بودند، برای ایشان، گوسفندی را ذبح و آبگوشت درست کرده بودند اما ایشان به دلیل خلاف مقررات بودن این کشور امتناع کرده بود؛ امام(ره) گفته بودند بنده هنگام ورود به این کشور در دستورالعملی مطالعه کرده بودم که ذبح گوسفند در سطح شهر جایز نیست و فقط در کشتارگاه باید انجام شود.

*قوانین کشورها را باید رعایت کرد

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه براساس فتاوای برخی از مراجع تقلید باید قوانین کشور کفر را نیز رعایت کرد، گفت: البته گاهی قوانین خلاف ضروریات اسلام است که نمی توان پذیرفت و بر این اساس می توان کشور دیگری را جایگزین مقصد کرد اما مقررات عادی و آداب اجتماعی هر کشوری را باید رعایت کرد.

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی، همچنین از "مهارت های زندگی" به عنوان یکی از الزامات اجتماعی شدن از منظر قرآن کریم یاد کرد و اظهارداشت: امروز موضوع مهارت ها از اهمیت خاصی برخوردار است و یکی از اهداف اجتماعی شدن، شناخت مهارت های زندگی است.

وی با اشاره به اینکه آیات قرآن و روایات دینی به بحث مهارت ها توجه بسیار زیادی کرده است، گفت: انسان در زندگی اجتماعی باید مهارت های مختلفی نظیر تشکیل خانواده، حکومت داری، سیاست و ... دارا باشد.

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی با بیان اینکه اکنون در کشور ما "همسرداری" و "تربیت فرزند" به طور ارثی از والدین صورت می گیرد اما در واقع یک مهارت است، گفت: مثلا "خانه داری" در کشور مصر به عنوان یک مهارت به بانوان آموزش داده می شود.

*عدم مهارت های همسرداری عامل طلاق

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با بیان اینکه بسیاری از طلاق های کشور به دلیل عدم دارا بودن مهارت های همسرداری است، گفت: آیت الله اعرافی مدیر حوزه و امام جمعه میبد برای بنده نقل می کرد در شهر میبد، مقرر شد پیش از ازدواج و طلاق مشاوره دینی انجام شود و با این اقدام، آمار طلاق در این شهر کاهش چشمگیری پیدا کرد.   

وی تصریح کرد: آموزش مهارت های زندگی نظیر همسرداری و تربیت فرزند به زوج های جوان و خانواده ها لازم است.

*لزوم توجه به آموزش مهارت های سیاسی

رئیس مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی با بیان اینکه همچنین حضور در مناصب سیاسی نظیر وزارت و نمایندگی مجلس نیازمند آموزش مهارت است، گفت: در بسیاری از اوقات، مدرک تحصیلی و شغل افراد با جایگاه مسئولیت افراد متفاوت است.

*حوزه های علمیه سیستم تربیت ولی فقیه طراحی کند

حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی با اشاره به اینکه حوزه های علمیه در آینده سیستمی برای تربیت ولی فقیه و مهارت کشورداری طراحی کند، اظهار داشت: باید سیستمی داشته باشیم و کسانی که در معرض انتخاب رهبری قرار می گیرند، آموزش های لازم را فرا بگیرند؛ امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری استثنا هستند که سه شاخصه مهم علم، تقوا و مدیریت عالی را دارا بودند اما بخشی از حوزه همانطور که صرف تربیت قاضی می شود، به تربیت روحانیون مدیر برای مدارس حوزه و ... اختصاص یابد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: موضوعاتی نظیر دوستی، تدریس، تجارت؛ دفاع، تبلیغ، مدیریت اماکن مذهبی و مسجدداری نیازمند مهارت هستند که باید بستری برای کسب این مهارت ها در قالب آموزش ایجاد کرد.

انتهای پیام/313/33